ETV Bharat / bharat

ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੁੰਦਰ ਨਾਇਡੂ ਦਾ 85 ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਦੇਹਾਂਤ

author img

By

Published : Apr 29, 2022, 1:52 PM IST

ਬਾਲਾਜੀ ਹੈਚਰੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੁੰਦਰ ਨਾਇਡੂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਪੋਲਟਰੀ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਰਹੇ। ਉਹ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੋਲਟਰੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

Famous industrialist Sundar Naidu Passed away
Famous industrialist Sundar Naidu Passed away

ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਬਾਲਾਜੀ ਹੈਚਰੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਉੱਪਲਪਤੀ ਸੁੰਦਰ ਨਾਇਡੂ ਦਾ ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ 85 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਜੁਲਾਈ 1936 ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਚਿਤੂਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਗੋਵਿੰਦੁਨਾਇਡੂ ਅਤੇ ਮੰਗਮਮਾਲਾ ਕਿਸਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪੇਮਾਸਾਨੀ ਸੁਜੀਵਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ : ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਬੰਬੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿਤੂਰ, ਅਨੰਤਪੁਰ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਗਿਰੀ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪਸ਼ੂ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਖੇਤੀ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸਨ, ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਵੱਧ ਆਮਦਨੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਸਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1967 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੋਲਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਉਦਮ ਵੱਲ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ।

ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣੇ : ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਲਟਰੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਚਿਕਨ ਫਾਰਮ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਬਾਲਾਜੀ ਹੈਚਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੋਲਟਰੀ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਪੋਲਟਰੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਇਡੂ ਡਾ. ਬੀ.ਵੀ. ਰਾਓ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਪੁਣੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਟਰੱਸਟੀ ਹਨ।

ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਣ ਹਾਸਲ : ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'Neck' ਦੇ ਲਾਈਫ ਇਨਵਾਈਟੀ, AP ਪੋਲਟਰੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਥਾਈ ਇਨਵਾਈਟੀ ਮੈਂਬਰ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੋਲਟਰੀ ਸਾਇੰਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐੱਗ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਨਿਊ ਜਰਸੀ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੇਤਾਜੀ ਬਾਲਾਨੰਦ ਸੰਘ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਸੀ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਹੈਲਥ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਟੈਲੀ-ਕਸਲਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡ ਗਿਣਤੀ

ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਬਾਲਾਜੀ ਹੈਚਰੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਉੱਪਲਪਤੀ ਸੁੰਦਰ ਨਾਇਡੂ ਦਾ ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ 85 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਜੁਲਾਈ 1936 ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਚਿਤੂਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਗੋਵਿੰਦੁਨਾਇਡੂ ਅਤੇ ਮੰਗਮਮਾਲਾ ਕਿਸਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪੇਮਾਸਾਨੀ ਸੁਜੀਵਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ : ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਬੰਬੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿਤੂਰ, ਅਨੰਤਪੁਰ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਗਿਰੀ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪਸ਼ੂ ਚਿਕਿਤਸਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਖੇਤੀ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸਨ, ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਵੱਧ ਆਮਦਨੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਸਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1967 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੋਲਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਉਦਮ ਵੱਲ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ।

ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣੇ : ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਲਟਰੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਚਿਕਨ ਫਾਰਮ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਬਾਲਾਜੀ ਹੈਚਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੋਲਟਰੀ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਪੋਲਟਰੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਇਡੂ ਡਾ. ਬੀ.ਵੀ. ਰਾਓ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਪੁਣੇ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਟਰੱਸਟੀ ਹਨ।

ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮਾਣ ਹਾਸਲ : ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'Neck' ਦੇ ਲਾਈਫ ਇਨਵਾਈਟੀ, AP ਪੋਲਟਰੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਥਾਈ ਇਨਵਾਈਟੀ ਮੈਂਬਰ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੋਲਟਰੀ ਸਾਇੰਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐੱਗ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਨਿਊ ਜਰਸੀ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੇਤਾਜੀ ਬਾਲਾਨੰਦ ਸੰਘ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਾਇਡੂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਸੀ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਈ-ਸੰਜੀਵਨੀ ਹੈਲਥ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਟੈਲੀ-ਕਸਲਟੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡ ਗਿਣਤੀ

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.