Chandrayaan 3 Update : ਰੋਵਰ ਪੂਰੀ ਬੈਟਰੀ ਨਾਲ ਗਿਆ ਸਲੀਪ ਮੋਡ 'ਚ, 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਕਹੇਗਾ 'ਗੁੱਡ ਮਾਰਨਿੰਗ'

ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਚੰਨ 'ਤੇ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਅਪਡੇਟਸ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਦੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਮੋਡਿਊਲ ਨੂੰ 'ਸਲੀਪ ਮੋਡ' 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ 22 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਸਰੋ ਨੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਦੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਮਾਡਿਊਲ ਨੂੰ 'ਸਲੀਪ ਮੋਡ' 'ਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਅਗਲੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਯਾਨੀ 22 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਚਾਲੂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸਰੋ ਨੂੰ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੈੱਟ ਚੰਦਰਯਾਨ 3 ਅੱਪਡੇਟ ਲਈ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

• Chandrayaan-3 Mission:
  The Rover completed its assignments.
  
  It is now safely parked and set into Sleep mode.
  APXS and LIBS payloads are turned off.
  Data from these payloads is transmitted to the Earth via the Lander.
  
  Currently, the battery is fully charged.
  The solar panel is…

  — ISRO (@isro) September 2, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Chandrayaan-3 Mission:
  The Rover completed its assignments.
  
  It is now safely parked and set into Sleep mode.
  APXS and LIBS payloads are turned off.
  Data from these payloads is transmitted to the Earth via the Lander.
  
  Currently, the battery is fully charged.
  The solar panel is…

  — ISRO (@isro) September 2, 2023

  ">

  Chandrayaan-3 Mission:
  The Rover completed its assignments.
  
  It is now safely parked and set into Sleep mode.
  APXS and LIBS payloads are turned off.
  Data from these payloads is transmitted to the Earth via the Lander.
  
  Currently, the battery is fully charged.
  The solar panel is…

  — ISRO (@isro) September 2, 2023

ਰੋਵਰ ਲਈ ਕੋਈ ਰਾਤ ਨਹੀਂ ਹੈ: ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ ਅਤੇ ਇਕ ਰਾਤ ਧਰਤੀ 'ਤੇ 14 ਦਿਨ ਅਤੇ 14 ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਮਾਈਨਸ 238 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਕਰੀਬ 14 ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਇੰਨਾ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਸਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।

• Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023

  ">

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023

'ਚੰਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਰਹੇਗਾ': ਇਸਰੋ ਨੇ ਟਵੀਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਰੋਵਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਮੋਡ 'ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। APXS ਅਤੇ LIBS ਪੇਲੋਡ ਬੰਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੇਲੋਡਾਂ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਲੈਂਡਰ ਰਾਹੀਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ, ਬੈਟਰੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰਜ ਹੈ। ਸੂਰਜੀ ਪੈਨਲ ਅਗਲੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ ਅਤੇ 22 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਸੀਵਰ ਚਾਲੂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੰਦਰ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਨ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰੋਵਰ ਲੈਂਡਰ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 100 ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ।

• Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023

  ">

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  On August 27, 2023, the Rover came across a 4-meter diameter crater positioned 3 meters ahead of its location.
  The Rover was commanded to retrace the path.
  
  It's now safely heading on a new path.#Chandrayaan_3#Ch3 pic.twitter.com/QfOmqDYvSF

  — ISRO (@isro) August 28, 2023

ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹਨ: ਪ੍ਰੋਪਲਸ਼ਨ ਮੋਡੀਊਲ, ਜੋ ਲੈਂਡਰ ਅਤੇ ਰੋਵਰ ਮੋਡੀਊਲ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੰਧ ਦੇ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਂਡਰ ਮੋਡਿਊਲ, ਜੋ ਚੰਦਰਯਾਨ ਦੀ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਰੋਵਰ ਮੋਡੀਊਲ, ਜੋ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।

ਰੋਵਰ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੀ ਲੱਭਿਆ ਹੈ: ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ 3' ਲੇਜ਼ਰ 'ਪ੍ਰਗਿਆਨ' ਰੋਵਰ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਇੰਡਿਊਸ ਬ੍ਰੇਕਡਾਊਨ ਸਪੈਕਟਰੋਸਕੋਪ ਯੰਤਰ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਚ ਗੰਧਕ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

• Chandrayaan-3 Mission:
  
  🏏Pragyan 100*
  
  Meanwhile, over the Moon, Pragan Rover has traversed over 100 meters and continuing. pic.twitter.com/J1jR3rP6CZ

  — ISRO (@isro) September 2, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  🏏Pragyan 100*
  
  Meanwhile, over the Moon, Pragan Rover has traversed over 100 meters and continuing. pic.twitter.com/J1jR3rP6CZ

  — ISRO (@isro) September 2, 2023

  ">

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  🏏Pragyan 100*
  
  Meanwhile, over the Moon, Pragan Rover has traversed over 100 meters and continuing. pic.twitter.com/J1jR3rP6CZ

  — ISRO (@isro) September 2, 2023

ISRO ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ (Al), ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ (Ca), ਆਇਰਨ (Fe), ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ (Cr), ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ (Ti), ਮੈਂਗਨੀਜ਼ (Mn), ਸਿਲੀਕਾਨ (Si), ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ (O) ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਾਪਾਂ ਨੇ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ (Mn), ਸਿਲੀਕਾਨ (Si), ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ (O) ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਵੀ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।

• Chandrayaan-3 Mission:
  
  In-situ scientific experiments continue .....
  
  Laser-Induced Breakdown Spectroscope (LIBS) instrument onboard the Rover unambiguously confirms the presence of Sulphur (S) in the lunar surface near the south pole, through first-ever in-situ measurements.… pic.twitter.com/vDQmByWcSL

  — ISRO (@isro) August 29, 2023 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  In-situ scientific experiments continue .....
  
  Laser-Induced Breakdown Spectroscope (LIBS) instrument onboard the Rover unambiguously confirms the presence of Sulphur (S) in the lunar surface near the south pole, through first-ever in-situ measurements.… pic.twitter.com/vDQmByWcSL

  — ISRO (@isro) August 29, 2023

  ">

  Chandrayaan-3 Mission:
  
  In-situ scientific experiments continue .....
  
  Laser-Induced Breakdown Spectroscope (LIBS) instrument onboard the Rover unambiguously confirms the presence of Sulphur (S) in the lunar surface near the south pole, through first-ever in-situ measurements.… pic.twitter.com/vDQmByWcSL

  — ISRO (@isro) August 29, 2023

ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ: ਚੰਦਰਯਾਨ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਇਸਰੋ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਪਡੇਟ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ 'ਤੇ ਚੰਦਰ ਸਰਫੇਸ ਥਰਮੋਫਿਜ਼ੀਕਲ ਪ੍ਰਯੋਗ (CHASTE) ਪੇਲੋਡ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਥਰਮਲ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਧਰੁਵ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਚੰਦਰ ਦੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ।

ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬੀਐਚਐਮ ਦਾਰੂਕੇਸ਼ਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ 20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਤੋਂ 30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 70 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗ੍ਰੇਡ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ।

ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਮਿਲਿਆ 4 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਦਾ ਟੋਆ: 27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ 4 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਾਲੇ ਕ੍ਰੇਟਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸਰੋ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਅਪਡੇਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰੇਟਰ ਰੋਵਰ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ 3 ਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਫਿਰ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੋਵਰ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਲੈਂਡਰ ਮਾਡਿਊਲ (LM) ਦੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਉਤਰਨ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ, ਇਸਰੋ ਦੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਤੀਜੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ। ਭਾਰਤ ਇਹ ਉਪਲਬਧੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਉੱਥੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ! ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 31 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ 'ਕੁਦਰਤੀ' ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਲੈਂਡਰ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਯੰਤਰ ਵੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੇਲੋਡਾਂ ਦੀ ਹਰਕਤ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ।