ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਇਕ ਰੁਪਏ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਮਦਨ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਆਵੇਗਾ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਲਈ 34 ਪੈਸੇ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਤੋਂ 17 ਪੈਸੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। 15 ਪੈਸੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਟੈਕਸ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 15 ਪੈਸੇ ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ 'ਤੇ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ 'ਤੇ ਡਿਊਟੀ ਲਗਾ ਕੇ ਸੱਤ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜ ਪੈਸੇ ਗੈਰ-ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਏ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਪੈਸੇ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣਗੇ 58 ਪੈਸੇ: ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਪਿੱਛੇ 58 ਪੈਸੇ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 34 ਪੈਸੇ ਕਰਜ਼ੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣਗੇ। ਆਮ ਬਜਟ 2023-24 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਛੇ ਪੈਸੇ ਗੈਰ-ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਏ ਜਿਵੇਂ ਵਿਨਿਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਅਤੇ ਦੋ ਪੈਸੇ ਗੈਰ-ਕਰਜ਼ਾ ਪੂੰਜੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਤੋਂ ਆਉਣਗੇ।
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਮ ਬਜਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੁਡਸ ਐਂਡ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਟੈਕਸ (ਜੀਐਸਟੀ) ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਾਲੀਏ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ 1 ਰੁਪਏ ਲਈ 17 ਪੈਸੇ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਟੈਕਸ ਤੋਂ 15 ਪੈਸੇ ਮਿਲਣਗੇ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਰ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਸੱਤ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਮਿਲਣਗੇ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਕਰ ਤੋਂ 15 ਪੈਸੇ ਮਿਲਣਗੇ।
ਕਰਜ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਆਜ ਚੁਕਾਉਣ 'ਚ ਖਰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ 20 ਪੈਸੇ : ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਰਚੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਲਏ ਗਏ ਕਰਜ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਆਜ ਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵਿਆਜ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਰ ਰੁਪਏ 'ਤੇ 20 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਟੈਕਸਾਂ ਅਤੇ ਡਿਊਟੀਆਂ ਵਿੱਚ 18 ਪੈਸੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅਲਾਟਮੈਂਟ ਅੱਠ ਪੈਸੇ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹਰ ਰੁਪਏ 'ਤੇ 17 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਜਦਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਸਪਾਂਸਰਡ ਸਕੀਮਾਂ ਲਈ 9 ਪੈਸੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਬਸਿਡੀ ਅਤੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਨੌ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਦਕਿ 8 ਪੈਸੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਖਰਚੇ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਹੁਣ ਦੀ ਤੁਲਨਾ: ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਕਿ ਜੀਐਸਟੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ 15 ਪੈਸੇ ਦੀ ਕਮਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ 14 ਪੈਸੇ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਟੈਕਸ ਤੋਂ 13 ਪੈਸੇ, ਆਬਕਾਰੀ ਤੋਂ ਅੱਠ ਪੈਸੇ, ਗੈਰ-ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਏ ਤੋਂ ਛੇ ਪੈਸੇ, ਕਸਟਮ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਪੈਸੇ, ਗੈਰ-ਕਰਜ਼ਾ ਪੂੰਜੀ ਤੋਂ ਪੰਜ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਣਦਾਰੀਆਂ ਤੋਂ 36 ਪੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਰਚੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵਿੱਚ 20 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਹੋਏ ਹਨ। 16 ਪੈਸੇ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਫੀਸਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੀਮਾਂ 'ਤੇ 13 ਪੈਸੇ, ਵਿੱਤ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਬਾਦਲਿਆਂ 'ਤੇ 10 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਪਾਂਸਰ ਸਕੀਮਾਂ 'ਤੇ ਨੌਂ ਪੈਸੇ, ਆਰਥਿਕ ਸਬਸਿਡੀ 'ਤੇ ਨੌ ਪੈਸੇ, ਪੈਨਸ਼ਨ 'ਤੇ ਪੰਜ ਪੈਸੇ, ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ 10 ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: -Farmer Leaders Reaction On Budget: ਬਜਟ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਪੜ੍ਹੋ ਕੀ ਆਏ ਤਿੱਕੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
