ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸਾਬਕਾ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਲੀਡਰ ਮਣੀਸ਼ੰਕਰ ਅਈਅਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਕਰਨੀ ਚਾਂਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਦੇ ਸਵਾਲ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇਰਲਾ ਮਾਡਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਡੇ (ਸੀਨੀਅਰ) ਬਨਾਮ ਛੋਟੇ (ਜੁਨੀਅਰ) ਦੀ ਬਹਿਸ ਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਵੱਧਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਸਮੱਸਿਆ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇਹ ਲੀਡਰਸ਼ਿੱਪ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 23 ਸੀਨੀਅਰ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ) ਵੀ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਈਕਮਾਨ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਹੱਲ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਜੇ ਉਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਗਵਾਈ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਜਦੋਂ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ (ਏਆਈਸੀਸੀ) ਦਾ ਸੈਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਇਹ ਉਮੀਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਜਿਤੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੇ 9400 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 94 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਪਹਿਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹ ਜੋ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ, ਉਹ 1976 ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਸਮਤ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਟੁੱਟ ਗਏ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਤੋਂ 1990 ਵਿੱਚ ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਸਮੂਹ ਬਣਾ ਲਏ ਤੇ ਫਿਰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਯਾਦਵ ਪੱਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਰਮ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ (1992) ਦੇ ਢਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।
ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਾ ਦੇਖੋ। ਸਮੱਸਿਆ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਜੋ ਖੇਤਰੀ ਜਾਂ ਨਸਲੀ ਜਾਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਬਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਜਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੇਰਲ ਮਾਡਲ ਵਾਂਗ ਗੱਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਗੱਠਜੋੜ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪਾਰਟੀਆਂ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਗੱਠਜੋੜ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੀ ਮਿਲੇਗਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਤੁਹਾਨੂੰ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਖੇਤਰੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਛਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁਣਗੇ?
ਉੱਤਰ - ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਦਾ ਗੱਠਜੋੜ ਹੀ ਇਕੋ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਖੇਤਰੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਜਿੱਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਆਉਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਣਗੇ ਪਰ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਹਿਮਤੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗੂ, ਸਾਡੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਉਹ ਕਰੇਗਾ ਜਿਸ ਕੋਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀਟਾਂ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜੋ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੱਠਜੋੜ ਖੁਦ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰੇਗਾ। ਮੈਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਲਈ ਹੁਣ ਨਾ ਪੁੱਛੋ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੌਣ ਹੋਵੇਗਾ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਹ ਲੜਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ 2024 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੇਰਲ ਵਰਗੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਏਕਤਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਕੌਮੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੀਟਾਂ (54) ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ, ਤੁਹਾਡੀ ਟਿੱਪਣੀ?
ਉੱਤਰ- ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੈਕਫੁੱਟ ਉੱਤੇ ਚਲੇ ਗਏ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ 1967 ਤੋਂ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਏ ਹਾਂ ਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅਗਲੇ 600 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ, ਪਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਪਿੰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਡੀਐਮਕੇ ਅਤੇ ਏਆਈਏਡੀਐਮਕੇ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ 1991 ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਏਆਈਏਡੀਐਮਕੇ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ 39 ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਸੰਸਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਲਿਆਉਂਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਇਹ ਤਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੈ। ਹੁਣ ਲਈ ਕੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਵੇਂ ਮੁਖੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ- ਜੇਕਰ ਮੌਜੂਦਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰਹੇਗਾ। ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਜਵਾਬ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਮਝ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਹੈ। ਵੇਚਾਰੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਲੱਭਣ ਦਾ ਹਰ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ (ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ) ਜਾਂ ਭੈਣ (ਪ੍ਰਿਯੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਵਾਡਰਾ) ਨੂੰ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਵੇਖਿਆ ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਲੈਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਭਾਜਪਾ ਦਾ ਟੀਚਾ ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਉਦੋਂ ਸਫਲ ਹੋਣਗੇ ਜਦੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਗਾਂਧੀ ਮੁਕਤ ਹੋਏਗੀ। ਸਾਡਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ? ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਇਸ ਬਾਰੇ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿ ਤਿੰਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਗਾਂਧੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਹੁਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ... ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬਾਰ ਬਾਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ... ਪਰ ਅਸੀਂ ਕਿਵੇ ਕਿਸੇ ਉੱਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਹਿਚਕਿਚਾਉਂਦਾ ਹੋਵੇ... ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਮਨ ਬਦਲ ਲਵੇ ਜਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਪ੍ਰਿਯੰਕਾ ਅੱਗੇ ਆਵੇ... ਜਾਂ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਰਹਿਣ।
ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਭਗਵਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਭ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਗਵਾ ਚੁੱਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਗਠਜੋੜ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਅਧਿਨ ਇੱਕਜੁਟ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਗਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਖਿ਼ਲਾਫ਼ ਲੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਕੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ 52 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਆ ਗਏ ਹਾਂ, ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਗ਼ੈਰ-ਭਾਜਪਾ ਵੋਟ ਜੋ ਕਿ 2019 ਵਿੱਚ 63 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਸਿਹਰਾ ਤਾਂ ਹੀ ਮਿਲੇਗਾ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਉੱਚ ਅਹੁਦਾ ਨਹੀਂ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ - ਤਾਂ ਪ੍ਰਿਯੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਵਾਡਰਾ ਤੁਹਾਡੀ ਪਸੰਦ ਹੈ?
ਉੱਤਰ- ਨਹੀਂ, ਮੇਰੀ ਪਸੰਦ ਗਾਂਧੀ ਹੈ, ਪਰਿਵਾਰ ਚਾਹੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਚੁਣਦਾ ਹੋਵੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਸਾਲ 2019 ਤੋਂ ਗ਼ੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਕੀ ਇਹ ਚੰਗਾ ਵਿਕਲਪ ਹੋਵੇਗਾ?
ਉੱਤਰ - ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰਾ ਮਧੂਬਾਲਾ ਮੇਰੀ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਗ਼ੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਖੀ ਦੀ ਮੰਗ ਉਹੀ ਪੁਰਾਣੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ-ਜੁਲਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਗ਼ੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਰਹਿਣ ਤੱਕ ਉਸ ਅਹੁਦੇ `ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਸਕੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਅੰਦਰੂਨੀ ਚੋਣਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ (ਮਰਹੂਮ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, ਰਾਹੁਲ 2007 ਤੋਂ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਯੂਥ ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਕੁਝ ਵਿਵਾਦ ਸਨ ਪਰ ਇਸਦਾ ਮਹੱਤਵ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਘੱਟ ਮਹੱਤਤਾ ਵਾਲੇ ਵਿਚਾਰ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਟੀ 23 ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੇਗੀ।
