ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ ਦੀ ਉੱਭਰ ਰਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ 17 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲਾਂ ...
ਥੀਮ
ਸਾਲ 2020 ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ (ਥੀਮ) ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਸਮਾਨਤਾ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮਿਸ਼ਨ ਹੈ।
ਇਸ ਦਿਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿਆਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਗੰਭੀਰ ਜੁਰਮਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਵਸ 17 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ 1998 ਵਿਚ ਰੋਮ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੁਰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਅਤੇ ਜੰਗੀ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਆਂ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਈਸੀਸੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਤਹਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਨਿਰੰਤਰ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹਨ।
1 ਜੂਨ, 2010 ਨੂੰ ਕਮਪਾਲਾ (ਯੂਗਾਂਡਾ) ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਰੋਮ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਾਨਫਰੰਸ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਅਸੈਂਬਲੀ ਨੇ 17 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਆਈਸੀਸੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਆਈਸੀਸੀ ਦਾ ਅਰਥ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ 120 ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁਜਰਮਾਂ ਉੱਤੇ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਰੁੱਧ ਜੁਰਮ, ਯੁੱਧ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਵਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਨਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦੀ 150 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਏਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੀ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੁਰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਮਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀ ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ ਵਿਚ ਪੈਂਡਿੰਗ ਪਏ ਮਾਮਲੇ
ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ 59,867 ਕੇਸ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਅਧੀਨ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ 3.14 ਕਰੋੜ ਕੇਸ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਦਸੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ 62,791 ਕੇਸ ਲਟਕ ਰਹੇ ਸਨ। 41.53 ਲੱਖ ਕੇਸ ਹਾਈ ਕੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 2.62 ਕਰੋੜ ਕੇਸ ਹੇਠਲੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ 2 ਕਰੋੜ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਇਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਕੈਦੀ
ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 1,65,988 ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਕੈਦੀ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ 1,16,183 ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਕੈਦੀ ਹਨ।
ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਘਾਟ
ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਅਨੁਪਾਤ 19.49 ਪ੍ਰਤੀ 10 ਲੱਖ ਹੈ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ 448 ਅਤੇ ਸੁਬਾਰਡੀਨੇਟ ਕੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ 5000 ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਧੀਨ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਤ ਸਮਰੱਥਾ 21,542 ਹੈ।
ਵਰਲਡ ਜਸਟਿਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਰੂਲਜ਼ 2020, ਇੰਡੈਕਸ ਰਿਪੋਰਟ 2020: ਭਾਰਤ ਲਾਅ ਰੂਲਜ਼ ਇੰਡੈਕਸ ਵਿਚ 69 ਵੇਂ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਇੰਡੈਕਸ ਵਿਚ 128 ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲਾਅ ਇੰਡੈਕਸ ਕਾਨੂੰਨ ਅੱਠ ਕਾਰਕਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।
(1) ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, (2) ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ, (3) ਖੁੱਲੀ ਸਰਕਾਰ, (4) ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਕਾਰ, (5) ਆਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, (6) ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, (7) ਸਿਵਲ ਜਸਟਿਸ (8) ਅਪਰਾਧਿਕ ਨਿਆਂ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਆਂ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਕੁੱਝ ਵਿਚਾਰ
- ਸੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਜੋ ਸਹੀ ਹੈ: ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ
- ਗਰੀਬੀ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣਾ ਦਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ: ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ
- ਕਿਤੇ ਵੀ ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਕਿੰਗ ਜੂਨੀਅਰ
