ਪੁਣੇ: ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਲਟੀ ਵੇਵਲੈਥਲੈਂਥ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਐਸਟ੍ਰੋਸੈਟ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਨੇ ਗਲੈਕਸੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਤੀਬਰ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਗਲੈਕਸੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 9.3 ਬਿਲੀਅਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਹੈ।
ਪੁਣੇ ਸਥਿਤ ਇੰਟਰ-ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜਿਕਸ (ਆਈਯੂਸੀਏਏ) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਆਈਯੂਸੀਏਏ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਸਟ੍ਰੋਸੈਟ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਲਟੀ-ਵੇਵਲੈਥਲੈਂਥ ਸੈਟੇਲਾਈਟ, ਕੋਲ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਦੂਰਬੀਨ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਸਟ੍ਰੋਸੈਟ ਨੇ ਏਯੂਡੀਐਫਐਸ-1 ਨਾਮਕ ਗਲੈਕਸੀ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤੀਬਰ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 9.3 ਬਿਲੀਅਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਹੈ। ਆਈਯੂਸੀਏਏ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਕਨਕ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 95 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਤੀਬਰ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗਲੋਬਲ ਟੀਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਡਾ. ਕਨਕ ਸ਼ਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਟੀਮ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ 24 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ‘ਨੇਚਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ’ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ 28 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਿਆ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਆਈਯੂਸੀਏਏ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੋਮਕ ਰਾਇਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਹਨੇਰਾ ਕਿਵੇਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਥੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।
ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਿਵੇਂ ਆਈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
