ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਨਾਇਜ਼ੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਸ਼ੱਕੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਨਾਇਜ਼ੀਰੀਆ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ 69 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾ ਪਤਾ ਹੋਵੇ...
- ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਸਥਾਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਸਾ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਹੈ 'ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਰੋਕ'
- ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਕ ਨਾਂਅ ਜਮਾਤ-ਏ-ਅਹਿਲੀ ਸੁੰਨਾ ਲਿਦਾਵਤੀ ਵਲ ਜਿਹਾਦ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਫ਼ੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਜਿਹਾਦ ਦੇ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ।
- ਉੱਤਰੀ-ਪੂਰਬੀ ਸ਼ਹਿਰ ਮੈਦੁਗੁਰੀ ਜਾਂ ਮਾਇਦੁਗੁਰੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ।
- ਮੁਸਲਿਮ ਧਰਮ ਗੁਰੂ ਮੁਹੰਮਦ ਯੁਸੂਫ ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਭਵਨ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸਕੂਲ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।
- ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸੂਬਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ 2009 ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀ ਅਭਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 2013 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਾਮੰਕਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
- ਮੂਲਰੂਪ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੋਕੋ ਦਾ ਅਸਲ ਮਤਬਲ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਰਜੀ ਜਾਂ ਨਕਲੀ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ, ਜਦਕਿ ਹਰਾਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਰੋਕ ਜਾਂ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।
- 1903 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ, ਨਿਜੇਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੈਮਰੂਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉੱਥੇ ਮੁਸਲਿਮ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ।
- ਕਈ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਥੇ ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਵਧੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਮਲੇ-
- ਦਸੰਬਰ, 2003- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 200 ਅੱਤਵਾਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਕੋਲ ਯੋਬੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕਈ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
- ਜੁਲਾਈ, 2009- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਵਿਦਰੋਹ ਬਾਉਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬੋਰਨੋ, ਕਾਨੋ ਅਤੇ ਯੋਬ ਦੇ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ੈਲ ਗਿਆ। ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਮੈਦੁਗੁਰੀ ਜਾਂ ਮਾਇਦੁਗੁਰੀ ਸਥਿਤ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਉੱਤੇ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੈਦੁਗੁਰੀ ਜਾਂ ਮਾਇਦੁਗੁਰੀ ਦੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ 700 ਮੈਂਬਰ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 7, ਦਸੰਬਰ, 2010- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ 50 ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਬਾਉਚੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 5 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਏਨਾਂ ਹੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ 700 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਵੀ ਕੀਤਾ।
- 29, ਮਈ, 2011- ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗੁਡਲਕ ਜੋਨਾਥਨ ਦੇ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਵਾਗਤ ਸਮਾਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਆਈਈਟੀ ਵਿਸਫੋਟ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 10 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
- 26, ਅਗਸਤ, 2011- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਅਬੂਜਾ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇਮਾਰਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ 23 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 75 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
- 4, ਨਵੰਬਰ, 2011- ਯੋਬੋ, ਦਮਾਤਰੁ ਅਤੇ ਬੋਰਨੋ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
- 20, ਜਨਵਰੀ, 2012- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਕੋਨੋ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕੋਨੋ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ, ਫ਼ੌਜ, ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
- ਜੂਨ, 2013- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ 3 ਐਤਵਾਰਾਂ ਤੱਕ ਕਈ ਚਰਚਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 50 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 17, ਸਤੰਬਰ, 2013- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਬੋਰਨੀਓ ਵਿੱਚ ਬੇਨੀਸ਼ੇਖ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਨਕਲੀ ਚੌਕੀ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਦੌਰਨ ਕਈ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਈ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 143 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 20, ਮਈ, 2014- ਜੋਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਧਮਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ 118 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 3-4, ਜੂਨ, 2014- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਛਾਪੇ ਵਿੱਚ ਬੋਰਨੋ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 400 ਤੋਂ 500 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
- 17-20 ਜੁਲਾਈ, 2014- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦਮੋਹ ਵਿੱਚ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 66 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 15,000 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਭੱਜ ਗਏ ਸਨ।
- 12 ਮਾਰਚ, 2015- ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਆਫ਼ ਈਰਾਕ ਐਂਡ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਆਡਿਓ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਖਲੀਫ਼ਾ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਤੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈਐੱਸਆਈਐੱਸ ਨੇਤਾ ਅਬੂ ਬਕਰ ਅਲ-ਬਗਦਾਦੀ ਨੇ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਵਾਅਦੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਆਈਐੱਸਆਈਐੱਸ ਰਮਾਦੀ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਈਰਾਕ ਫ਼ੌਜ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਨੂੰ ਉੱਡਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 40 ਈਰਾਕੀਆਂ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
- 25-26 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2015- ਤਕਰੀਬਨ 400 ਪੁਰਸ਼ਾਂ, ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਦਮਸਾਕ ਦੀ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਏ ਗਏ।
- 1 ਜੁਲਾਈ, 2015- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਦੇ ਬੋਰਨਿਓ ਸੂਬੇ ਦੇ 3 ਪਿੰਡਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 145 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 3 ਦਸੰਬਰ, 2015- ਕੈਮਰੂਨ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਬੁਲਾਰੇ ਕਰਨਲ ਡਿਡਿਅਰ ਬੈਡਜੇਕ ਮੁਤਾਬਕ, ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਕੇਰਾਵਾ, ਕੈਮਰੂਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਫੌਜੀ ਕੈਂਪ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਭੀੜ-ਭਾੜ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ 30 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 145 ਲੋਕ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ।
- ਫ਼ਰਵਰੀ, 2016- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ 2 ਪਿੰਡਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 2 ਮਹਿਲਾ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਸ਼ਰਣਾਰਥੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ 58 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।
- 13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2018- ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਾਲ ਫੰਡ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਨੇ 2013 ਤੋਂ ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰੀ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਵਿੱਚ 1,000 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ।
- 27 ਜੁਲਾਈ, 2019- ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰ ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਸ਼ੱਕੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 65 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- ਅਕਤੂਬਰ, 2019- ਬਲੇਬਰੀਨ ਵਿੱਚ 12 ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 25, ਮਾਰਚ 2020- ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਯੋਬੋ ਸੂਬੇ ਦੇ ਗੋਨੇਰੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੋਲ ਘਾਤ ਲਾ ਕੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 50 ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆਈ ਫ਼ੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।
- 20 ਮਈ, 2020- ਨਾਈਜ਼ੀਰੀਆਈ ਦੇ ਡਿਫਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫ਼ੌਜੀ ਚੌਕੀ ਉੱਤੇ ਬੋਕੋ ਹਰਾਮ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 12 ਫੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ।
