ETV Bharat / bharat

Sawan 2023: ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਸਾਵਣ, 19 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਬਣਿਆ ਸੰਯੋਗ

author img

By

Published : Jun 27, 2023, 3:13 PM IST

19 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬਣੇ ਸੰਜੋਗ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਸਾਵਣ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਾਰਨ ਹਨ।

Sawan 2023
Sawan 2023

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਹਰ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਦਾ ਮੌਕਾ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ 'ਚ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤੀ ਆਪਣੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ 2023 ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।

ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ: ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 8 ਸੋਮਵਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੁਰਲੱਭ ਇਤਫ਼ਾਕ 19 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨੇ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨੇ ਸਾਵਣ: ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਦਰਵਾੜਾ 13 ਦਿਨ ਯਾਨੀ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 17 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 18 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 16 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਸਾਵਣ ਅਧਿਕਮਾਸ ਰਹੇਗਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨੇ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਸਾਵਣ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਚਤੁਰਮਾਸ ਸ਼ੁਰੂ: ਇਸ ਵਾਰ ਦੇਵਸ਼ਯਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ 29 ਜੂਨ, 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਚਤੁਰਮਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਮਹੀਨਾ 23 ਨਵੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 23 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ, ਫਿਰ ਚਤੁਰਮਾਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੇ।

ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ: ਹਿੰਦੂ ਪੰਚਾਂਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 4 ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 31 ਅਗਸਤ 2023 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 58 ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ 19 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ ਮਿਲਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ: ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਮਹੀਨਾ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਹੋਰ ਮਹੀਨੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਲ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ 13 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਅਧੀਮਾਸ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ।

ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ: ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਚੰਦਰਮਾ ਮਹੀਨਾ 354 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨਾ 365 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਸਾਲ 11 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ 3 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਅੰਤਰ 33 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਧਿਕਮਾ ਇਸ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਅਧਿਕਮਾਸ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਜੁੜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇੱਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਲਈ ਕੁੱਲ 8 ਸੋਮਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੇ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਹਰ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਦਾ ਮੌਕਾ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ 'ਚ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤੀ ਆਪਣੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ 2023 ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।

ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ: ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 8 ਸੋਮਵਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੁਰਲੱਭ ਇਤਫ਼ਾਕ 19 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨੇ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨੇ ਸਾਵਣ: ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਦਰਵਾੜਾ 13 ਦਿਨ ਯਾਨੀ 4 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 17 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 18 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 16 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਸਾਵਣ ਅਧਿਕਮਾਸ ਰਹੇਗਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਾਰ 5 ਮਹੀਨੇ ਚਤੁਰਮਾਸ ਅਤੇ 2 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਸਾਵਣ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਚਤੁਰਮਾਸ ਸ਼ੁਰੂ: ਇਸ ਵਾਰ ਦੇਵਸ਼ਯਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ 29 ਜੂਨ, 2023 ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਚਤੁਰਮਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਮਹੀਨਾ 23 ਨਵੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 23 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ, ਫਿਰ ਚਤੁਰਮਾਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੇ।

ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ: ਹਿੰਦੂ ਪੰਚਾਂਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ 4 ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 31 ਅਗਸਤ 2023 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 58 ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ 19 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ੁਭ ਸੰਯੋਗ ਮਿਲਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ: ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਮਹੀਨਾ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਹੋਰ ਮਹੀਨੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਲ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ 13 ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਅਧੀਮਾਸ ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ।

ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ: ਸਾਵਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਵੈਦਿਕ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਚੰਦਰਮਾ ਮਹੀਨਾ 354 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸੂਰਜੀ ਮਹੀਨਾ 365 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹਰ ਸਾਲ 11 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ 3 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਅੰਤਰ 33 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਧਿਕਮਾ ਇਸ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਅਧਿਕਮਾਸ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਜੁੜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਵਣ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਇੱਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਚੱਲੇਗਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਜਲਾਭਿਸ਼ੇਕ ਲਈ ਕੁੱਲ 8 ਸੋਮਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੇ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.