ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ (ਬੀ.ਐੱਸ.ਐੱਫ.) ਨੂੰ ਹਾਈਟੈਕ ਜਾਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀ ਕੋਲ 4,096 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਹੱਦ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ 2,289 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਕੁੱਲ 2.65 ਲੱਖ ਜਵਾਨ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੀਐਸਐਫ ਵਿੱਚ 12,808 ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਬੀਐਸਐਫ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇਸਵਾਲ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੇਸਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੀਐਸਐਫ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।"
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਗੈਰ-ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨਾਗਰਿਕ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਫੋਰਸ ਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 20 ਫੀਸਦੀ ਤਾਕਤ 45 ਤੋਂ 60 ਸਾਲ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਉਮਰ ਵਰਗ ਵਿਚ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 20 ਫੀਸਦੀ ਹੇਠਲੇ ਮੈਡੀਕਲ ਵਰਗ ਵਿਚ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਸੰਚਾਲਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਲਈ ਅਯੋਗ ਹਨ।
ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਅਪਰੇਸ਼ਨਲ ਡਿਊਟੀ ਲਈ ਉਮਰ ਸੀਮਾ 57 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 60 ਸਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। 1998 ਤੱਕ ਉਮਰ ਹੱਦ 55 ਸਾਲ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਛੁੱਟੀਆਂ, ਖੇਡਾਂ, ਬੈਂਡ ਅਤੇ ਰਸਮੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਬੀਐਸਐਫ ਦੀਆਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਡਿਊਟੀਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬੀਐਸਐਫ ਦੀਆਂ 13 ਸਰਹੱਦਾਂ ਹਨ, ਹਰ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 300 ਜਵਾਨ ਅਤੇ 60 ਤੋਂ 65 ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੁਕੜੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਡਿਊਟੀਆਂ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਟੀਨ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇਗੀ।
ਫੋਰਸ ਦੀਆਂ 193 ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਟਾਲੀਅਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਹਰੇਕ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1,200 ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਨ। ਇੱਕ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਿਊਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ 15 ਬਟਾਲੀਅਨ ਜਾਂ 105 ਕੰਪਨੀਆਂ ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ। ਹੋਰ 14 ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਯਾਨੀ 98 ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲ ਵਿਰੋਧੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਦੇਸਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਹੈ। ਨਕਸਲ ਵਿਰੋਧੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸਐਫ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।" ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਚੋਣ ਡਿਊਟੀ ਲਈ ਫੋਰਸ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਸ਼ਨ, ਸਵੱਛਤਾ ਹੀ ਸੇਵਾ ਅਭਿਆਨ, ਸਾਰੇ ਕੇਂਦਰੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਈ-ਆਵਾਸ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ, ਬੀਐਸਐਫ ਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 25 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕਾਂਗੋ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਕਿਵੂ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ 21 ਔਰਤਾਂ ਸਮੇਤ 160 ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੁਕੜੀ ਤਾਇਨਾਤ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸਐਫ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਰ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਤਿੰਨ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ।
ਬੀਐਸਐਫ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਬੀਐਸਐਫ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨੇ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।" ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਹੱਦ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਨਕਲੀ ਕਰੰਸੀਆਂ, ਕਰੰਸੀਆਂ, ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਵਾਜਾਈ ਮਾਰਗ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਬੀਐਸਐਫ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਬੀਐਸਐਫ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁੱਲ 12298.937 ਕਿਲੋ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 118366.788 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ 32 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਜਾਅਲੀ ਭਾਰਤੀ ਕਰੰਸੀ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ-ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਸਰਹੱਦ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਬੀਐਸਐਫ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਕੁੱਲ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਵਿੱਚ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਬੀਐਸਐਫ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ 432.149 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ, 3152 ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ 257 ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਜਾਂ ਜ਼ਬਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।
