ਅੱਜ ਦੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਗਲਤ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ, ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰੋਗ। ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ: ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦ ਨੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀ ਹੈ?:
ਡਾ: ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅਚਾਨਕ ਦਿਲ ਦਾ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਾਰਡੀਅਕ ਅਰੈਸਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"-ਡਾ: ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦ
ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀ ਹੈ?: ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਨਾਲ ਦਿਲ ਅਚਾਨਕ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਧਮਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਸਰਕੂਲੇਟਰੀ ਅਟੈਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?: ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ਼
- ਧੜਕਣ
- ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
- ਬੇਹੋਸ਼ੀ
- ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਬਲੈਕਆਉਟ
ਇਲਾਜ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?: ਕਾਰਡੀਅਕ ਅਰੈਸਟ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ CPR ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਮਰੀਜ਼ ਜਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ CPR ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। CPR ਦਾ ਪੂਰਾ ਰੂਪ ਕਾਰਡੀਓਪੁਲਮੋਨਰੀ ਰੀਸਸੀਟੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਕਾਰਡੀਓ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ 'ਦਿਲ', ਪਲਮੋਨਰੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਫੇਫੜੇ (ਸਾਹ) ਰੀਸਸੀਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਰੀਸਸੀਟੇਸ਼ਨ (ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ), ਯਾਨੀ ਰੁਕੇ ਹੋਏ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਸਾਹ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਵਰਗੀਆਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
CPR ਕੀ ਹੈ?: CPR ਇੱਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਜਾਂ ਸਾਹ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਰਾਹੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਾਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਆਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਛਾਤੀ ਦੇ ਸੰਕੁਚਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਆਕਸੀਜਨ ਵਾਲਾ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
CPR ਦੀ ਲੋੜ: ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ, ਦਮ ਘੁੱਟਣ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕਰੰਟ ਲੱਗਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ CPR ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਸੀਪੀਆਰ ਦਿਓ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋੜੀਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਮਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਸੈੱਲ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਮੌਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾ. ਰਮੇਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਈ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਦੇਣ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਬਚਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ.ਪੀ.ਆਰ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।"-ਡਾ. ਰਮੇਸ਼
CPR ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ?: ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਅਚਾਨਕ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਸਾਹ ਅਤੇ ਨਬਜ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ। ਇਸ ਨੂੰ 'ABC' - A- ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਸਾਹ ਨਾਲੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। B ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀ ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਹ ਲੈਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। C ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਪਲਸ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਦਿਲ ਧੜਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਬੇਹੋਸ਼ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਪੀਣ ਨਾ ਦਿਓ: ਬੇਹੋਸ਼ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨੂੰ ਨਾ ਦਿਓ। ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਵਿੰਡਪਾਈਪ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
CPR ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਜਦੋ ਕੋਈ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇ: ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਸਾਹ ਅਤੇ ਨਬਜ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ।
ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ: ਅਨਿਯਮਿਤ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਬਜ਼ ਰੁਕਣਾ: ਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਬਜ਼ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ: ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕਰੰਟ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾ ਲਗਾਓ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਕਰੰਟ ਦੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਹਟਾਓ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਕਰੰਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਨਾ ਸਕੇ।
CPR ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ:
- ਕੀ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ?
- ਕੀ ਵਿਅਕਤੀ ਚੇਤੰਨ ਜਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ? ਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮੋਢੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾਓ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਠੀਕ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ CPR ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਰੰਤ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਨੂੰ ਕਾਲ ਕਰੋ।
ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ?: CPR ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਮੂੰਹ-ਤੋਂ-ਮੂੰਹ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।
ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ: ਸੀਪੀਆਰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਤੱਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ?: ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲੇ ਡੁੱਬਣ ਜਾਂ ਦਮ ਘੁੱਟਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਦਮ ਘੁੱਟਣ ਲਈ ਫਸਟ ਏਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਬੱਚਾ ਸਾਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ CPR ਦਿਓ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੇਖਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਛੂਹੋ, ਪਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਿਲਾਓ ਨਾ। ਜੇ ਬੱਚਾ ਜਵਾਬਦੇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ CPR ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੋ। ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੀਪੀਆਰ ਦੇਣ ਲਈ ਦੋ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ 30 ਵਾਰ ਦਬਾਓ। ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦਿਓ। CPR ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਜਾਂ ਬੱਚਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ।
ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ CPR ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ?: ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਤਲ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਲੇਟਣ ਦਿਓ। ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ 'ਤੇ ਉਤਰੋ। ਇੱਕ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖੋ। ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਹੱਥ ਦੀ ਹਥੇਲੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ। ਆਪਣੀਆਂ ਕੂਹਣੀਆਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ। ਆਪਣੇ ਉੱਪਰਲੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 2 ਇੰਚ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 2.5 ਇੰਚ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਛੱਡੋ।
ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ 120 ਵਾਰ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹਿੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਜਾਂ ਮਦਦ ਨਾ ਆਉਣ ਤੱਕ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸੀਪੀਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਛਾਤੀ ਦੇ 30 ਸੰਕੁਚਨ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਠੋਡੀ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕੋ, ਤਾਂਕਿ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਪਿੱਛੇ ਨੂੰ ਝੁਕ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਹ ਨਾਲੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇ।
ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ: ਜ਼ਖਮੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਾਹ ਦੇਣ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, 'ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਮੂੰਹ' ਅਤੇ 'ਨੱਕ ਤੋਂ ਮੂੰਹ'। ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਤਾਂ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਠੋਡੀ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕੋ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰੋ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਲਈ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦਿਓ ਅਤੇ ਵੇਖੋ ਕਿ ਕੀ ਉਸਦੀ ਛਾਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਠੋਡੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕੋ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦਿਓ। ਹਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਦਵਾਈ ਦੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
