ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਪਲਾਸਟਿਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਹੁਣ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਹਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਡੂੰਘੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਤੱਕ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੂਤ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਈਡਿੰਗ ਸਾਧਨ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਪੂਰੇ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਉਤਪਾਦਨ, ਵਰਤੋਂ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਇਲਾਜ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਕੱਚੇ ਪਲਾਸਟਿਕ' ਨਾਲੋਂ 'ਵਧੀਆ' (ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਰਸਾਇਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਤਾਂ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਸੀਂ ‘ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ’ ਵਿੱਚ 28 ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚ ਦੂਸ਼ਿਤ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਪਣ ਲਈ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਸਾਡੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰੂਨ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ, ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ਅਤੇ ਟੋਗੋ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਏਸ਼ੀਆ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ 191 ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, 107 ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਅਤੇ 81 ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਸਾਇਣ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਅਯੋਗ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣ: ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 13,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਐਡਿਟਿਵ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਜੋ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਅਣਚਾਹੇ ਰਸਾਇਣ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਗੁਣ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਦੇ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ 'ਐਡੀਟਿਵ' ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਰਸਾਇਣ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਾਫਟਨਰ, ਬਿਸਫੇਨੌਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ BPA ਅਤੇ 'UV-ਸਟੈਬਿਲਾਇਜ਼ਰ' ਜੋ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹੋਰ ਰਸਾਇਣ ਹਨ ਜੋ ਕੁਦਰਤੀ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਂਟ ਅਤੇ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਫਿਲਟਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਜੈਵਿਕ ਰਸਾਇਣ।
ਨੀਤੀਆਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਾਂ ਬਾਰੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸਾਡੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਪੇ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਗੰਦਗੀ ਵਾਲੇ ਸਨ ਨਾ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਐਡਿਟਿਵ।
ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੇ ਵਰਤੋਂ ਦੌਰਾਨ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਜੱਗ ਕੁਝ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲਵੇਗਾ ਅਤੇ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਵੇਸਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
