ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਮੋਟਾਪਾ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਭਾਰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ 'ਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੋਟਾਪਾ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੋਟਾਪੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮੋਟਾਪੇ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖਤਰਾ: ਮੋਟਾਪਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦੁਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੈਨੇਟਿਕਸ, ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਮੈਡੀਕਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਅਤੇ ਮੋਟਾਪਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੀਰਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ: ਭਾਵਨਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੋਟਾਪੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਦਿੱਖ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਦਿੱਖ ਤੋਂ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਹੋਰ ਵੱਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਮੋਟਾਪਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ:
ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ: ਮੋਟਾਪਾ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨਲ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਦਾਸੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਰਵੱਈਏ ਅਤੇ ਭਾਰ ਬਾਰੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਔਸਤ ਭਾਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮੋਟੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਖਾਣ-ਪੀਣ: ਮੋਟਾਪੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਲੋਕ ਗਲਤ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਜ਼ੰਕ ਫੂਡ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚਿੰਤਾ: ਮੋਟਾਪੇ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਮੋਟਾਪਾ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੱਕਰ ਅਕਸਰ ਵਧੇ ਹੋਏ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਵਿਘਨ ਵਾਲੇ ਨੀਂਦ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਜਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਨਸ਼ਾ: ਮੋਟਾਪਾ ਕਈ ਵਾਰ ਨਸ਼ੇੜੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਜੋ ਹੋਰ ਭਾਰ ਵਧਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾ. ਭਾਵਨਾ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੋਟਾਪੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ:
ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ: ਕਾਉਂਸਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਧਾਰਨਾ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਬੋਧਾਤਮਕ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਥੈਰੇਪੀ: ਬੋਧਾਤਮਕ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਥੈਰੇਪੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਭੋਜਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਦਵਾਈ: ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਂਟੀ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨਸ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨਲਟਰੈਕਸੋਨ ਅਤੇ ਬਿਊਪ੍ਰੋਪੀਅਨ ਵਰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ: ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁਝ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾ ਲਓ।
ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ: ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਐਂਡੋਰਫਿਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ: ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲੋੜਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਖਾਣਾ: ਭੋਜਨ ਦੇ ਸੇਵਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣ ਲਈ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਟਰਿਗਰਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਭਾਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
