ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਵੱਲੋਂ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025-26 ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਖਰਚਾ, ਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਨਡੀਏ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਦੂਜਾ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਜਟ ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਮਾਲੀਏ ਅਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ "ਬਜਟ" ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਕਿਤੇ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ
ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 112 (ਭਾਗ 5) ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਹਰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਸਾਲ ਲਈ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖ਼ਰਚਿਆਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਸੰਸਦ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ। ਬਜਟ ਜਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿੱਤੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਅਧੀਨ ਬਜਟ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਾਲ 1955 ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਦਮ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੀਡੀ ਦੇਸ਼ਮੁਖ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਸੀ।
ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਵੇਂ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਬਜਟ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਛਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ।
ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਮਪੀ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ 1860 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਬਜਟ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਲਈ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ।
