ETV Bharat / business

ਕਿਹੜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਅਜਿਹੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਇੱਕ ਵੀ ਬਜਟ, ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣਗੀਆਂ ਬਜਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ - Union Budget 2024 - UNION BUDGET 2024

Union Budget 2024-25 ਦਾ ਬਜਟ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 23 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਨਵੀਂ ਐਨਡੀਏ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਬਜਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ। ਪੜ੍ਹੋ ਪੂਰੀ ਖ਼ਬਰ...

Union Budget 2024
ਬਜਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ (Etv Bharat)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Jul 19, 2024, 10:29 AM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 23 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2024 ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਹਰ ਸਾਲ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਪਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਨਵੇਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਰੋਡਮੈਪ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਾਗਰਿਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦਾ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦਾ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਖਬਰ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਜਟ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ।

  1. ਬਜਟ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜਨਮ- 'ਬਜਟ' ਸ਼ਬਦ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ 'ਬੋਗੇਟ' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਚਮੜੇ ਦਾ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਜਟ ਦੇ ਐਲਾਨ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚਮੜੇ ਦੇ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
  2. ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ- ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ 26 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ ਕੇ ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ 171.15 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਜਟ ਮਾਲੀਆ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਾਲ ਲਈ ਕੁੱਲ ਖਰਚੇ 197.29 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
  3. ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ- ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1860 ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਾਜ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  4. ਇੱਕ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ- ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਰਿਕਾਰਡ 10 ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪੀ. ਚਿਦੰਬਰਮ (9), ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ (8), ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ (8) ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (6) ਹਨ। ) ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  5. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦਾ ਰਲੇਵਾਂ- 92 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
  6. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਦਮੀ- ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਚੰਦਰ ਮਹਾਲਨੋਬਿਸ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
  7. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ- ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1958-1959 ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ (1970) ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ (1987) ਹੀ ਦੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  8. ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਬਜਟ- ਸਾਲ 1955 ਵਿੱਚ, ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੀਡੀ ਦੇਸ਼ਮੁਖ ਨੇ ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਬਜਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪਵਾ ਲਿਆ।
  9. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੰਤਰੀ- ਕੇਸੀ ਨਿਯੋਗੀ ਅਤੇ ਐਚਐਨ ਬਹੁਗੁਣਾ ਹੀ ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਜਟ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੰਨੇ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਨਿਯੋਗੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸਨ, ਸਿਰਫ 35 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ।
  10. ਪੇਪਰਲੈਸ ਬਜਟ-1 ਫ਼ਰਵਰੀ, 2021 ਨੂੰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਪੇਪਰ ਰਹਿਤ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  11. ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਸ਼ਬਦ- ਪਹਿਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ 1900 ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  12. ਬਜਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ- 1955-56 ਤੋਂ, ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਬਜਟ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
  13. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1970-71 ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।
  14. ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੂਜੀ ਮਹਿਲਾ- 5 ਜੁਲਾਈ 2019 ਨੂੰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੂਜੀ ਔਰਤ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਮਹਿਲਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹੈ।
  15. ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ - ਸਾਲ 1999 ਵਿੱਚ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
  16. ਗਿਫਟ ​​ਟੈਕਸ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1958-1959 ਦੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  17. ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ- 28 ਫਰਵਰੀ 2006 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪੀ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।
  18. ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਹੀ ਖ਼ਾਤਾ- 2019 ਵਿੱਚ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਮਿਆਰੀ ਬਜਟ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ 'ਬਹੀ ਖਟਾ' ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
  19. ਹਲਵਾ ਸਮਾਰੋਹ- ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਉੱਤਰੀ ਬਲਾਕ) ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਹਲਵੇ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਜਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਜਗ੍ਹਾ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਮਾਰੋਹ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ 9 ਤੋਂ 10 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਟਾਫ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ 'ਲਾਕ ਇਨ' ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਜਟ ਦਿਵਸ ਤੱਕ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਲੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
  20. ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ 1 ਫਰਵਰੀ, 2020 ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2020-21 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਦੋ ਘੰਟੇ 42 ਮਿੰਟ ਤਕ ਬੋਲਦਿਆਂ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅਜੇ ਦੋ ਪੰਨੇ ਬਾਕੀ ਸਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਾਸ਼ਣ ਛੋਟਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਸਨੇ ਜੁਲਾਈ 2019 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ - ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ - ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਅਤੇ 17 ਮਿੰਟ ਬੋਲਿਆ।
  21. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦੀ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਇਦ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਸਨ। ਪਰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ - 18,650 - ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
  22. ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ- ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਸਨ। ਜੇਤਲੀ ਨੇ ਇਕ ਘੰਟਾ 49 ਮਿੰਟ ਤਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। 18,604 ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।
  23. ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹੀਰੂਭਾਈ ਮੂਲਜੀਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ 1977 ਦਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਸਿਰਫ 800 ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੀ।
  24. ਪ੍ਰਿਟਿੰਗ ਵਾਲੀ ਥਾਂ- ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 1950 ਤੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਲੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਿੰਟੋ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਲ 1980 ਵਿੱਚ, ਨਾਰਥ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਸੀਮਤ ਮਿਆਦ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਬਜਟ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ 23 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2024 ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਹਰ ਸਾਲ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਪਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਨਵੇਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਰੋਡਮੈਪ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨਾਗਰਿਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦਾ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦਾ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਖਬਰ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਜਟ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ।

  1. ਬਜਟ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜਨਮ- 'ਬਜਟ' ਸ਼ਬਦ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ 'ਬੋਗੇਟ' ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਚਮੜੇ ਦਾ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਜਟ ਦੇ ਐਲਾਨ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚਮੜੇ ਦੇ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
  2. ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ- ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ 26 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਆਰ ਕੇ ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ 171.15 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਜਟ ਮਾਲੀਆ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਾਲ ਲਈ ਕੁੱਲ ਖਰਚੇ 197.29 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
  3. ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ- ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1860 ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਾਜ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  4. ਇੱਕ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ- ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਰਿਕਾਰਡ 10 ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪੀ. ਚਿਦੰਬਰਮ (9), ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ (8), ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ (8) ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (6) ਹਨ। ) ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  5. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦਾ ਰਲੇਵਾਂ- 92 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
  6. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਦਮੀ- ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਚੰਦਰ ਮਹਾਲਨੋਬਿਸ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
  7. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ- ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1958-1959 ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ (1970) ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ (1987) ਹੀ ਦੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  8. ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਬਜਟ- ਸਾਲ 1955 ਵਿੱਚ, ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸੀਡੀ ਦੇਸ਼ਮੁਖ ਨੇ ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਬਜਟ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪਵਾ ਲਿਆ।
  9. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੰਤਰੀ- ਕੇਸੀ ਨਿਯੋਗੀ ਅਤੇ ਐਚਐਨ ਬਹੁਗੁਣਾ ਹੀ ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਜਟ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੰਨੇ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਨਿਯੋਗੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸਨ, ਸਿਰਫ 35 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ।
  10. ਪੇਪਰਲੈਸ ਬਜਟ-1 ਫ਼ਰਵਰੀ, 2021 ਨੂੰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਪੇਪਰ ਰਹਿਤ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  11. ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਸ਼ਬਦ- ਪਹਿਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ 1900 ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
  12. ਬਜਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ- 1955-56 ਤੋਂ, ਬਜਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਬਜਟ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
  13. ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1970-71 ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।
  14. ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੂਜੀ ਮਹਿਲਾ- 5 ਜੁਲਾਈ 2019 ਨੂੰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੂਜੀ ਔਰਤ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਮਹਿਲਾ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹੈ।
  15. ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ - ਸਾਲ 1999 ਵਿੱਚ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਯਸ਼ਵੰਤ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
  16. ਗਿਫਟ ​​ਟੈਕਸ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 1958-1959 ਦੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਤੋਹਫ਼ਾ ਟੈਕਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
  17. ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ- 28 ਫਰਵਰੀ 2006 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਪੀ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ।
  18. ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਹੀ ਖ਼ਾਤਾ- 2019 ਵਿੱਚ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਮਿਆਰੀ ਬਜਟ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ 'ਬਹੀ ਖਟਾ' ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
  19. ਹਲਵਾ ਸਮਾਰੋਹ- ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਉੱਤਰੀ ਬਲਾਕ) ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਹਲਵੇ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਜਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਜਗ੍ਹਾ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਮਾਰੋਹ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ 9 ਤੋਂ 10 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਟਾਫ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ 'ਲਾਕ ਇਨ' ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਜਟ ਦਿਵਸ ਤੱਕ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਲੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
  20. ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ 1 ਫਰਵਰੀ, 2020 ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2020-21 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਦੋ ਘੰਟੇ 42 ਮਿੰਟ ਤਕ ਬੋਲਦਿਆਂ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅਜੇ ਦੋ ਪੰਨੇ ਬਾਕੀ ਸਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਾਸ਼ਣ ਛੋਟਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਸਨੇ ਜੁਲਾਈ 2019 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ - ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ - ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਅਤੇ 17 ਮਿੰਟ ਬੋਲਿਆ।
  21. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦੀ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਇਦ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਸਨ। ਪਰ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ - 18,650 - ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
  22. ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ- ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਸਨ। ਜੇਤਲੀ ਨੇ ਇਕ ਘੰਟਾ 49 ਮਿੰਟ ਤਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। 18,604 ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।
  23. ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ- ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹੀਰੂਭਾਈ ਮੂਲਜੀਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ 1977 ਦਾ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਸਿਰਫ 800 ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੀ।
  24. ਪ੍ਰਿਟਿੰਗ ਵਾਲੀ ਥਾਂ- ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 1950 ਤੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਛਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਲੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਿੰਟੋ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਲ 1980 ਵਿੱਚ, ਨਾਰਥ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਸੀਮਤ ਮਿਆਦ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਬਜਟ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.