ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (NPS) ਦੇ ਤਹਿਤ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸਕੀਮ (UPS) ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਨੋਟੀਫਾਈ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭੁਗਤਾਨ ਅਤੇ ਖਾਸ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਹਿੰਗਾਈ ਭੱਤਾ ਵੀ ਮਿਲੇਗਾ।
ਪੈਨਸ਼ਨ ਫੰਡ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅਥਾਰਟੀ (PFRDA) UPS ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਸਕੀਮ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜੋ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ, FR 56(J) ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ, ਜਾਂ 25 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ UPS ਦੇ ਤਹਿਤ ਲਾਭ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸ਼ਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਬਰਖਾਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਇਹ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ।
10 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ
ਜੇਕਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਮਿਤੀ (ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ) ਤੋਂ ਯਕੀਨੀ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਹੜੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਯੋਗ ਹਨ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਯਮਾਂ (ਐਫਆਰ) 56 (ਜੇ) ਤਹਿਤ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਕਰਮਚਾਰੀ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ (ਵਰਗੀਕਰਨ, ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਅਪੀਲ) ਨਿਯਮ, 1965 ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੋਈ ਜੁਰਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕੌਣ UPS ਲਈ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ?
ਕਿਸੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਜਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨੀ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਯੂ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਕੀ ਹਨ?
ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭੁਗਤਾਨ ਪਿਛਲੇ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਦਾ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 24 ਜਨਵਰੀ, 2025 ਦੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹੋਰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਛੋਟੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਅਨੁਪਾਤਕ ਭੁਗਤਾਨ ਜੇਕਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਸੇਵਾ 25 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਸੇਵਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਨੁਪਾਤਕ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, 15 ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 25 ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲੇਗੀ।
ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਾਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਭੁਗਤਾਨ
10 ਜਾਂ ਵੱਧ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 10,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਮਾਸਿਕ ਅਦਾਇਗੀ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਮੁਢਲੀ ਤਨਖਾਹ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਕਮ ਘੱਟ ਹੋਵੇ। UPS ਅਧੀਨ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਗਣਨਾ ਲਈ ਇੱਕ ਫਾਰਮੂਲਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:-
ਪੈਨਸ਼ਨ = (P/2) x (Q/300) x (IC/BC)
P: ਪਿਛਲੇ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਦੀ ਔਸਤ
Q: ਨੌਕਰੀ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਗਏ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ (ਜੇਕਰ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ 300 ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ)
IC: ਨਿੱਜੀ ਕਾਰਪਸ (ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਫੰਡ)
BC: ਬੈਂਚਮਾਰਕ ਕਾਰਪਸ
