ETV Bharat / bharat

ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ, ਕੀ ਹੈ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨਣ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ, ਪੜ੍ਹੋ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਹਾਣੀਆਂ - Raksha Bandhan 2024 - RAKSHA BANDHAN 2024

Raksha Bandhan 2024 : ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੇ ਗੁੱਟ 'ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਰਾ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ...

Raksha Bandhan 2024
ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ (Etv Bharat)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Aug 19, 2024, 11:13 AM IST

Updated : Aug 19, 2024, 12:52 PM IST

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ 19 ਅਗਸਤ ਦਿਨ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਓਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨਿਕ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਗੁੱਟ 'ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਧਾਗਾ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ : ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕਿਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਤਯੁਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਾਲੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ : ਹਰ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ-ਚੇਲਾ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰਕਸ਼ਾ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਬੰਨ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ : ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਦੁਆਰਾ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਉਂਗਲ ਅਚਾਨਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਖੂਨ ਵਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਕੱਪੜਾ ਪਾੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮ 'ਤੇ ਲਪੇਟਿਆ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਹਸਤੀਨਾਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।

ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ : ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਸਮਰਾਟ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਸੂਤਰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਰਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਗੱਲ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਸਮਰਾਟ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨਾ ਮਾਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਪੋਰਸ ਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਮੌਕੇ ਮਿਲੇ ਪਰ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ 19 ਅਗਸਤ ਦਿਨ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਓਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨਿਕ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਗੁੱਟ 'ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਧਾਗਾ ਬੰਨ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ : ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕਿਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਤਯੁਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਾਲੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ : ਹਰ ਸਾਲ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ-ਚੇਲਾ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰਕਸ਼ਾ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਰਵਣ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਬੰਨ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ : ਰਕਸ਼ਾ ਬੰਧਨ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਦੁਆਰਾ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਉਂਗਲ ਅਚਾਨਕ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਖੂਨ ਵਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਕੱਪੜਾ ਪਾੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮ 'ਤੇ ਲਪੇਟਿਆ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਹਸਤੀਨਾਪੁਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।

ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ : ਰੱਖੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਸਮਰਾਟ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਸੂਤਰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭਰਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਜਾ ਪੋਰਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੀ ਗੱਲ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਸਮਰਾਟ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨਾ ਮਾਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਪੋਰਸ ਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਈ ਮੌਕੇ ਮਿਲੇ ਪਰ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੇ ਸਿਕੰਦਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ।

Last Updated : Aug 19, 2024, 12:52 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.