ਪਟਨਾ/ਬਿਹਾਰ: ਅੱਜ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੇਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਤਸਵੀਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ- ਘਰ, ਕਾਰ, ਬੰਗਲਾ ਅਤੇ ਬੈਲੇਂਸ ਸ਼ੀਟ। ਜਦੋਂ ਨੇਤਾ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਗਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਪੈਸਾ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਖਰਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2024 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਮੀਦਵਾਰ ਆਪਣੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੱਕ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕੀ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾ ਅਮੀਰ ਹਨ?: ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਖਿਆਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕਰੋੜਾਂ-ਅਰਬਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ? ਕੀ ਸਾਰੇ ਲੀਡਰ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਇਸ ਜਵਾਬ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਆਗੂ ਵੀ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਦੇ ਚੰਦੇ ਨਾਲ ਚੋਣ ਲੜਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਖੁਦ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਲਿਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।
ਅਜਿਹੇ ਆਗੂ ਸੀ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ : ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੀ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਭੋਜਪੁਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਨੇ ਸਾਸਾਰਾਮ ਤੋਂ 8 ਵਾਰ ਐਮਪੀ ਦੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਲਿਤ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰੇ ਅਕਸ ਵਾਲੇ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਖ਼ੁਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
8 ਵਾਰ ਸਾਂਸਦ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਬਣਾਇਆ ਰਿਕਾਰਡ: ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਨੇ ਸਾਸਾਰਾਮ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦੀ 8 ਵਾਰ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ। ਇਸੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਰਾਮ ਵਿਲਾਸ ਪਾਸਵਾਨ 9 ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਲਕਿਆਂ ਤੋਂ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ। ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਂਡੀਜ਼ ਵੀ ਅੱਠ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ।
ਚਿੱਠੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ: ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਲੜਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਹਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਚੋਣਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਚੋਣਾਂ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਚਿੱਠੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ। ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ ਕਿ 'ਤੁਹਾਡਾ ਜਗਜੀਵਨ ਇਸ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚੋਣ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।'
ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ: ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਹ 1952 ਤੋਂ 1984 ਤੱਕ ਐਮ.ਪੀ. 1952 ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ 1977 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ 1980 ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ। 1984 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ 'ਇੰਡੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ ਜਗਜੀਵਨ' ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਜਿੱਤੇ। 1986 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਸਾਰਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਚੋਣ ਲੜੀ ਪਰ ਛੇਦੀ ਪਾਸਵਾਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ।
ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਦੇ ਚੰਦੇ ਨਾਲ ਜਿੱਤੇ ਚੋਣ : ਕੈਮੂਰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤ ਚੌਬੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ 1977 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਕੇ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਨੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ 1 ਰੁਪਏ ਦਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੜਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਇੱਕੋ ਘੜੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ '1 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੋਈ ਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ'। ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾਨ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਪੋਸਟ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
"ਸਾਨੂੰ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਬਾਬੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪੂਰੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਸੀ। ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਪੋਸਟ ਕਾਰਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਚੋਣ ਲੜਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ-ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ। -ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤ ਚੌਬੇ, ਵਾਸੀ ਕੈਮੂਰ
'ਹਰ ਆਦਮੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਵੋਟ' : ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨਰਿੰਦਰ ਪਾਠਕ ਨੇ ਵੀ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਮੇਰੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਗੂੜ੍ਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਚੋਣ ਲੜਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੰਦਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੋਕ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੇ ਇੰਨੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸਨ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਵੋਟ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਣ ਲੜਨ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਨੇ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੰਦਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ।
"ਮੇਰੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੂੜ੍ਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਆਸ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਦਾਨ ਦੇ ਕੇ ਚੋਣ ਲੜਦੇ ਸਨ। ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ "- ਨਰੇਂਦਰ ਪਾਠਕ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ।
ਸਾਸਾਰਾਮ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ: ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2024 ਲਈ ਸਾਸਾਰਾਮ ਵਿੱਚ 1 ਜੂਨ ਨੂੰ ਵੋਟਿੰਗ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਐਨਡੀਏ ਭਾਜਪਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸ਼ਿਵੇਸ਼ ਰਾਮ ਅਤੇ ਮਹਾਗਠਜੋੜ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਵਿਚਾਲੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਬਾਬੂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਸਾਰਾਮ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਨਹੀਂ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੀਰਾ ਕੁਮਾਰ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸਪੀਕਰ) ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅੰਸ਼ੁਲ ਅਵਿਜੀਤ ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ।
