ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ପ୍ରତ୍ୟେକ ନରସିସିଷ୍ଟ(Narcissist ) ନିଜକୁ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ଭାବିଥାନ୍ତି । ନିଜକୁ ଭଲ ପାଇବା, ନିଜକୁ ସଭିଁଙ୍କଠୁ ଅଲଗା ଭାବିବା ଭଳି ଗୁଣ ଭଲ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ନରସିସିଜିମର ୨ଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି ଆତ୍ମ-ଅବସାଦ ଏବଂ ଆତ୍ମ-କେନ୍ଦ୍ରିକତା । ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ୟର ଇଚ୍ଛା, ଆବଶ୍ୟକତା କିମ୍ବା ସ୍ବାର୍ଥ ପ୍ରତି ଅବହେଳିତ ହୋଇଥାଏ । ମନୋବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ପ୍ରକାରର ଆଚରଣ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ସମସ୍ୟା ସହିତ ଜଡିତ ।
ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣ କାହାଣୀ ନରସିସସ୍(Narcissus)ରୁ ଏହି ନାମଟି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଯିଏ ନିଜ ପ୍ରତିଫଳନକୁ ଭଲ ପାଉଥିଲା, ଯାହା ଅତି କମରେ 8 A.D ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କାହାଣୀରେ ସିଗମୁଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ୍(Sigmund Freud)ଙ୍କୁ ଆତ୍ମ-ଅବଶୋଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି(self-absorbed person) ଭାବେ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା । ନରସିସିଜିମ୍(Narcissism)ରେ ସବୁକିଛି ଆତ୍ମର ଏକ ବର୍ଦ୍ଧିତ ଏବଂ ଅବାସ୍ତବ ଦର୍ପଣ ।
ନରସିସିଷ୍ଟ ଜଣେ ଉତ୍ତମ ଜୀବନସାଥୀ କି ?
ନରସିସିଷ୍ଟମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଏକ ସଫଳ ବୃତ୍ତି, ଅର୍ଥ, ସଫଳତା ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟତା ରହିଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ତ ସୁଗୁଣ ଗୁଡ଼ିକ ଏକ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସମ୍ପର୍କ(long-term) ପାଇଁ ଲାଭପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ । ତଥାପି ଏହାକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ, କାରଣ ଏପରି ସାଥୀଙ୍କ ବିଷୟରେ କଳ୍ପନା କରିବା ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ସଠିକ ହୋଇନଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଜଣେ ନରସିସିଷ୍ଟ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖିବେ, ସେଥିରେ ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥାଏ । ପ୍ରଥମେ ଜଣେ ନରସିସିଷ୍ଟ ଅତ୍ୟଧିକ ପ୍ରେମ ଢାଳିବା(love bombing) ଆରମ୍ଭ କରିଥାଏ । ପାର୍ଟନର ଜଣକ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ଟେକ୍ସଟ, ଉପହାର, ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା ଢାଳି ଦେଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏପରି କରିବା ପଛରେ ସେମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରହିଥାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ପଛରେ ସେମାନଙ୍କର ଲାଭ ଲୁଚି ରହିଥାଏ ।
ଏପରି କରି ସେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ସ୍ନେହ ଓ ଭଲପାଇବା ମାଧ୍ୟମରେ ଆପଣଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାନ୍ତି । କିଛି ଦିନ ଏପରି ଅତିବାହିତ ହେବା ପରେ ଆପଣ କିଛି ରହସ୍ୟମୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିବେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ହଠାତ୍ ଆଚରଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ବାରା ନିରାଶ ହେବେ । ଏହା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଚକିତ ହୋଇପାରେ କାରଣ ଯେଉଁ ଚରିତ୍ର ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରେମରେ ପକାଇଥିଲା, ବାସ୍ତବରେ ସେ ଜଣେ ନରସିସିଷ୍ଟିକ୍ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ଗୁଣ ଥିଲା । ଏହାପରେ ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସମ୍ପର୍କ ଖରାପ ହୁଏ ଏବଂ ତିକ୍ତତା ସ୍ତର ବଢିଥାଏ ।
କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆପଣ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କରେ ରହିଛନ୍ତି ତେବେ ନିଜ ସାଥୀଙ୍କ ଆଚରଣକୁ ପରଖନ୍ତୁ । ଆପଣ ଏକ ନରସିସିଷ୍ଟିକ ରିଲେସନସିପରେ ଅଛନ୍ତି କି ନାହିଁ ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ୪ଟି ଲକ୍ଷଣ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
୧. ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ:- ଯଦିଓ ସମ୍ପର୍କଗୁଡିକ ଦ୍ବିପାକ୍ଷିକ ହୋଇଥାଏ ତଥାପି ବାର୍ତ୍ତାଳାପକୁ ନିଜ ପାଖକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ଅଭ୍ୟାସ ରହିଥାଏ । ସେମାନେ ସର୍ବଦା ଧ୍ୟାନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ନିଜସ୍ବ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବାଣ୍ଟିବାକୁ କିମ୍ବା ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ସମୟରେ ନିଜ କଥା ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି ।
୨. ସହାନୁଭୂତିର ଅଭାବ:- ନରସିସିଜିମରେ ସହାନୁଭୂତିର ଅଭାବ ଦେଖାଦେଇଥାଏ । ଏଥିରେ ପ୍ରକୃତ ସ୍ନେହ କିମ୍ବା ପ୍ରେମ ନଥାଏ । ଆପଣଙ୍କର ଭାବନା ଏବଂ ଇଚ୍ଛା ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପାରେ । ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ନରସିସିଷ୍ଟମାନଙ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହା ସେମାନଙ୍କ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ନିଜ ସାଥୀଙ୍କ ଭାବନାକୁ ଚିହ୍ନିବା ଏବଂ ବିଚାର କରିବା ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ କଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ ।
୩. ଗ୍ୟାସଲାଇଟ୍ (Gaslight):- ଗ୍ୟାସଲାଇଟ୍ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ନରସିସିଜମ ଯେଉଁଥରେ ପାର୍ଟନର ଜଣକ ନିଜ ସମ୍ପର୍କରେ ସର୍ବଦା ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି । ଏହାସହିତ ଆପଣ ଭୁଲ କରିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ କ୍ଷମା ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।
୪. ଶ୍ରେଷ୍ଠତା(Superiority complex):- ନରସିସିଷ୍ଟ ପାର୍ଟନର ମଧ୍ୟରେ ଆତ୍ମଗର୍ବ ରହିଥାଏ । ଅନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଭାବନାକୁ ନେଇ ଜଣେ ନରସିସିଷ୍ଟ ଚିନ୍ତା କରିବେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଅନୁଭବ, ଆଚରଣ ଏବଂ କହିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି ଯେପରି ସେମାନେ ତୁମଠାରୁ ଉନ୍ନତ ଅଟନ୍ତି । ଏହା ଏକ ସଙ୍କେତ ଯେ ଆପଣଙ୍କ ସାଥୀ ଜଣେ ନରସିସିଷ୍ଟ ।
@IANS
