ହାଇଦ୍ରାବାଦ: 1962- ଭାରତ କେବେ ବି ସନ୍ଦେହ କରି ନଥିଲା ଯେ ଚୀନ୍ କେବେ ଆକ୍ରମଣ କରିବ, କିନ୍ତୁ ଏହା ହୋଇଥିଲା । ଅକ୍ଟୋବର 20, 1962 ରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହାକି 1962 ମସିହାରେ ସିନୋ-ଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ହୋଇଥିଲା। ଚୀନ ଦ୍ବାରା କେବେ ଆକ୍ରମଣ ନ ହେବାର ବିଶ୍ବାସ ଭାରତୀୟ ସେନାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବାକୁ ଦେଇ ନଥିଲା ଓ ଫଳାଫଳ ଚୀନର 80,000 ସୈନ୍ୟ ଆଗରେ ଭାରତର 10,000 ରୁ 20,000 ସୈନ୍ୟ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରାୟ ଏକ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲା ।
1967- ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, 1962 ମସିହାରେ ଯୁଦ୍ଧର ପରାଜୟର 5 ବର୍ଷ ପରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ଚୀନକୁ ଜବାବ ଦେଇଥିଲା । ସେହି ସମୟର ହିସାବ ଅନୁଯାୟୀ 80 ରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଯବାନ ଶହୀଦ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ 300 ରୁ 400 ଚୀନ ସୈନ୍ୟ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ।
ପିପୁଲ୍ସ ଲିବରେସନ୍ ଆର୍ମି (PLA) ର ଏକ ରଣନୀତି ଅଛି ଯେ, କେବେ ଯଦି ଶତ୍ରୁ ଦେଶ ସହ ଜମି ବିବାଦ ହୁଏ ତେବେ ଚୀନ ଧରିଥିବା ଜମିକୁ କେବେ ଛାଡିନଥାଏ । ଚୀନର ଅନ୍ୟ ଏକ କୌଶଳ ହେଉଛି ଯଦି ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବୀ ଦେଶର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଜମି ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ପଡେ ତେବେ ସେ ସେହି ଜମି ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ନେଇ ଧମକ ଦେଇଥାଏ ।
1987 ରେ ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ସୁମଦୋରଙ୍ଗ ଚୁ ଘଟଣା ଭାରତୀୟ ସେନା ଓ ଚାଇନିଜ୍ ପିପୁଲ୍ସ ଲିବରେସନ୍ ଆର୍ମି (PLA) ମଧ୍ୟରେ ଏପରି ବିବାଦ ଅଟେ ଯେଉଁଠାରେ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ଯୁଦ୍ଧର ନିକଟତର ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ସତର୍କତା ଓ ଆକ୍ରୋଶରେ ମିଶ୍ରିତ ଭାରତୀୟ କୂଟନୀତି କେବଳ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଏଡାଇ ନଥିଲା ବରଂ ଚୀନକୁ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ବୈଠକକୁ ଆଣିଥିଲା। 1987 ଘଟଣାର ପ୍ରଭାବ ଏପରି ଥିଲା ସେତେବେଳର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ 1988 ରେ ଚୀନ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଚୀନ୍ ପ୍ରିମିୟରଙ୍କ ସହ ସମାନ କଥା ହୋଇଥିଲେ।
ଲାଇନ୍ ଅଫ୍ ଆକଚୁଆଲ୍ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ୍ (LAC) ଅବସ୍ଥାନ ବିଷୟକୁ ନେଇ ଏପ୍ରିଲ 2013 ରେ ଭାରତ ଦାବି କରିଥିଲା । ସେମାନଙ୍କର ନିଜସ୍ବ ଧାରଣାକୁ ଦର୍ଶାଇ, ଚୀନ୍ ସୈନ୍ୟମାନେ ଦୌଲତ୍ ବେଗ୍ ଓଲ୍ଡ ସେକ୍ଟରରେ ଏକ କ୍ୟାମ୍ପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ପ୍ରକୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଲାଇନର ପାର୍ଶ୍ବରେ 10 କିଲୋମିଟର ପରେ ଏହି ଆକଳନକୁ 19 କିଲୋମିଟର ଦାବିରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ଚୀନ ସାମରିକ ହେଲିକପ୍ଟର ଗୁଡିକ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାରେ ପ୍ରବେଶ କରି ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଯୋଗାଣ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲା। ତେବେ ଚୀନ ଅଧିକାରୀମାନେ କୈଣସି ଅପରାଧକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରିଛନ୍ତି ।
ଉଭୟ ଦେଶର ସୈନିକମାନେ ପରସ୍ପର ଆଡକୁ ମୁହାଁଇଥିବା ଅସ୍ପଷ୍ଟ ସୀମାରେ ସଂକ୍ଷେପରେ କ୍ୟାମ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ମେ ମାସ ଆରମ୍ଭରେ ଯେତେବେଳେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ପଛକୁ ଟାଣି ନେଇଥିଲେ ସେତେବେଳେ ଉତ୍ତେଜନା ଦୂର ହୋଇଥିଲା। ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2014 ରେ, ଭାରତ ଓ ଚୀନ LAC କୁ ନେଇ ବିବାଦ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକମାନେ ସୀମାବର୍ତ୍ତୀ ଡେମୋଚୋକରେ ଏକ କେନାଲ ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଓ ଚୀନ୍ ନାଗରିକମାନେ ସେନାର ସମର୍ଥନରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ପ୍ରାୟ 3 ସପ୍ତାହ ପରେ ଏହା ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ସୈନ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ।
ଜୁନ ମାସରେ, ଡୋକା ଲା ପାସ୍ ନିକଟରେ ଥିବା ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭାରତ ଓ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ସାମରିକ ବିବାଦ ଲାଗି ରହିଥିଲା। ଜୁନ 16, 2017 ରେ ଚାଇନିଜମାନେ ଡୋକଲାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଭାରୀ ସଡକ ନିର୍ମାଣ ଉପକରଣ ଆଣି ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ପୂର୍ବରୁ ଚୀନ୍ ଡୋକା ଲା ଠାରେ ଏକ ଡାର୍ଟ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ରହିଥିଲେ । ସେମାନେ ସେଠାରେ ପାଦରେ ଚାଲିଚାଲି ପାଟ୍ରୋଲିଂ କରିଥିଲେ ।
ଜୁନ୍ 16 ରେ ହୋଇଥିବା ବିବାଦରେ ଚାଇନିଜମାନେ ଡୋକା ଲା ତଳେ ଏକ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତ ଓ ଭୁଟାନ ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ବୋଲି ଦାବି କରିଥିଲେ। ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେବାର 2 ଦିନ ପରେ ଜୁନ 18 ରେ ଚୀନର ସଡକ ନିର୍ମାଣରେ ଭାରତୀୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହୋଇଥିଲା । ଜୁନ ମାସରେ ଏକ ସାମରିକ ବିବାଦ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।
2020 ଚୀନ- ଭାରତ ସଂଘର୍ଷ ଚୀନ ଓ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ସାମରିକ ବିବାଦରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । 5 ମେ 2020 ପରଠାରୁ ଚୀନ ଓ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନେ ସିନୋ-ଭାରତୀୟ ସୀମାରେ ଥିବା ଏକାଧିକ ସ୍ଥାନରେ ମାରାତ୍ମକ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟ, ମୁହାଁମୁହିଁ ଓ ସଂଘର୍ଷରେ ନିୟୋଜିତ ଥିବା ଜଣାପଡିଛି।
ଏଥର ଫେସ୍-ଅଫ ସମୟରେ କଣ ରହିବ ମୁଖ୍ୟ ସମ୍ଭାବନା-
1. ଚୀନର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗ ଚୀନ-ପାକିସ୍ଥାନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡରକୁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଛନ୍ତି। ଏହି କରିଡର ନିର୍ମାଣ ସହିତ ଚୀନ ଏହାର ମାଲ ପରିବହନକୁ ଗ୍ବାଦର ବନ୍ଦରରୁ ସ୍ଥଳଭାଗକୁ ପଠାଇବ। ଏଠାରୁ ଚୀନର ସାମଗ୍ରୀ ସିଧାସଳଖ ଆଫ୍ରିକା ଓ ବିଶ୍ବର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ପଠାଯିବ । ଏହା ସହିତ ଚୀନକୁ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଦେଶକୁ ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଇବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ ।
2.ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏହି ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡର ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ ଗିଲଗିଟ- ବାଲଟିସ୍ତାନ ଅଞ୍ଚଳ ଦେଇ ଯାଇଥାଏ। ଚୀନରୁ ଏହି କରିଡର ନିର୍ମାଣକୁ ଭାରତ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରୁଛି। ଚୀନ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଭାରତର ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିଆସୁଛି। ଏହି ସମୟରେ, ମଙ୍ଗଳବାର ଭାରତ, ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଜଣାଇ ଦେଇଛି ଯେ ଗିଲଗିଟ୍-ବାଲଟିସ୍ତାନ ଏହାର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ।
3. ଭାରତୀୟ ପାଣିପାଗ ବିଭାଗ (ଆଇଏମଡି) ବର୍ତ୍ତମାନ ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର ସବ-ଡିଭିଜନକୁ ‘ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର, ଲଦାଖ, ଗିଲଗିଟ-ବାଲଟିସ୍ତାନ ଓ ମୁଜାଫରବାଦ’ ବୋଲି କହିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଉଭୟ ଗିଲଗିଟ-ବାଲଟିସ୍ତାନ ଓ ମୁଜାଫରବାଦକୁ ପାକିସ୍ତାନ ବେଆଇନ ଭାବେ କାବୁ କରିଛି। ମଙ୍ଗଳବାର ଆଇଏମଡି ଗିଲଗିଟ-ବାଲଟିସ୍ତାନ ଓ ମୁଜାଫରବାଦ ସମେତ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଭାରତ ପାଇଁ ଆକଳନ ଜାରି କରିଛି।
4. ବର୍ତ୍ତମାନ ଚୀନ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଛି କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ବରେ କୌଣସି ବିକ୍ରେତା ନାହାଁନ୍ତି। ଏହାଦ୍ବାରା ଚୀନର ଅର୍ଥନୀତି କମ ହୋଇଯିବ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚୀନ ନିଜ ଦେଶରେ ଜାତୀୟତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଛି ଓ ସୀମାରେ ଉତ୍ତେଜନା ବଢାଉଛି, ଚୀନ୍ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣର ଭୟ ଦେଖାଉଛି । ଏହା ସହିତ ଲୋକମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଚାକିରି ସଙ୍କଟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବେ ନାହିଁ ।
5. ଏମଆଇଟି ପ୍ରଫେସର ଟେଲର ଫ୍ରାଭେଲ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଲଦାଖରେ ଭାରତର ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ ଉପରେ ଚୀନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ରଖୁଛି। ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ କୋଭିଡ-19 ମହାମାରୀ ଉଭୟ ଚୀନ ଅର୍ଥନୀତି ଓ ଏହାର କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥିଲା। ଚୀନରେ ଭାରତର ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ଅଶୋକ କାନ୍ତାସାଇଡ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ସଂଘର୍ଷ ଉଭୟ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସୀମାରେ ବଢୁଥିବା ଚୀନର ଦୃଢତାର ଏକ ଅଂଶ।
ମୋଦି ଶାସନ କାଳରେ ଚୀନ-ଭାରତ ସମାଧାନ କରିଥିବା 3 ମେଜର୍ ଷ୍ଟାଣ୍ଡ-ଅଫ୍-
1.ଚୁମାର, 2014: ପିପୁଲ୍ସ ଲିବରେସନ୍ ଆର୍ମି (ପିଏଲ୍ଏ) ଚେପଜିରୁ ଚୁମାର ଆଡକୁ ରାସ୍ତା ବଢାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ପରେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡ-ଅଫ୍ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ମେଜର-ଜେନେରାଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଏକ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରୀୟ ଫ୍ଲାଗ୍ ବୈଠକ ପରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷର ଟ୍ରୁପ୍ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ।
2.ବର୍ଟସେ, 2015: ଷ୍ଟାଣ୍ଡ-ଅଫ୍ ଏକ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସେନା ପ୍ରତିନିଧୀମାନେ ଗ୍ରାଉଣ୍ଡ ସ୍ତରରେ ସମାଧାନ କରିଥିଲେ । ସରକାରଙ୍କ କୌଣସି ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇନଥିଲା ।
3. ଡୋକଲାମ, 2017: ଚୀନ୍ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦାବି କରିଥିଲା ଯେ ଭାରତ ଏକପାଖିଆ ଭାବରେ ନିଜର ସୈନ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା ଉଚିତ । ଶେଷରେ ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏଥିରେ ସହମତ ହୋଇଥିଲେ ଓ 28 ଅଗଷ୍ଟରେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ।
