ଲେଖକ- ରାଧା ରଘୁରୁାମପତ୍ରୁନି
ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତିନାମା (FTA) ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେବା ଦିନଠାରୁ ଭାରତ RCEP ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟିର ସଦସ୍ୟ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ୨୦୧୯ ନଭେମ୍ବର ୪ରେ ବ୍ୟାଙ୍କକକରେ RCEP ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଭାରତ ଏହି ଚୁକ୍ତିରୁ ଓହରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା । ଏସିଆ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର କ୍ଷେତ୍ରର ୧୫ ରାଷ୍ଟ୍ର ମିଶି ବିଶ୍ବର ସର୍ବବୃହତ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ଆଞ୍ଚଳିକ ବ୍ୟାପକ ଆର୍ଥିକ ସହଯୋଗିତା (RCEP) ରାଜିନାମାରେ ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚୀନ, ଜାପାନ, ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୀତି ସମେତ ଆଉ ୧୦ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ସାମିଲ ଥିଲେ ।
ଏହି ଦେଶଗୁଡିକ ବିଶ୍ୱର ଜିଡିପି ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି । RCEPରୁ ଭାରତ ଓହରିବା ପଛରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ହେଉଛି ଚୀନର ଉପସ୍ଥିତି । ଏକ ଆଶଙ୍କା ରହିଛି ଯେ ଯଦି ଅନ୍ୟ RCEP ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଭାରତୀୟ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ବଜାର ସୁବିଧା ବିନା ଚୀନ ତାର ଶସ୍ତା ସାମଗ୍ରୀକୁ ବିକ୍ରି କରେ, ତେବେ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ ନିଅଣ୍ଟ ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ ହୋଇପାରେ । ଅନ୍ୟପଟେ ଯଦି ଭାରତ RCEPରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଚାହିଁବ, ତେବେ ଆମଦାନୀ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଏହା ଶିଳ୍ପାୟନ ପ୍ରଭାବିତ ହେବ ।
ଆରସିଇପି ଚୁକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଭାରତରେ ସ୍ବଦେଶୀ ଅପେକ୍ଷା ଚୀନ ସାମଗ୍ରୀ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ଆମଦାନୀ ହେୁଥିଲା । ଚୀନ ଶସ୍ତା ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ ସହ ଦେଶର କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ବ୍ୟାପକ ମାତ୍ରାରେ କ୍ଷତି ସହୁଥିଲା । ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଥିବା ବେଳେ ନିବେଶ ଓ ନିଯୁକ୍ତି ଉଭୟ ସଙ୍କୁଚିତ ହେଉଥିଲା । ଅନ୍ୟ ଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ସାମଗ୍ରୀ ଦ୍ବାରା ଭାରତର କ୍ଷୁଦ୍ର ବେପାରୀ, ଚାଷୀଙ୍କ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାଙ୍ଗିଯାଉଥିଲା । ଚୀନ ଏହାର ରପ୍ତାନୀ ବଜାରକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ଉପରେ ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛି । ଭାରତ ଯଦି RCEP ର ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଥାନ୍ତା, ତେବେ ଚୀନର ଶସ୍ତା ସାମଗ୍ରୀ ଦେଶର କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାନ୍ତା । କାରଣ ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ ନିଅଣ୍ଟର ୭୦% ପାଇଁ RCEP ସଦସ୍ୟ ଦାୟୀ ଥିଲେ ।
ଏହା ବି ପଢନ୍ତୁ- ଦେଶର ସ୍ବାର୍ଥ ସର୍ବୋପରି, RCEPରେ ସାମିଲ ନହେବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ହିତରେ: ମୋଦି
ଏହା ବି ପଢନ୍ତୁ- ଆରସିଇପିରେ ସାମିଲ ହେବନି ଭାରତ: ଜାଣନ୍ତୁ କାହିଁକି ମୋଦି ନେଲେ ଏପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ?
ଏକ ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଚୀନ ଏହାର ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର ରପ୍ତାନି ଯୋଗୁଁ ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ତୁଳନରେ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି । ନ୍ୟୁକ୍ଲିଆର ରିଆକ୍ଟର, ବଏଲର, ଯନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପକରଣ, ରେଳ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯାନବାହନ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଅଜୈବିକ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ, ଲୁହା ଏବଂ ଇସ୍ପାତର ସାମଗ୍ରୀ ରପ୍ତାନୀ ଯୋଗୁଁ ଚୀନ ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ତୁଳନ (BoT)) ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇପାରିଛି । ବିଶେଷକରି ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଏବଂ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପକରଣର ରପ୍ତାନୀରେ BoTରେ ଏକ ଚମତ୍କାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଦେଇଥିଲା ।
ଭାରତର ଓହରିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ସଠିକ ଥିଲା କି ?:- ବାଣିଜ୍ୟ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିବା ନେଇ ଚୀନରେ ରେକର୍ଡ ଦେଖିଲେ ଭାରତର ନିଷ୍ପତ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଠିକ ଥିଲା । ଭାରତର କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ଲାଗି ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସଠିକ ଥିଲା । RCEP ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ବଜାର ଖୋଲିବା ବିଶେଷକରି ଚୀନ ଦେଶର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ମେକ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାବାର ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା । ଅନ୍ୟପଟେ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ରାଜନୈତିକ ତିକ୍ତତା ଯୋଗୁଁ ଚୀନ ଉପରେ ଅଧିକ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ହିତକର ନୁହେଁ । ଚୀନ ଉପରେ ନିର୍ଭବ କରିବା ଦେଶର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିପାରେ ।
କେବଳ ଏଫଟିଆର ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିବା କିମ୍ବା ବହୁପକ୍ଷୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତିନାମାର ଅଂଶ ହେବା କେବଳ ଘରୋଇ ଶିଳ୍ପକୁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଅଧିକ ପ୍ରତିଯୋଗୀ କରାଇପାରେ ନିଶ୍ଚିତ । ହେଲେ ଅନ୍ୟପଟେ ଏହା ଦେଶର କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ ପ୍ରତି ହିତକର ନୁହେଁ । ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଆର୍ଥିକ ଫଳାଫଳ ଦେଶ ପାଇଁ ସର୍ବଦା ଲାଭଦାୟକ ନୁହେଁ । ଏହାବାଦ ଦେଶର ଭିତ୍ତିଭୂମି, ପରିବହନ, ଯୋଗାଯୋଗ, ଶ୍ରମ ବଜାରରେ ସଂସ୍କାର, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ଉତ୍ପାଦର ନବୀକରଣ ସହିତ ଫଳପ୍ରଦ ସରକାରୀ ନୀତି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଦେଲେ ଭାରତୀୟ ରପ୍ତାନୀ ଅଧିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍ଥା ଅଧିକ ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ।
(ଏହି ଆଲେଖ୍ୟ ଲେଖକଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଜସ୍ବ ମତ)
