कोल्हापूर : मल्लविद्येचं माहेरघर म्हणून प्रसिद्ध असणाऱ्या कोल्हापुरात पावला-पावलावर तालमी आहेत. याच तालमींमध्ये अंगातला घाम आटेपर्यंत कुस्तीचं प्रशिक्षण घेणारे हजारो मल्ल पैलवानकीचे धडे गिरवतात. पौष्टिक गुणधर्म असलेली आरोग्यवर्धक थंडाई म्हणजे शारीरिक कष्ट केलेल्या पैलवानांना अमृतचं आहे. 12 महिने टिकणारी नैसर्गिक थंडाई नेमकी बनते तरी कशी? उन्हाचा तडाखा वाढत असताना कोल्हापूरचे वस्ताद जयवंत पाटील यांची थंडाई का गर्दी खेचत आहे. आरोग्यासाठी सकस असणाऱ्या थंडाईची नेमकी वैशिष्ट्ये काय आहेत? उन्हाच्या वाढत्या तडाख्यामुळं थंडाईला मागणी का वाढली आहे? पैलवानांच्या आयुष्यात थंडाईचं महत्त्व काय? या सर्व प्रश्नांची उत्तरं शोधूया ईटीव्ही भारतच्या विशेष रिपोर्टमधून.
राजर्षी छत्रपती शाहू महाराजांचा कुस्तीला राजाश्रय : कुस्तीपंढरी कोल्हापुरात शारीरिक क्षमतेचा खेळ म्हणून प्रसिद्ध असणाऱ्या कुस्तीला राजर्षी छत्रपती शाहू महाराजांनी राजाश्रय दिला. राज्य आणि देशाबाहेरील कुस्ती खेळणाऱ्या मल्लांनी कोल्हापुरात येऊन सराव केला, नाव कमावलं. यामुळेच इथला खेळही नावारूपाला आला. कोल्हापूरच्या मातीत घडलेल्या अनेक पैलवानांनी शहराचं नाव साता समुद्रापलीकडं नेलं. तालमीत कसरत करताना सात्विक खाण्याबरोबरच पौष्टिक थंडाई मल्लांच्या रोजच्या दिनक्रमाचा भाग बनली आहे. मोठ्या तालमींमध्ये प्रशिक्षण घेणारे मल्लच थंडाई बनवतात. तर, आता सर्वसामान्य नागरिक ही पौष्टिक थंडाईची मागणी करत आहेत. पैलवानांसह गरोदर महिला, खेळाडू, व्यायाम करणाऱ्या तरुणांचा यामध्ये समावेश आहे.
वस्ताद जयवंत पाटलांच्या थंडाईला मोठी मागणी : गेली 45 वर्षे कुस्ती क्षेत्रात वाहून घेतलेले उंचगावचे वस्ताद जयवंत पाटील यांच्या थंडाईला कोल्हापुरात मोठी मागणी आहे. पैलवान जयवंत पाटील वयाच्या पन्नाशीनंतर आजही जोर बैठका, सपाट्या यासारख्या कसरती करतात. त्यांनी कुस्ती क्षेत्रात येणाऱ्या मुला-मुलींना प्रशिक्षण देण्यासाठी आखाडा सुरू केला आहे. दिवसातील सहा तास कसरत करणाऱ्या पैलवानांसाठी त्याच पद्धतीचा खुराकही गरजेचा असतो. यातूनच वस्ताद जयवंत पाटील यांनी आपल्या घरी आखाडा आणि कुस्ती शौकिन आणि पैलवानांसाठी आरोग्यवर्धक थंडाई, खपली गव्हाचा तुपातील सांजा, उडदाचं माडगं, नाचणीची आंबील, सोया कॉफी, पाया सूप, मोड आलेली कडधान्यं बनवण्यास सुरुवात केली. यापैकी वस्ताद पाटील यांच्या थंडाईला चांगली मागणी आहे.
फास्ट फुडच्या जगात नागरिकांची थंडाईला मागणी : बागल चौकातील त्यांच्या दुकानात आरोग्यवर्धक थंडाई पिण्यासाठी कोल्हापूरकर गर्दी करत आहेत. वाढलेला उन्हाचा चटका आणि फास्ट फुडच्या जगात वस्ताद जयवंत पाटलांच्या थंडाईला कोल्हापूरसह इतर जिल्ह्यातून अल्पावधीतच मोठी मागणी मिळाली आहे.
थंडाई बनवण्यासाठी परिवाराची मदत : थंडाई बनवण्यासाठी जयवंत पाटील यांच्या पत्नी अनिता याही मदत करतात, तसंच मुलगा अनुजयने कुस्तीचे धडे वडील वस्ताद जयवंत पाटील यांच्याकडून घेतले आहेत. त्यामुळे अवघं कुटुंबच कुस्तीला सर्वस्व मानतं. प्रजासत्ताक आणि स्वातंत्र्य दिन तसंच सामाजिक कार्यक्रमासाठी जयवंत पाटील कोल्हापूरकरांना मोफत थंडाई उपलब्ध करून देतात. त्यामुळे त्यांनी या क्षेत्रात अग्रेसर राहात सामाजिक बांधीलकीही जोपासली आहे.
अशी बनते आरोग्यवर्धक 'थंडाई' : आरोग्यवर्धक थंडाईत बदाम, धणे, बडीशेप, खसखस, मगज बी, जायफळ, वेलची, गुलाब पाकळी हे नैसर्गिक घटक एकत्र करून दगडी कुंडीत एकत्र कडुलिंबाच्या दंडकानं बारीक केलं जातं. याचं बारीक मिश्रण झाल्यानंतर स्वच्छ पांढऱ्या कापडात थंडाई गाळून पेय बनवलं जातं. (कडुलिंब रक्त शुद्ध करण्याचं काम करतो म्हणून कडुलिंबाचा दंडक वापरला जातो). थंडाई बनवताना कोणत्याही कृत्रिम रासायनिक पदार्थांचा वापर केला जात नाही. त्यामुळं थंडाई बारा महिने टिकते. वस्ताद जयवंत पाटील यांनी नैसर्गिक पद्धतीनं बनवलेली थंडाई कोल्हापूरसह कर्नाटकातील बेळगाव, सोलापूर, सांगली जिल्ह्यातही पार्सलच्या माध्यमातून पोहोचते.
हेही वाचा :
