हैदराबाद : आपण लहानपणापासून आपल्या वडीलधाऱ्यांकडून ऐकत आलो आहोत की ठराविक जेवणानंतर पाणी पिऊ नये, किंवा काही भाज्या फक्त दह्यानेच बनवल्या जातात, काही पदार्थ दही किंवा दुधाबरोबर शिजवू नयेत किंवा विशिष्ट प्रकारच्या भाज्या आणि अन्नपदार्थांचे सेवन करू नये.एकत्र सेवन करू नये, अन्यथा ते आपल्या आरोग्यास हानिकारक ठरू शकते. आयुर्वेदानुसार, विशिष्ट आहाराचा तुमच्या आरोग्याला तेव्हाच फायदा होतो जेव्हा त्याचे नियमानुसार आणि योग्य संयोजनात सेवन केले जाते. आयुर्वेदाचा असा विश्वास आहे की विसंगत पदार्थांचे सेवन, किंवा प्रतिकूल परिणामांमुळे, त्यांचे स्वरूप आणि गुणवत्ता, ऋतू किंवा इतर कारणांमुळे एकत्र खाऊ नये अशा पदार्थांमुळे अनेक रोग आणि समस्या उद्भवू शकतात.
पौष्टिक मूल्य : हरिद्वारचे निसर्गोपचारतज्ज्ञ सुरेंद्र वैद्य यांनी हवामान आणि वातावरण, शरीराचा स्वभाव, आहाराचा परिणाम आणि व्यक्तीचे आरोग्य यानुसार खाण्याचे अनेक नियम सांगितले आहेत. माणसाला योग्य पोषण मिळावे आणि आहाराचे फायदे मिळावेत, त्याचे शरीर निरोगी व रोगमुक्त राहावे आणि आहाराचे दुष्परिणाम टाळता येतील या उद्देशाने हे नियम बनवण्यात आले आहेत. आयुर्वेदानुसार विसंगत पदार्थांचे सेवन केल्याने शरीराला अधिक नुकसान होऊ शकते. आयुर्वेदात प्रत्येक आहाराचे स्वरूप, गुण, दोष आणि परिणाम यांचा स्वतंत्रपणे विचार करण्यात आला आहे. शरीराचा प्रदेश, ऋतू आणि प्रकृती अशा विविध घटकांवर अवलंबून आहाराचे पालन करण्याचे हे नियम आयुर्वेदात दिलेले आहेत. असे खाद्यपदार्थ एकमेकांचे पौष्टिक मूल्य वाढवतात, पोषण शोषण्यास सुलभ करतात आणि कधीकधी शरीरावर औषधी प्रभाव देखील टाकतात, ज्यामुळे आपण निरोगी राहतो.
शरीरावर प्रतिकूल किंवा विषारी परिणाम : दुसरीकडे विरुद्ध प्रकृतीचे पदार्थ एकत्र खाल्ल्यास एकमेकांचे पौष्टिक मूल्य कमी होते. आपल्या शरीरावर प्रतिकूल किंवा विषारी परिणाम होतात. अशा आहारामुळे या पदार्थांमधून पोषण शोषल्यानंतर शरीराच्या चयापचय प्रक्रियेत अडथळा निर्माण होऊ शकतो आणि या पदार्थांपासून मिळणारी ऊर्जा असंतुलित असू शकते. ते स्पष्ट करतात की लोक नियमितपणे अयोग्य आहार घेत आहेत, ज्यामुळे शरीरात विषारी पदार्थ जमा होण्यासह शरीरात अनेक समस्या उद्भवतात. विसंगत अन्नपदार्थ खाल्ल्याने पचनाच्या समस्या, मलावरोध, अन्नातून विषबाधा, मधुमेह, मूळव्याध, नपुंसकता, पोटात पाणी साठून राहणे, भगंदर, कुष्ठरोग, पांढरे डाग आणि क्षयरोग होतो.
फ्युजन डाएट : सामान्यतः आपल्या पारंपारिक भारतीय पाककृतीमध्ये, बहुतेक खाद्यपदार्थ परिपूर्ण जुळणीच्या आधारावर शिजवले जातात आणि दिले जातात. पण गेल्या काही वर्षांत, लोक आरोग्यापेक्षा चवीवर अधिक लक्ष केंद्रित करू लागले आहेत. इतर देशांच्या पाककृतींमध्ये भारतीय चव मिसळण्याचा प्रयत्न करीत आहेत आणि प्रायोगिकरित्या स्वयंपाक करू लागले आहेत. आजकाल फ्युजन डाएटच्या नावाखाली दिल्या जाणाऱ्या आहारात विरुद्ध प्रकृतीचे खाद्यपदार्थ अनेकदा वापरले जातात. लोकांमध्ये पचनसंस्थेच्या समस्या आणि इतर समस्या वाढण्यास कारणीभूत घटकांपैकी एक घटक म्हणून अशा खाद्यपदार्थांचे सेवन देखील मानले जाऊ शकते. त्यामुळे एकत्र सेवन करताना कोणते पदार्थ टाळावेत, याची माहिती गोळा करणे आवश्यक आहे. तो म्हणतो की विसंगत खाद्यपदार्थांची यादी मोठी असली तरी
त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत :
- रायता आणि खीर एकत्र खाणे
- दही, मासे, मुळा/मुळ्याची पाने, लिंबू, कोशिंबीर, चिंच, खरबूज, बेल फळ, जामुन, डाळिंब किंवा उडीद इत्यादी दुधासोबत खाणे.
- दह्यासोबत संत्री, अननस इत्यादी खाणे
- फणस, दही, लिंबू, लिंबूवर्गीय फळे, सत्तू आणि वाइन खीरसोबत खाणे
- मध, द्राक्षे, मुळा आणि कोमट पाण्यासोबत तेलाचे सेवन करणे
- खरबुजासोबत लसूण, दही, दूध, मुळ्याची पाने, पाणी इत्यादींचे सेवन
- व्हिनेगर सह तांदूळ
- उडदाची डाळ सोबत मुळा
- केळीसह मठ्ठा इ.
आहार देशी आहे की विदेशी, त्याची शक्यतोवर पूर्ण माहिती घेऊनच त्याचे सेवन केले पाहिजे. विशेषत: ज्यांची पचनसंस्था आधीच कमकुवत आहे, किंवा ज्यांना वात किंवा पित्ताचा त्रास आहे, त्यांनी असे पदार्थ खाणे टाळावे.
हेही वाचा :
