ETV Bharat / state

माथा ते पायथा पाणलोट उपक्रम; आर्ट ऑफ लिव्हींगचा पुढाकार - महाराष्ट्र शासन

पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यासाठी गेल्या ५ एप्रिलला सुरुवात झाली. हा प्रकल्प कुठे राबवायचा आणि तांत्रिक दृष्ट्या तो यशस्वी कसा होईल? याची सर्व माहिती गोळा करायला यंत्रणा कामाला लागली. त्यानुसार जालना, परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यांच्या मध्यभागी असलेल्या डोंगरावर उपक्रम राबवण्यात आले.

माथा ते पायथा पाणलोट उपक्रम
author img

By

Published : Jun 18, 2019, 12:00 PM IST

जालना - महाराष्ट्र शासन आणि श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिव्हींगतर्फे जिल्ह्यातील डोंगर रांगांवर ६० किलोमीटरपर्यंत 'माथा ते पायथा' पाणलोट उपक्रम राबवला आहे. माथ्यावर पडलेला पाण्याचा प्रत्येक थेंब या पाणलोटाच्या माध्यमातून जिरवण्याचा प्रयत्न करण्यात येणार आहे.

पाणलोट उपक्रमाबद्दल माहिती सांगताना आर्ट ऑफ लिव्हींगचे सद्स्य

पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यासाठी गेल्या ५ एप्रिलला सुरुवात झाली. हा प्रकल्प कुठे राबवायचा आणि तांत्रिक दृष्ट्या तो यशस्वी कसा होईल? याची सर्व माहिती गोळा करायला यंत्रणा कामाला लागली. तज्ज्ञ येऊन पाहणी केली. त्यानुसार जालना, परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यांच्या मध्यभागी असलेल्या डोंगरावर उपक्रम राबवण्यात आले. यामुळे हे सर्व प्रस्ताव तयार केले, महाराष्ट्र शासन आणि श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिविंग या संस्थेच्या माध्यमातून जालना परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यातील मात्र एक दुसऱ्याला लागून असलेल्या या तिन्ही तालुक्याच्या हद्दीवर असलेल्या डोंगरावर "माथा ते पायथा" हा पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यात आला.

या प्रकल्पामुळे शंभू सावरगाव, गुळखंड तांडा, वाई ,एदलापूर ,पांगरी,आदी दहा गावांना याचा फायदा होणार आहे. सुमारे दीडशे फूट उंच असलेल्या या डोंगररांगांवर एक २० मिटर लांब, एक मिटर रुंद, एक मिटर खोल अशा पद्धतीचे सुमारे ६० किलोमीटर चर खोदण्यात आले आहेत. पोकलनच्या माध्यमातून खोदण्यात आलेल्या या चरावर श्रमदान करून दगडी बांध घालण्यात आले आहेत. यासोबत रस्त्याच्या कडेला असलेले नाले यांचेही खोलीकरण करून रस्त्यापासून सुमारे पंधरा फूट खोल अशा पद्धतीचे नाले करून दर ७० फुटावर पाणी अडविण्यात आले आहे. नांगरतास नदीचे पुनरुज्जीवन करून तिथे मोठ्या प्रमाणात जलसाठा होईल अशा पद्धतीची ही कामे करण्यात आले आहेत.

जालना - महाराष्ट्र शासन आणि श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिव्हींगतर्फे जिल्ह्यातील डोंगर रांगांवर ६० किलोमीटरपर्यंत 'माथा ते पायथा' पाणलोट उपक्रम राबवला आहे. माथ्यावर पडलेला पाण्याचा प्रत्येक थेंब या पाणलोटाच्या माध्यमातून जिरवण्याचा प्रयत्न करण्यात येणार आहे.

पाणलोट उपक्रमाबद्दल माहिती सांगताना आर्ट ऑफ लिव्हींगचे सद्स्य

पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यासाठी गेल्या ५ एप्रिलला सुरुवात झाली. हा प्रकल्प कुठे राबवायचा आणि तांत्रिक दृष्ट्या तो यशस्वी कसा होईल? याची सर्व माहिती गोळा करायला यंत्रणा कामाला लागली. तज्ज्ञ येऊन पाहणी केली. त्यानुसार जालना, परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यांच्या मध्यभागी असलेल्या डोंगरावर उपक्रम राबवण्यात आले. यामुळे हे सर्व प्रस्ताव तयार केले, महाराष्ट्र शासन आणि श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिविंग या संस्थेच्या माध्यमातून जालना परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यातील मात्र एक दुसऱ्याला लागून असलेल्या या तिन्ही तालुक्याच्या हद्दीवर असलेल्या डोंगरावर "माथा ते पायथा" हा पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यात आला.

या प्रकल्पामुळे शंभू सावरगाव, गुळखंड तांडा, वाई ,एदलापूर ,पांगरी,आदी दहा गावांना याचा फायदा होणार आहे. सुमारे दीडशे फूट उंच असलेल्या या डोंगररांगांवर एक २० मिटर लांब, एक मिटर रुंद, एक मिटर खोल अशा पद्धतीचे सुमारे ६० किलोमीटर चर खोदण्यात आले आहेत. पोकलनच्या माध्यमातून खोदण्यात आलेल्या या चरावर श्रमदान करून दगडी बांध घालण्यात आले आहेत. यासोबत रस्त्याच्या कडेला असलेले नाले यांचेही खोलीकरण करून रस्त्यापासून सुमारे पंधरा फूट खोल अशा पद्धतीचे नाले करून दर ७० फुटावर पाणी अडविण्यात आले आहे. नांगरतास नदीचे पुनरुज्जीवन करून तिथे मोठ्या प्रमाणात जलसाठा होईल अशा पद्धतीची ही कामे करण्यात आले आहेत.

Intro:महाराष्ट्र शासन ,श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिविंग या संस्थेमार्फत आणि याच संस्थेच्या अन्य काही सहयोगी संस्थेमार्फत जालना, परतूर ,आणि मंठा या तीन तालुक्याच्या मध्यभागी असलेल्या डोंगररांगांवर साठ किलोमीटर पाणलोटाची कामे करण्यात आली आहेत .माथ्यावर पडलेला पाण्याचा प्रत्येक थेंब या पाणलोटाच्या माध्यमातून जिरविण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे. या उपक्रमामुळे या परिसरातील 10 गावांमध्ये हरितक्रांती होऊन ही गावे जगाच्या नकाशावर "पाणीदार गावं" म्हणून ओळखल्या जातील असा विश्वास या उपक्रमाचे प्रमुख आणि वाटूर येथीलआर्ट ऑफ लिविंग च्या अध्यात्मिक संस्थेचे संचालक डॉ. पुरुषोत्तम वायाळ यांनी दिली.


Body:पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यासाठी दिनांक 5 एप्रिल 2017 ला सुरुवात झाली .हा प्रकल्प कुठे राबवायचा आणि तांत्रिक दृष्ट्या तो यशस्वी कसा होईल याची सर्व माहिती गोळा करायला यंत्रणा कामाला लागली. तज्ञ येऊन गेले ,पाहणी केली आणि हे सर्व प्रस्ताव तयार केले, महाराष्ट्र शासन आणि श्री. श्री. रविशंकर यांच्या आर्ट ऑफ लिविंग या संस्थेच्या माध्यमातून जालना परतूर आणि मंठा या तिन्ही तालुक्यातील मात्र एक दुसऱ्याला लागून असलेल्या या तिन्ही तालुक्याच्या हद्दीवर असलेल्या डोंगरावर "माथा ते पायथा" हा पाणलोट विकासाचा प्रकल्प हाती घेण्यात आला. या प्रकल्पामुळे शंभू सावरगाव, गुळखंड तांडा, वाई ,एदलापूर ,पांगरी,आदी दहा गावांना याचा फायदा होणार आहे. सुमारे दीडशे फूट उंच असलेल्या या डोंगररांगांवर एक 20मिटर लांब एक मिटर रुंद, एक मिटर खोल अशा पद्धतीचे सुमारे 60 किलोमीटर चर खोदण्यात आले आहेत. पोकल्यन च्य माध्यमातून खोदण्यात आलेल्या या चरावर श्रमदान करून दगडी बांध घालण्यात आले आहेत. याचसोबत रस्त्याच्या कडेला असलेले नाले यांचेही खोलीकरण करून रस्त्यापासून सुमारे पंधरा फूट खोल अशा पद्धतीचे नाले करून दर 70 फुटावर पाणी अडविण्यात आले आहे. नांगरतास नदीचे पुनरुज्जीवन करून तिथे मोठ्या प्रमाणात जलसाठा होईल अशा पद्धतीची ही कामे करण्यात आले आहेत .

*काय होईल फायदा*
या डोंगर रांगा ही शासकीय मालमत्ता नसून ती शेतकऱ्यांची वैयक्तिक मालमत्ता आहे, मात्र डोंगरावरील मुरमाड जमिनीमुळे इथे पीक घेता येत नाही .त्यामुळे या ठिकाणी आणि शेतकऱ्यांना जोडधंदा उपलब्ध होईल अशा पद्धतीचे आणि अनेक वर्ष जगणारी झाडे लावण्याचा उपक्रम हाती घेण्यात येणार आहे. जेणेकरून शेतकऱ्यांना या झाडापासून उत्पन्न मिळेल. त्यामध्ये चिंच, सिताफळ, कडूनिंब ,अशा झाडांचा समावेश असणार आहे.

* डोंगरावर पडलेले पाणी जमिनीत मुरल्यामुळे ायथ्याशी असलेल्या शेतकर्‍यांच्या विहिरींना भरपूर पाणी साठा उपलब्ध होईल .कदाचित या विहिरी भरूनही वाहू शकतील. हा देखील याचा एक फायदाच होणार आहे
*पाणलोट विकासाच्या तांत्रिक मापानुसार जर एक मीटर रुंद व एक मीटर खोल आणि वीस मीटर लांब अशा पद्धतीने चर खोदला तर या पाच चरामध्ये 20 हजार लिटर पाणी थांबू शकते .आणि अशी 20 हजार लिटर पाणी थांबविणारे 2700 चर या ठिकाणी खोदण्यात आले आहेत .म्हणजेच पाच कोटी 40 लाख लिटर पाणी या चरांमध्ये साठू शकते त्याहीपेक्षा अधिक जमिनीत मुरलेले पाणी आपल्याला पायथ्याशी असलेल्या विहिरींच्या माध्यमातून उपसा करता येणार आहे.


Conclusion:
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.