ETV Bharat / sports

चांगला खेळाडू घडवायला दूरदृष्टी असणारा प्रशिक्षक लागतो, दुर्दैवाने प्रशिक्षकांची संख्या घटली

आजच्या घडीला देशपातळीवर खेळाडू घडावे यासाठी सरकारी आणि खासगी पातळीवर प्रयत्न केले जात आहेत. खेळाडूंना आजच्या घडीला दिले जाणारे प्रशिक्षण आणि मिळणाऱ्या सोयी सुविधांवर दादोजी कोंडदेव पुरस्कार प्राप्त संजय उर्फ भाऊ काणे यांच्याशी केलेली खास बातचीत...

संजय उर्फ भाऊ काणे
संजय उर्फ भाऊ काणे
author img

By

Published : Mar 25, 2021, 1:13 PM IST

Updated : Sep 11, 2021, 4:37 PM IST

नागपूर - आजच्या घडीला देशपातळीवर खेळाडू घडावे यासाठी अनेक प्रयत्न केले जात आहेत. यात काही सरकारी पातळीवर होत आहेत. तसेच खाजगी स्तरावर काही ध्येयवेडे प्रशिक्षक मेहनत घेत आहेत. पण प्रत्येक ठिकाणी शासन पोहचू शकेल असे नाही. स्वतः परिश्रम घेत खेळाडू घडवणारे प्रशिक्षक सुद्धा आहेत. अशातच दादाजी कोंडदेव पुरस्कार प्राप्त संजय उर्फ भाऊ काणे यांच्याकडून खेळ आणि आजच्या घडीला दिले जाणारे प्रशिक्षण आणि मिळणाऱ्या सोयी सुविधांवर केलेली खास बातचीत..

खरतर कुठंलाही खेळ असो हा आनंदासाठी खेळायला पाहिजे....
खेळात आनंद मिळत गेला की हळूहळू प्रगती होतेच. जिल्हा राज्य आणि मग आंतरराष्ट्रीय स्तरावर खेळात नावलौकिक मिळवता येतो. नागपुरात 16 वर्षाची आलिया शेख ही इंटरनॅशनल खेळली आहे. त्यामागे तिची ताकद ठरली तिच्या वडिलांची जिद्द आणि खेळात नाव करण्यासाठीची तपश्चर्या फार म्हत्वाची. INDIA लिहिलेले ब्लेजर मिळवण्यासाठी खेळाडू कठीण परिश्रम करत असल्याचेही ते सांगतात.

संजय उर्फ भाऊ काणे
संजय उर्फ भाऊ काणे
खेळात विजय मिळवायला परिश्रम आणि उत्तम प्रशिक्षणाची गरज...
नागपुरातील सामान्य कुटुंबातील चारुलता नायगावकर, अपर्णा भोयर, माधुरी गुरनुले यांनी 30 ते 35 वर्षापूर्वीच आपल्या कामगिरीने भारतभर नाव लौकिक केला आहे. शासकीय नोकरीत आहेत. पण आजच्या घडीला खेळाडूंची संख्या योग्य प्रशिक्षणा अभावी घटली आहे. 90 च्या दशकात नागपुरात 7 ते 8 खेळाडू नॅशनलला खेळत. पण प्रशिक्षका अभावी संख्या घटून एक दोन वर आली आहे.
संजय उर्फ भाऊ काणे यांची जीवनगाथा
संजय उर्फ भाऊ काणे यांची जीवनगाथा
प्रशिक्षक पुढे आले पाहिजेत....
खेळाडू घडण्यासाठी प्रशिक्षकांची गरज आहे. आज नागपुरात मोजके प्रशिक्षक आहेत. जे जीवाचे रान करून मैदानावर खेळाडू घडवत आहेत. खेलो इंडियात चांगली संधी खेळाडूंना प्राप्त होत आहे. यामुळे त्यांना स्कॉलरशिप आणि कोचिंगचे दर्जेदार एक व्यासपीठ उपलब्ध होणार आहे. नागपुरातील किरण माकोडे यांनी एलआयसीमध्ये नोकरीवर असताना सरकार पातळीवर कुठलीही मदत न घेता ६ मुलींना योग्य प्रशिक्षण दिले. आता त्या मुली बॅडमिंटनपटू नॅशनल खेळत आहेत. कारण प्रशिक्षकांचे योग्य प्रशिक्षण आणि खेळाडू शिकणारे मिळाले म्हणून हे साध्य झाले आहे.
दादोजी कोंडदेव पुरस्कार
दादोजी कोंडदेव पुरस्कार
शासकीय सुविधा मिळाल्या तर खेळाडू घडण्यास मदत होईलच....
शासकीय सोयी सुविधा मिळाल्या तर त्याचा फायदा नक्की होईल. भारतीय खेळ प्राधिकरणचे सेंटर नागपूरच्या वाठोडा येथे प्रलंबित आहे. हे सेंटर सुरू झाल्यास आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे प्रशिक्षक येतील आणि खेळाडूंना योग्य प्रशिक्षण मिळेल. उत्तम दर्जाच्या सुविधा मिळाल्यास चांगले खेळाडू घडण्यास मदत होईल. मुंबई पुणे नाशिक या शहरात चांगले प्रशिक्षण लाभल्याने अनेक खेळाडू घडले. त्या तुलनेत नागपूर किंवा विदर्भ हा मागासलेला असल्याचे भाऊ काणे सांगतात.
रिपोर्ताज
ध्येयवादी प्रशिक्षकांची गरज....
हँडबॉल प्रशिक्षक भोतमांगे यांच्यामुळे 25 ते 30 आंतरराष्ट्रीय खेळाडू घडले. त्यात आणखी कोच मिळणे गरजेचे आहे. ही परंपरा जर कायम राहिली असती तर नक्कीच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अनेक खेळाडू घडतील. भोतमांगे सर, भाऊ काणे, अँथोनी सर सर्वांनी केलेल्या प्रयत्नांमुळे अनेक खेळाडू हे राष्ट्रीय स्तरावर गेलेत. हॅन्डबॉल लॉंग डिस्टन्समध्ये आंतरराष्ट्रीय खेळाडू घडलेत. पण आज प्रशिक्षकांची संख्या घटल्याने सर्व मागे पडलेत.


खेळाला राजाश्रयाचीही गरज...

केंद्रीय मंत्र्यांनी 36 वेगवेगळ्या स्पर्धा घेऊन खेळाडूंना व्यासपीठ दिले. हळूहळू वातावरण पुन्हा निर्माण होईल आणि प्रशिक्षक पुढे येतील. पालकांच्याही दृष्टोकोनात बदलत होईल. पश्चिम महाराष्ट्रात याकडे लक्ष असते पण आपल्याकडे इथे फारसे होताना दिसत नसल्याची खंत आहे.

संशोधनाची गरज....
खेळात संशोधन होण्याची गरज आहे. यात कधी ग्राउंडवर धावलो नसलो तरी पहिली खेळाडू ही इंटरनॅशनल खेळली केवळ व्हिजनमुळे, असे भाऊ काणे सांगतात. ज्या प्रशिक्षकामुळे मार्क स्पिटझ आठ आठ गोल्ड मेडल मिळवतो तो प्रशिक्षक कधी पाण्यात उतरला नाही. पण त्याकडे असलेल्या व्हिजनमुळे हे शक्य झाले.

खेळात प्रशिक्षकाने खेळाडूला अपयश पचवणेही शिकवले पाहिजे....

फोगट कुटुंबातील मुलीने आत्महत्या केली असे घडू नये. हार जीत ही होत राहील. जिंकण्याची पहिली पायरीत अपयश हे येत राहते. यामुळे त्यातून शिकणेही तेवढेच महत्वाचे आहे. हे दुःखद आहे की त्यांना आज घडवण्यात कमी पडतो प्रशिक्षक म्हणून आम्ही कुठे कमी पडलो की तिला हे समजावू शकलो नाही.

शासकीय स्तरावर काय चाललंय...
नागपुरात आजच्या घडीला अनेक खेळात मुले खेळत आहेत. पूर्वी नागपूरची ओळख या दोन खेळात ही राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर होती. पण आज काळाच्या ओघात सर्व काही मागे पडले आहे. 1990 ते 2000 च्या दशकात अनेक खेळाडू राष्ट्रीय स्थरावर घडले आहे. शासकीय स्तरावर क्रीडा प्रबोधनी काम करत आहे. पण मागील वर्षभरात कोरोनामुळे बंदी असल्याने खेळ बंद स्पर्धा नाही परिणामी हाती काही लागले नाही. यात मागील वर्षात हॅन्डबॉल क्रीडा प्रबोधनीतून दोघांची नॅशनल स्पर्धेसाठी निवड झाली. अथलेटिकमध्ये एकाला रौप्य पदक मिळाले आहे. इतर काही खेळात परिस्थिती अशीच आहे. पण ऑलम्पिक मध्ये सहभाग घेण्यासाठी प्रशिक्षक आणि चांगल्या सोयी सुविधा मिळाल्या तरच उद्याचे भविष्य हे खेळाडूच्या माध्यमातून घडू शकेल यात शंका नाही.

नागपूर - आजच्या घडीला देशपातळीवर खेळाडू घडावे यासाठी अनेक प्रयत्न केले जात आहेत. यात काही सरकारी पातळीवर होत आहेत. तसेच खाजगी स्तरावर काही ध्येयवेडे प्रशिक्षक मेहनत घेत आहेत. पण प्रत्येक ठिकाणी शासन पोहचू शकेल असे नाही. स्वतः परिश्रम घेत खेळाडू घडवणारे प्रशिक्षक सुद्धा आहेत. अशातच दादाजी कोंडदेव पुरस्कार प्राप्त संजय उर्फ भाऊ काणे यांच्याकडून खेळ आणि आजच्या घडीला दिले जाणारे प्रशिक्षण आणि मिळणाऱ्या सोयी सुविधांवर केलेली खास बातचीत..

खरतर कुठंलाही खेळ असो हा आनंदासाठी खेळायला पाहिजे....
खेळात आनंद मिळत गेला की हळूहळू प्रगती होतेच. जिल्हा राज्य आणि मग आंतरराष्ट्रीय स्तरावर खेळात नावलौकिक मिळवता येतो. नागपुरात 16 वर्षाची आलिया शेख ही इंटरनॅशनल खेळली आहे. त्यामागे तिची ताकद ठरली तिच्या वडिलांची जिद्द आणि खेळात नाव करण्यासाठीची तपश्चर्या फार म्हत्वाची. INDIA लिहिलेले ब्लेजर मिळवण्यासाठी खेळाडू कठीण परिश्रम करत असल्याचेही ते सांगतात.

संजय उर्फ भाऊ काणे
संजय उर्फ भाऊ काणे
खेळात विजय मिळवायला परिश्रम आणि उत्तम प्रशिक्षणाची गरज...
नागपुरातील सामान्य कुटुंबातील चारुलता नायगावकर, अपर्णा भोयर, माधुरी गुरनुले यांनी 30 ते 35 वर्षापूर्वीच आपल्या कामगिरीने भारतभर नाव लौकिक केला आहे. शासकीय नोकरीत आहेत. पण आजच्या घडीला खेळाडूंची संख्या योग्य प्रशिक्षणा अभावी घटली आहे. 90 च्या दशकात नागपुरात 7 ते 8 खेळाडू नॅशनलला खेळत. पण प्रशिक्षका अभावी संख्या घटून एक दोन वर आली आहे.
संजय उर्फ भाऊ काणे यांची जीवनगाथा
संजय उर्फ भाऊ काणे यांची जीवनगाथा
प्रशिक्षक पुढे आले पाहिजेत....
खेळाडू घडण्यासाठी प्रशिक्षकांची गरज आहे. आज नागपुरात मोजके प्रशिक्षक आहेत. जे जीवाचे रान करून मैदानावर खेळाडू घडवत आहेत. खेलो इंडियात चांगली संधी खेळाडूंना प्राप्त होत आहे. यामुळे त्यांना स्कॉलरशिप आणि कोचिंगचे दर्जेदार एक व्यासपीठ उपलब्ध होणार आहे. नागपुरातील किरण माकोडे यांनी एलआयसीमध्ये नोकरीवर असताना सरकार पातळीवर कुठलीही मदत न घेता ६ मुलींना योग्य प्रशिक्षण दिले. आता त्या मुली बॅडमिंटनपटू नॅशनल खेळत आहेत. कारण प्रशिक्षकांचे योग्य प्रशिक्षण आणि खेळाडू शिकणारे मिळाले म्हणून हे साध्य झाले आहे.
दादोजी कोंडदेव पुरस्कार
दादोजी कोंडदेव पुरस्कार
शासकीय सुविधा मिळाल्या तर खेळाडू घडण्यास मदत होईलच....
शासकीय सोयी सुविधा मिळाल्या तर त्याचा फायदा नक्की होईल. भारतीय खेळ प्राधिकरणचे सेंटर नागपूरच्या वाठोडा येथे प्रलंबित आहे. हे सेंटर सुरू झाल्यास आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे प्रशिक्षक येतील आणि खेळाडूंना योग्य प्रशिक्षण मिळेल. उत्तम दर्जाच्या सुविधा मिळाल्यास चांगले खेळाडू घडण्यास मदत होईल. मुंबई पुणे नाशिक या शहरात चांगले प्रशिक्षण लाभल्याने अनेक खेळाडू घडले. त्या तुलनेत नागपूर किंवा विदर्भ हा मागासलेला असल्याचे भाऊ काणे सांगतात.
रिपोर्ताज
ध्येयवादी प्रशिक्षकांची गरज....
हँडबॉल प्रशिक्षक भोतमांगे यांच्यामुळे 25 ते 30 आंतरराष्ट्रीय खेळाडू घडले. त्यात आणखी कोच मिळणे गरजेचे आहे. ही परंपरा जर कायम राहिली असती तर नक्कीच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अनेक खेळाडू घडतील. भोतमांगे सर, भाऊ काणे, अँथोनी सर सर्वांनी केलेल्या प्रयत्नांमुळे अनेक खेळाडू हे राष्ट्रीय स्तरावर गेलेत. हॅन्डबॉल लॉंग डिस्टन्समध्ये आंतरराष्ट्रीय खेळाडू घडलेत. पण आज प्रशिक्षकांची संख्या घटल्याने सर्व मागे पडलेत.


खेळाला राजाश्रयाचीही गरज...

केंद्रीय मंत्र्यांनी 36 वेगवेगळ्या स्पर्धा घेऊन खेळाडूंना व्यासपीठ दिले. हळूहळू वातावरण पुन्हा निर्माण होईल आणि प्रशिक्षक पुढे येतील. पालकांच्याही दृष्टोकोनात बदलत होईल. पश्चिम महाराष्ट्रात याकडे लक्ष असते पण आपल्याकडे इथे फारसे होताना दिसत नसल्याची खंत आहे.

संशोधनाची गरज....
खेळात संशोधन होण्याची गरज आहे. यात कधी ग्राउंडवर धावलो नसलो तरी पहिली खेळाडू ही इंटरनॅशनल खेळली केवळ व्हिजनमुळे, असे भाऊ काणे सांगतात. ज्या प्रशिक्षकामुळे मार्क स्पिटझ आठ आठ गोल्ड मेडल मिळवतो तो प्रशिक्षक कधी पाण्यात उतरला नाही. पण त्याकडे असलेल्या व्हिजनमुळे हे शक्य झाले.

खेळात प्रशिक्षकाने खेळाडूला अपयश पचवणेही शिकवले पाहिजे....

फोगट कुटुंबातील मुलीने आत्महत्या केली असे घडू नये. हार जीत ही होत राहील. जिंकण्याची पहिली पायरीत अपयश हे येत राहते. यामुळे त्यातून शिकणेही तेवढेच महत्वाचे आहे. हे दुःखद आहे की त्यांना आज घडवण्यात कमी पडतो प्रशिक्षक म्हणून आम्ही कुठे कमी पडलो की तिला हे समजावू शकलो नाही.

शासकीय स्तरावर काय चाललंय...
नागपुरात आजच्या घडीला अनेक खेळात मुले खेळत आहेत. पूर्वी नागपूरची ओळख या दोन खेळात ही राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर होती. पण आज काळाच्या ओघात सर्व काही मागे पडले आहे. 1990 ते 2000 च्या दशकात अनेक खेळाडू राष्ट्रीय स्थरावर घडले आहे. शासकीय स्तरावर क्रीडा प्रबोधनी काम करत आहे. पण मागील वर्षभरात कोरोनामुळे बंदी असल्याने खेळ बंद स्पर्धा नाही परिणामी हाती काही लागले नाही. यात मागील वर्षात हॅन्डबॉल क्रीडा प्रबोधनीतून दोघांची नॅशनल स्पर्धेसाठी निवड झाली. अथलेटिकमध्ये एकाला रौप्य पदक मिळाले आहे. इतर काही खेळात परिस्थिती अशीच आहे. पण ऑलम्पिक मध्ये सहभाग घेण्यासाठी प्रशिक्षक आणि चांगल्या सोयी सुविधा मिळाल्या तरच उद्याचे भविष्य हे खेळाडूच्या माध्यमातून घडू शकेल यात शंका नाही.

Last Updated : Sep 11, 2021, 4:37 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.