नवी दिल्ली : किरकोळ बाजारात गहू आणि गहू-आधारित उत्पादनांच्या किंमती जवळपास दीड वर्षांपासून सतत वाढत आहेत. या वर्षी फेब्रुवारी महिन्यात असामान्यपणे उच्च तापमानामुळे ते नजीकच्या भविष्यात उच्च पातळीवर राहण्याची अपेक्षा आहे. गहू उत्पादनांची उच्च किरकोळ चलनवाढ जी गेल्यावर्षी जुलैपासून दुहेरी अंकात आहे. याचा थेट परिणाम पॉलिसी रेट, रेपो आणि रिव्हर्स रेपो रेट ज्यावर बँका रिझर्व्ह बँकेकडून कर्ज घेतात किंवा त्यांचा अतिरिक्त निधी आरबीआयकडे ठेवतात, जे व्यवसाय आणि व्यक्तींनी घेतलेल्या कर्जाच्या व्याजदरांमध्ये प्रतिबिंबित होतात जसे की गृह कर्ज, वाहन कर्ज, वैयक्तिक कर्ज आणि इतर कर्ज.
गव्हाची किंमत : किरकोळ बाजारात गहू आणि गहू उत्पादनांच्या किंमती ऑक्टोबर 2021 पासून वाढू लागल्या आहेत. जेव्हा नकारात्मक क्षेत्रातून ते ऑक्टोबर 2020 मध्ये त्यांच्या किमतींपेक्षा 1% महाग होते. त्यावेळी कोणालाही ते कठीण झाले असते. भारत हे गहू पिकवणारे प्रमुख राष्ट्र असून अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी पुरेसा अतिरिक्त साठा असल्याने किंमती आणखी 14 महिने वर्षानुवर्षे वाढत राहतील असे गृहीत धरणे चुकिचे ठरणार नाही.
महागाई दुहेरी अंकावर : डेटा नुसार मे 2022 चा महिना वगळता जेव्हा 10 बेस पॉइंट्स (टक्क्याचा एक दशांश) ची किरकोळ घसरण होती, तेव्हा वर्ष-दर-वर्ष आधारावर 8.6% ते 8.5% पर्यंत कमी होते. गहू आणि गहू उत्पादनांच्या किरकोळ किमतींमध्ये सतत वाढ होते. गेल्या वर्षी जुलैमध्ये गहू आणि गव्हाच्या उत्पादनांच्या किरकोळ महागाईने 10.7% च्या दुहेरी अंक गाठला आणि तेव्हापासून गव्हाच्या किंमती दुहेरी अंकी राहिल्या तेव्हा परिस्थिती आणखीनच वाढली.
20% चा टप्पा ओलांडला : नवीनतम अधिकृत आकडेवारीनुसार, यावर्षी जानेवारीमध्ये गहू आणि गहू उत्पादनांच्या किरकोळ महागाईने 20% चा टप्पा ओलांडला आहे. नजीकच्या काळात गव्हाच्या किंमती कमी होण्याची काही आशा असेल तर देशाच्या काही भागांमध्ये, विशेषत: अन्नाचे भांडार म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या पंजाब राज्यात फेब्रुवारी महिन्यात असामान्यपणे उच्च तापमानामुळे ते कमी झालले आहे. देशाची वाटी. CPI मधील गहू उत्पादने- ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) मध्ये गहू आणि गहू-संबंधित उत्पादनांचे एकत्रित वजन 3.89% आहे. डिसेंबर 2022 आणि जानेवारी 2023 मध्ये किरकोळ चलनवाढीत त्यांचे योगदान अनुक्रमे 11.4% आणि 11.0% होते, देशातील किरकोळ चलनवाढ मोजण्यासाठी महत्त्वपूर्ण निर्देशांकातील त्यांच्या वजनापेक्षा जास्त आहे.
भाजीपाल्याच्या किंमतीत घसरण : किरकोळ महागाई निर्देशांकात त्यांच्या वजनापेक्षा जास्त योगदान देणारे इतर खाद्यपदार्थ म्हणजे दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ, मसाले आणि तयार जेवण, स्नॅक्स, मिठाई इ. भाज्यांचे वजन CPI मध्ये 6.04% आहे आणि डिसेंबर 2022 मध्ये किरकोळ महागाईत त्यांचे योगदान आहे. जानेवारी 2023 अनुक्रमे 18.0% आणि ऋण 11.5% आहे. आरबीआयचा आदेश गेल्या वर्षी जुलैपासून दुहेरी अंकात असलेल्या गहू आणि गव्हाच्या उत्पादनांच्या वाढलेल्या किंमती, भाजीपाल्याच्या किमतीत तीव्र घसरण झाल्यामुळे अधिक ऑफसेट झाल्या आहेत. तृणधान्ये गहू, प्रथिनेयुक्त अन्नपदार्थ आणि मसाल्यांच्या वाढत्या किमतींमुळे किरकोळ महागाईवर दबाव आहे. 1934 च्या RBI कायद्याच्या कलम 45ZA नुसार रिझर्व्ह बँकेने ठरवलेल्या धोरण दरांवर गहू आणि इतर अन्न उत्पादनांच्या उच्च किरकोळ किमतींचा थेट परिणाम होतो.
रेपो दर वाढवणे : RBI कायद्याच्या कलम 45ZA च्या उपकलम 1 मध्ये असे म्हटले आहे की केंद्र सरकार, बँकेशी सल्लामसलत करून, ग्राहक किंमत निर्देशांकाच्या संदर्भात दर पाच वर्षांतून एकदा महागाईचे लक्ष्य निर्धारित करेल. कायद्यानुसार, आरबीआयला देशातील किरकोळ महागाई दर 2% पेक्षा जास्त नसून 4% वर राखणे बंधनकारक आहे. जर सरकारने ठरवलेली किरकोळ महागाई 6% वर राहिली, तर त्याची कारणे सरकारला सांगणे आवश्यक आहे. किरकोळ किमती कमी करण्यासाठी, CPI म्हणून मोजल्या जातात, RBI मे 2022 पासून पॉलिसी व्याज वाढवत आहे जेव्हा गहू आणि गहू उत्पादनांच्या किरकोळ किमती वर्षभराच्या आधारावर 8.5% जास्त होत्या. तेव्हापासून RBI ने पॉलिसी रेटमध्ये 250 बेस पॉइंट्स (2.5%) वाढ केली आहे.
गव्हाच्या किंमती कायम राहणार : काही तिमाहींकडून अपेक्षा असूनही, रिझर्व्ह बँकेने अद्याप आपल्या दरवाढीला विराम दिलेला नाही आणि गेल्या महिन्यात जाहीर केलेल्या पतधोरणात पॉलिसी रेपो दरात आणखी 25 बेसिस पॉइंट्सची वाढ केली होती. या वर्षी फेब्रुवारीमध्ये असामान्यपणे उच्च उबदार तापमानामुळे उच्च पातळीवर गव्हाच्या किंमती कायम राहण्याची अपेक्षा आहे, त्यामुळे महागाई व्यवस्थापनाचे रिझर्व्ह बँकेचे काम आणखी गुंतागुंतीचे होईल कारण उन्हाळ्याच्या प्रारंभासह भाज्यांच्या किमती वाढण्याची अपेक्षा आहे आणि त्यांच्या सकारात्मक वळणासाठी सीपीआयचे योगदान आहे. अशा परिस्थितीत, रिझर्व्ह बँकेला नजीकच्या भविष्यात कोणत्याही व्याजदर कपातीचा विचार करणे कठीण होईल आणि परिणामी गृहकर्ज, वाहन कर्ज आणि वैयक्तिक कर्ज यांसारख्या कर्जावरील व्याजदर कमी होणे अपेक्षित नाही.
हेही वाचा : Education Inflation : महागाईचा आपल्या मुलांच्या शिक्षणावर परिणाम होऊ देऊ नका, करा हे उपाय
