आज आहे जागतिक ओझोन दिवस. (World Ozone Day 2022) ज्याप्रमाणे ढाल आणि चिलखत युद्धात जीवाचे रक्षण करतात, त्याचप्रमाणे ओझोनचा थर वातावरणातील हानिकारक वायू आणि अतिनील किरणांपासून शरीरातील हानिकारक किरणांपासून संरक्षण करतो. सूर्यप्रकाशामुळे जीवन शक्य होते आणि ओझोनचा थर जीवन वाचवतो.
जागतिक ओझोन दिनाचा इतिहास (World Ozone Day History 2022) - युनायटेड नेशन्स जनरल असेंब्लीने (UNGA) 19 डिसेंबर 1994 रोजी 16 सप्टेंबर हा दिवस ओझोन थराच्या संरक्षणासाठी आंतरराष्ट्रीय दिवस म्हणून घोषित केला. 16 सप्टेंबर 1987 रोजी, युनायटेड नेशन्स आणि इतर 45 देशांनी ओझोन थर कमी करणाऱ्या पदार्थांवरील मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉलवर स्वाक्षरी केली. मॉन्ट्रियल प्रोटोकॉलचा उद्देश ओझोन थर कमी होण्यास जबाबदार असलेल्या पदार्थांचे उत्पादन कमी करून ओझोन थराचे संरक्षण करणे आहे. जागतिक ओझोन दिवस 16 सप्टेंबर 1995 रोजी पहिल्यांदा साजरा करण्यात आला.
ओझोन थराचे महत्त्व - ओझोन (रासायनिकदृष्ट्या, तीन ऑक्सिजन अणूंचा एक रेणू) प्रामुख्याने वरच्या वातावरणात आढळतो, ज्याला स्ट्रॅटोस्फियर म्हणतात. हे पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 10 ते 50 किमी अंतरावर आहे. जरी ते एक थर म्हणून बोलले जात असले तरी, ओझोनचा थर वातावरणात कमी प्रमाणात उपस्थित असतो. ज्या ठिकाणी हा थर सर्वात जाड आहे त्या ठिकाणीही प्रत्येक दशलक्ष हवेतील रेणूंमागे काही ओझोन रेणू नसतात. परंतु हा थर एक अतिशय महत्त्वाचे कार्य करतो. ते सूर्याच्या अतिनील किरणांना पृथ्वीवर येण्यापासून रोखते. ज्यामुळे जीवाला मोठा धोका निर्माण होतो. सूर्याच्या अतिनील किरणांमुळे त्वचेचा कर्करोग, वनस्पती, प्राण्यांमध्ये इतर अनेक प्रकारचे रोग होऊ शकतात.
ओझोन दिवस 2022 थीम - ओझोन थराचे महत्त्व आणि त्याचा पर्यावरणावर होणारा परिणाम याबद्दल लोकांना जागरूक करण्यासाठी दरवर्षी 16 सप्टेंबर रोजी जागतिक ओझोन दिवस साजरा केला जातो. या वर्षी होणाऱ्या जागतिक ओझोन दिनाची थीम 'Global Cooperation to Protect Life on Earth to encourage sustainable development.' अशी आहे.
1995 सालापासून हा दिवस पाळला जातो - ओझोन थर हा ऑक्सिजन इतकाच महत्त्वाचा आहे. कारण त्यामुळेच पृथ्वीचे रक्षण होत असते. ओझोन थर सूर्यापासून उद्भवणार्‍या हानिकारक अल्ट्रा व्हायलेट किरणांपासून पृथ्वीचे रक्षण करतो. सूर्यापासून निघणाऱ्या या किरणांमुळे त्वचेचे अनेक आजार उद्भवू शकतात.संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या पर्यावरण कार्यक्रमानुसार (UNEP) 1995 सालापासून हा दिवस पाळला जातो. 1978 साली कॅनडातल्या मॉन्ट्रिअल शहरातील परिषदेमध्ये रसायनांमुळे ओझोनच्या थरावर होणा-या दुष्परिणामांबाबत उपाय करण्यासाठी अनेक देशांनी सहमती दर्शवली. हा करार पर्यावरण रक्षणाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो.
