हैदराबाद : अनेक कारणांमुळे कधी आर्थिक कारणे, कधी उपचार किंवा डॉक्टरांचा अभाव आणि कधी माहिती किंवा जागरूकतेचा अभाव यामुळे जगभरातील लाखो लोकांना आवश्यक आरोग्य सेवा वेळेवर मिळू शकत नाहीत. जागतिक स्तरावर वैद्यकीय आणि आरोग्य सेवेच्या क्षेत्रात कालांतराने खूप विकास झाला असला तरीही, प्रत्येक व्यक्तीला सर्व आवश्यक आरोग्य सेवा सहज उपलब्ध होणे अजूनही शक्य नाही. जगाच्या कानाकोपऱ्यातील प्रत्येक व्यक्तीला कोणताही भेदभाव न करता आरोग्य सुविधा उपलब्ध करून द्याव्यात आणि त्यांना केवळ आर्थिकच नव्हे तर शक्य तितक्या मदतीसाठी प्रयत्न करावेत, या उद्देशाने दरवर्षी १२ डिसेंबर हा ‘युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे’ सर्वत्र साजरा केला जातो.
थीम : या वर्षी हा दिवस "सर्वांसाठी आरोग्य: कृतीसाठी एक वेळ" म्हणून चिन्हांकित करण्यात आला आहे. ज्यामुळे सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेजच्या दिशेने वाटचाल करताना येणाऱ्या आव्हाने आणि संधींचा विचार करण्यासाठी आणि संबंधित यंत्रणांना या दिशेने ठोस पावले उचलण्याचे आवाहन केले जात आहे.
'युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे' चा इतिहास : 12 डिसेंबर 2012 रोजी, संयुक्त राष्ट्रांनी सर्व देशांना आंतरराष्ट्रीय विकासासाठी आवश्यक प्राधान्य म्हणून सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेजसाठी प्रयत्न वाढवण्याचे आवाहन करणाऱ्या ऐतिहासिक ठरावाला एकमताने मान्यता दिली. यानंतर, 2014 मध्ये, युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज कोलिशनतर्फे 12 डिसेंबर रोजी 'युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे' साजरा करण्यात आला. या प्रसंगी, #HealthforAll अंतर्गत, शाश्वत विकास उद्दिष्टांचा संयुक्त राष्ट्रांच्या 2030 अजेंडाचा महत्त्वाचा भाग म्हणून समावेश करण्यात आला. यानंतर, 2017 मध्ये, संयुक्त राष्ट्रांनी अधिकृतपणे 12 डिसेंबर हा आंतरराष्ट्रीय सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेज दिवस म्हणून नियुक्त केला.
कार्यक्रमाचा उद्देश : 'युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे' आयोजित करण्याच्या मुख्य उद्दिष्टांबद्दल सांगताना, त्यामध्ये सर्व नागरिकांना त्यांच्या उत्पन्नाची पातळी, सामाजिक स्थिती, लिंग, जात किंवा धर्म विचारात न घेता समान आणि समान सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी प्रयत्न करणे समाविष्ट आहे. त्यांच्या आर्थिक मदतीसाठी प्रयत्न करणे आणि त्यांना विमा खरेदी करण्यात आणि उपचार आणि औषधांची बिले भरण्यात मदत करणाऱ्या सुविधांबद्दल त्यांना जागरुक करणे, प्रत्येक रोग आणि त्याची तपासणी आणि उपचार याबद्दल सर्वसामान्यांमध्ये जनजागृती करणे आणि वैद्यकीय सुविधा व उपचार उपलब्ध करून देणे यासाठी प्रयत्न करणे समाविष्ट आहे. प्रत्येक व्यक्तीला आवश्यक आरोग्य सेवा उपलब्ध होण्याच्या दिशेने प्रगतीसह, सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेज लोकांना इतर अनेक वैयक्तिक आणि सामाजिक फायदे देखील प्रदान करते. जसे की लोकसंख्येच्या आरोग्यामध्ये सुधारणा, गरिबी कमी करणे, नोकऱ्यांमध्ये वाढ आणि आर्थिक सुरक्षा इ.
'युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे'चे महत्त्व : 'युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज डे'चे महत्त्व आणि या दिशेने सतत प्रयत्नांची गरज याविषयी बोलताना, आरोग्य सेवेच्या दिशेने अनेक समस्या आहेत ज्यांच्या सुधारणेसाठी सतत प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. जसे की डॉक्टर आणि आरोग्य कर्मचार्‍यांचा तुटवडा, विविध देशांमध्ये आरोग्य बजेटमध्ये कपात आणि अत्यावश्यक वैद्यकीय सुविधांची उपलब्धता नसणे इ. फक्त आपल्या देशाविषयी बोलायचे झाले तर विविध सरकारी आणि निमसरकारी आकडेवारीनुसार सध्या देशात डॉक्टर, परिचारिका आणि आरोग्य कर्मचाऱ्यांची संख्या आवश्यकतेनुसार नाही. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या निकषांनुसार, प्रत्येक 1,000 लोकांमागे एक डॉक्टर असावा, परंतु भारतात दर 1,445 लोकांमागे एकच डॉक्टर उपलब्ध आहे. याशिवाय ६० टक्के ग्रामीण प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमध्ये एकच डॉक्टर उपलब्ध आहे, तर ५ टक्के प्राथमिक आरोग्य केंद्रांमध्ये एकही डॉक्टर नाही. देशात परिचारिकांचीही मोठी कमतरता आहे.
मृत्यूचा धोका पूर्वीच्या तुलनेत वाढला : याशिवाय विविध कारणांमुळे गेल्या काही वर्षांत आजार आणि रुग्णांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. गेल्या काही वर्षांत, हृदयविकार आणि मधुमेह, श्वसन रोग, कर्करोग आणि इतर काही जटिल आजारांसारख्या कॉमोरबिडीटीच्या प्रकरणांमध्ये सातत्याने वाढ होत आहे, ज्यामुळे या आजारामुळे मृत्यूच्या दरावरही परिणाम होत आहे. आकडेवारीनुसार, गेल्या काही वर्षांत, ३० वर्षांपेक्षा जास्त आणि ७० वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या लोकांच्या आरोग्याच्या कारणांमुळे मृत्यूचा धोका पूर्वीच्या तुलनेत वाढला आहे. परंतु ही चिंतेची बाब आहे की विविध कारणांमुळे जगातील किमान निम्मी लोकसंख्या अजूनही अत्यावश्यक आरोग्य सेवांचा लाभ घेऊ शकत नाही.
हेही वाचा -
