मुंबई - गानकोकिळा भारतरत्न लता मंगेशकर यांचे आज (रविवार) निधन झाले आहे (Lata Mangeshkar Passed Away). त्या 92 वर्षाच्या होत्या. गेल्या काही दिवसांपासून त्यांच्यावर ब्रीच कँडी रुग्णालयात (lata Mangeshkar in Breach Candy Hospital ) उपचार सुरु होते. इतिहासातील सर्वात रेकॉर्डेड कलाकार म्हणून लता मंगेशकर यांना कोणीही प्रतिस्पर्धी नाही. 1948-1974 या काळात 36 भारतीय भाषांमध्ये 25,000 हून अधिक गाणी गायली गेल्याने लतादीदींची गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड्समध्ये (Lata Mangeshkar Guinness Book of World Records) नोंद झाली होती. त्यामुळे आज आपण लतादीदींना आवडलेल्या सर्वाधिक पाच गाण्यांबदल ( Top 5 favorite songs of Latadidi ) जाणून घेणार आहेत.
लतादीदींच्या मखमली आवाजाच्या संगीत प्रेमी आणि चाहत्यासाठी, त्यांनी भारतीय चित्रपटसृष्टीला दिलेल्या हजारो अमर रागांमधून काही गाणी निवडणे यापेक्षा कोणतेही कठीण काम असू शकत नाही. पण गायनाच्या बाबतीत स्वत:वर टीका करणाऱ्या या गायकेला स्वत:साठी फार कमी गुण मिळू शकले. आपण बिंदिया चमकेगी, पिया बिना पिया बिना आणि तुन्हे याद करते हे ऑन लूप क्लासिक्स ऐकू शकतो, परंतु लतादीदींनी त्यांच्या 90 व्या वाढदिवसानिमित्त शेअर केलेल्या टॉप फाइव्ह आवडीच्या यादीत ही गाणी कुठेच नव्हती. लतादीदींच्या आवडीनिवडी बदलत राहिल्या तरी काळानुरूप अपरिवर्तित राहिलेल्या काही मोजक्याच गोष्टी आहेत.
दिग्गज गायिका लता मंगेशकर यांनी स्वत: निवडलेली स्वतःची ५ सर्वोत्तम गाणी पुढील प्रमाणे आहेत.
1. ख्वाब बनकर कोई आएगा (रझिया सुलतान)
प्रत्येकाला ए दिल-ए-नादान इतके आवडते की आपण रझिया सुलतानच्या या दुसऱ्या रत्नाकडे दुर्लक्ष करतो. "दिग्दर्शक कमाल अमरोही यांनी संपूर्ण परिस्थिती तपशीलवार समजावून सांगितली. खय्याम साब यांना एक विशिष्ट मूड हवा होता. काय करायचे ते त्यांच्या मनात स्पष्ट होते," लता मंगेशकर या गाण्याबद्दलच्या आठवणी सांगतात.
2. चुनरी सांभाल गोरी (बहारों के सपने)
या चित्रपटातील लताजींच्या 'क्या जानो साजन'बद्दल प्रत्येककाला उत्सुक असते. मात्र मन्ना डे यांच्या या फूट-टॅपिंग गाण्याबद्दल काय? "याच चित्रपटातील क्या जानो साजन आणि आजा पिया तोहे प्यार दूं या गाण्यांपेक्षा चुनरी संबाल हे गाणे जास्त कठीण होते. मुखडा या ओळीनंतर 'हा-अहा' हे उद्गार पंचमची कल्पना होती. त्यामुळे या गाण्याला नवा आयाम मिळाला, " मंगेशकरांनी वर्षांनंतर खुलासा केला.
3. बरसे घन सारी रात (तरंग)
संगीतकार वनराज भाटिया यांच्यासाठी मंगेशकरांनी गायलेले एकमेव गाणे हे प्रेमाच्या तळमळीवर एक लांबलचक चिंतनात्मक चाल आहे. रघुवीर सहाय यांच्या कवितेमध्ये खूप उच्च शृंगारिक दर्जा आहे. "मला आठवतं की हे एक अतिशय कठीण गाणं होतं. ज्याप्रकारे ते गाणं पुढे जातं, त्यावरून मला माझा भाऊ हृदयनाथ मंगेशकर यांच्या रचनांची आठवण झाली. त्याशिवाय, जटिल गाणे मुक्त-प्रवाह, यमक नसलेल्या स्वरूपात होते. हे त्यापैकी एक होते. माझ्यासाठी हे गाणे सर्वात आव्हानात्मक होते.,” गाण्याच्या सर्जनशील प्रवासाची आठवण करून देत दिदी म्हणाल्या.
4. तू आज अपने हाथ से कुछ बिगडी सवार दे (डाकू)
बासू भट्टाचार्य यांचा दीर्घकाळ विसरलेला चित्रपट. तो चित्रपट अमृता प्रीतमच्या निषेधाच्या वेदनांनी भरलेल्या सर्वोत्कृष्ट कवितेसाठी स्मरणात राहतो. यात एक बहिष्कृत स्त्री आपल्या मुलाला सन्मानाने कसे वाढवू शकते याचे आश्चर्यकारक चित्रण आहे. "माझं चुकलं नसेल तर हे गाणं श्यामजी-घनश्यामजींनी रचलं होतं. कविता शक्तिशाली होती. आपल्या मुलाच्या चांगल्या आयुष्यासाठी देवाकडे याचना करणाऱ्या एका दीन मातेच्या व्यथा यात मांडण्यात आल्या होत्या." हे गाणे लतादीदींचे आवडते राहिले कारण ते "प्रत्यक्षात जे गायले जात होते त्यापेक्षा जास्त व्यक्त केले."
5. राजा बेटा सोया मेरा (राजा हरिश्चंद्र)
एक आई तिच्या मृत मुलासाठी अंगाई गाते. याहून अधिक दुःखद काय असू शकते? लताजी आपल्या भावाची रचना हृदयातून गातात. "हे गाणं करणं सोपं नव्हतं. हे गाणं एका दु:खी आईबद्दल होतं. रचना अतिशय खोल आणि वळणांनी भरलेली होती. मला माझ्या भावाची गाणी गाण्याची भीती वाटते." गाणे रेकॉर्ड करताना लतादीदी म्हणाल्या, “प्रत्येकाला अश्रू अनावर झाले होते”.
हेही वाचा : Lata Mangeshkar Passed Away : लता मंगेशकर यांचे निधन, ब्रीच कँडी रुग्णालयात घेतला अखेरचा श्वास
