जगभरातील लोकांना हिपॅटायटीस ( Hepatitis disease ) हा एक प्राणघातक आजार म्हणून माहीत आहे. हिपॅटायटीस बी आणि हिपॅटायटीस सी ( Hepatitis B and Hepatitis C ) हे दोन्ही गंभीर आजार म्हणून जगभरात वर्गीकृत आहेत. हिपॅटायटीस बी आणि हिपॅटायटीस सी हे देखील जीवघेणे आजार मानले जातात. कारण जर रुग्णावर योग्य वेळी उपचार केले गेले नाहीत तर त्यांचा यकृतावर इतका परिणाम होण्याची क्षमता असते. तसेच यामुळे कर्करोग, यकृत सिरोसिस आणि लिव्हरफेल ( Cancer liver cirrhosis and liver failure) देखील होऊ शकते. सिरोसिस आणि यकृत निकामी होण्यासारखे जीवघेणे रोग होण्याचा धोका वाढू शकतो आणि पीडित व्यक्तीचा जीव देखील गमावू शकतो. हिपॅटायटीस बी आणि हेपेटायटीस सी व्यतिरिक्त, हेपेटायटीसचे इतर प्रकार आहेत. जे तुलनेने अधिक गंभीर आजारांच्या श्रेणीत येत नाहीत.
हा एक विषाणूजन्य आजार असला तरी, जीवनशैलीमुळे आणि खूप मद्यपान केल्यामुळे त्याच्याशी संबंधित काही परिस्थिती उद्भवू शकतात. ईटीव्ही भारत सुखीभाव यांना हिपॅटायटीसविषयी सविस्तर माहिती देताना, बंगळुरूचे पोटविकार तज्ज्ञ डॉ. जी.एस. रामा ( Dr. GS Rama Bangalore ) हे स्पष्ट करतात की, हिपॅटायटीस बी आणि सी या सर्व प्रकारांसह प्रतिबंध करणे अत्यंत आवश्यक आहे. लस घेण्यासोबतच काही खबरदारीही आपल्या जीवनात प्राधान्याने घ्यायला हवी.
क्रोनिक आणि एक्यूट हिपॅटायटीस ( Chronic and acute hepatitis ): डॉ जीएस रामा स्पष्ट करतात की तीव्रतेच्या आधारावर, हिपॅटायटीसचे दोन प्रकारांमध्ये वर्गीकरण केले जाते: तीव्र हिपॅटायटीस ( Acute hepatitis ) आणि क्रॉनिक हेपेटायटीस. यामध्ये, तीव्र हिपॅटायटीसमध्ये, दूषित अन्न आणि दूषित पाणी आणि आजूबाजूच्या घाणीमुळे वाढणारे विषाणू यकृताला संक्रमित करतात. त्यामुळे यकृतामध्ये तीव्र जळजळ होते. हिपॅटायटीस ए आणि ई तीव्र हिपॅटायटीसच्या श्रेणीमध्ये ठेवल्या जातात. हे संक्रमण सहसा औषधे आणि सावधगिरीने काही वेळात बरे होतात.
ज्यामध्ये क्रॉनिक हेपेटायटीसमध्ये ( Chronic hepatitis ) पीडित व्यक्तीच्या रोगप्रतिकारक शक्तीवर गंभीर परिणाम होतो. या प्रकारच्या हिपॅटायटीसचा विषाणू पीडित व्यक्तीच्या शरीरात बराच काळ राहू शकतो, ज्यामुळे त्यांच्या यकृताला मोठे नुकसान होऊ शकते. यकृत निकामी होणे, यकृत सिरोसिस आणि यकृताचा कर्करोग यांसारख्या गंभीर आजारांचाही धोका वाढतो. या अवस्थेत रुग्णाकडे योग्य लक्ष किंवा योग्य उपचार न दिल्यास रुग्णाचा मृत्यूही होऊ शकतो.
डॉ. जीएस रामा स्पष्ट करतात की हिपॅटायटीस बी आणि सी हे क्रॉनिक हेपेटायटीसच्या श्रेणीमध्ये ठेवले आहेत. क्रॉनिक हिपॅटायटीसला सायलेंट किलर देखील म्हणतात कारण रुग्णाला लक्षणे दिसू लागेपर्यंत त्याच्या यकृतावर मोठ्या प्रमाणात परिणाम झालेला असतो. दुसरीकडे, हिपॅटायटीस डी बद्दल बोलताना, हा एक व्हायरस मानला जातो ज्याचा स्वतंत्र प्रभाव नाही. हिपॅटायटीस बी व्हायरस जगण्यासाठी त्याला मदतीची आवश्यकता आहे. म्हणून, हिपॅटायटीस डी विषाणूचा प्रभाव फक्त अशा लोकांमध्येच दिसून येतो ज्यांना हेपेटायटीस बी आधीच संक्रमित आहे.
लक्षणे: डॉ जीएस रामा स्पष्ट करतात की, जरी काही लक्षणे सर्व प्रकारच्या हिपॅटायटीसमध्ये सारखी असू शकतात, कारण यकृतावर परिणाम होतो. जरी काही लक्षणे हिपॅटायटीसच्या प्रकारानुसार बदलू शकतात. त्याच वेळी, रुग्णामध्ये त्यांच्या दिसण्याची वेळ देखील भिन्न असू शकते. सर्व प्रकारच्या हिपॅटायटीसमध्ये दिसणारी काही सामान्य लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत.
- पोटदुखी (Stomach ache )
- भूक न लागणे ( Loss of appetite )
- लघवीच्या रंगात बदल ( Change in urine color )
- अशक्तपणा आणि थकवा ( Weakness and fatigue )
- अचानक वजन कमी होणे ( Sudden weight loss )
- कावीळ सारखी लक्षणे दिसून येणे ( Jaundice-like symptoms, etc )
सावधगिरी बाळगणे महत्वाचे आहे: डॉ. जी.एस. रामा स्पष्ट करतात की हिपॅटायटीस सी साठी लसीकरण करण्याव्यतिरिक्त, विविध प्रकारचे हिपॅटायटीस टाळण्यासाठी इतर गोष्टींची काळजी घेतली जाऊ शकते. त्यातील काही खालीलप्रमाणे आहेत.
- इंजेक्शन देताना किंवा टॅटू काढताना पूर्वी वापरलेली सुई वापरली जात नाही हे नेहमी लक्षात ठेवा.
- आपल्या आजूबाजूला खाण्यापिण्याची आणि स्वच्छतेची आणि स्वच्छतेची काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
- दुसऱ्याचा रेझर किंवा टूथब्रश वापरू नका.
- शारीरिक संबंध ठेवताना नेहमी सुरक्षितता आणि स्वच्छतेची काळजी घ्या आणि असुरक्षित लैंगिक संबंध टाळा.
- नेहमी ताज्या, पौष्टिक आणि संतुलित आहाराला प्राधान्य द्या.
- दूषित पाण्याचा वापर टाळा.
- दारूला कधीही व्यसन बनवू नका.
ते म्हणतात की एखाद्या व्यक्तीमध्ये नमूद केलेली लक्षणे जरी सौम्य स्वरुपात दिसली, तरी त्याकडे अजिबात दुर्लक्ष करू नये आणि त्वरित डॉक्टरांकडून तपासणी करून घ्यावी. याशिवाय हिपॅटायटीसचा उपचार कधीही मध्येच सोडू नये.
