Politics change in Bihar: बिहारच्या राजकारणात तेजस्वी नितीश पाच वर्षांत किती बदलले, महाआघाडीची दिशा काय असेल?

नितीश कुमार बुधवारी दुपारी मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेणार आहेत. पण यावेळी सत्तेचा फॉर्म्युला 2015 पेक्षा खूपच वेगळा आहे (nitish kumar new cabinet). राजदने नितीश यांच्याकडे सत्तेची कमान असेल. पण मंत्रिमंडळात अधिक वाटा उचलला आहे (bihar political situation). एवढेच नाही तर यावेळी मित्रपक्षांची संख्याही खूप जास्त आहे.

हैदराबाद: बिहारची राजधानी पाटणामध्ये मंगळवारी दुपारी एक नवीन चित्र समोर आले. ज्यामध्ये नितीश आणि तेजस्वी एकत्र दिसत होते. भाजपसोबतची युती तुटली तर नितीश आपले स्पष्टीकरण देतील अशी तिथे उपस्थित पत्रकारांना अपेक्षा होती. पण नितीश एवढंच म्हणाले की, एनडीए आणि जेडीयूची ही युती तुटली पाहिजे अशी त्यांच्या पक्षाची इच्छा आहे. त्याचवेळी तेजस्वी यांनी नितीश यांच्या राजदमध्ये पुन्हा सामील झाल्याचा बचाव केला. ते म्हणाले की, आता तुम्ही पंजाबपासून महाराष्ट्र आणि बिहारपर्यंत भाजपच्या जुन्या मित्रपक्षांकडे बघा. या सर्व ठिकाणी त्यांनी आपल्या मित्रपक्षांना संपवण्याचा प्रयत्न केला. आता संपूर्ण हिंदी प्रदेशात भाजपचा मित्रपक्ष नाही. भाजपही जेडीयूला ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न करत होता. पण आपण समाजवादी आहोत. नितीशकुमार हे आमचे पालक आहेत आणि त्यांचा वारसा आम्हाला सांभाळायचा आहे.

2015 च्या महागठबंधन आणि 2022 च्या महागठबंधनमधला हा कदाचित सर्वात महत्वाचा आणि स्पष्ट फरक आहे. सात वर्षांपूर्वी नितीश यांना युतीची गरज होती. तर त्याचे तात्कालिक कारण 2014 च्या लोकसभा निवडणुकीतील पराभव हे होते. नितीश यांना पुन्हा राजकीय वर्चस्व मिळवायचे होते. आता त्यांची राजकीय प्रासंगिकता आणि महत्त्व टिकवून ठेवण्यासाठी त्यांची नवीन गरज आहे. ते फक्त २०२५ च्या विधानसभा निवडणुकीपुरते मर्यादित नाही. जून 2013 मध्ये जेव्हा त्यांनी पहिल्यांदा भाजपशी संबंध तोडले तेव्हा नितीश यांना कदाचित विश्वास होता की ते स्वबळावर सरकार स्थापन करू शकतात.

नरेंद्र मोदींच्या विरोधात त्यांनी आधीच भूमिका घेतली होती. तथापि, 2009 च्या लोकसभा निवडणुकीत एनडीएचा भाग म्हणून 20 जागा जिंकणार्‍या JD(U) ला 2014 मध्ये फक्त दोन जागा जिंकता आल्याने बिहारचा विकासपुरुष असल्याच्या त्यांच्या प्रतिमेवरील नितीश यांचा आत्मविश्वास दुणावला. तेव्हा नितीश यांना बिहारमध्ये जोडीदाराची गरज असल्याचे लक्षात आले. याच कारणामुळे नितीश यांनी 2015 मध्ये लालू प्रसाद आणि आरजेडीसोबत युती केली. महाआघाडीने बिहार विधानसभेच्या 243 पैकी 178 जागा जिंकल्या. ज्यात काँग्रेस आणि डावे यांचा समावेश आहे. मोदींच्या सर्वांगीण प्रचारानंतरही, भाजपला केवळ 53 जागा मिळाल्या. ज्या 2010 च्या त्यांच्या 91 च्या आकड्यापेक्षा कमी होत्या.