बस्तर (छत्तीसगड) - नक्षलवाद, आदिवासी आणि नैसर्गिक सौंदर्य या तिन्ही गोष्टींचा उल्लेख केल्यानंतर तुम्हांला हे समजायला हवे की तुम्ही आता बस्तर येथे पोहोचला आहात. राज्यातील दक्षिण भागात हा परिसर आहे. ज्याठिकाणी 70 टक्के जनता आदिवासी आहे. येथील मोठ्या प्रमाणात असलेली आदिवासी जनता जंगलात वास्तव्य करते. त्यांची असलेली वेगळी संस्कृती, कला, आणि सणांच्या माध्यमातून त्यांची वेगळी ओळख आहे. बस्तर... जिथे सुविधा मिळणे खुप कठीण आहे. विशेष म्हणजे कोरोनाच्या काळात ऑनलाइन शिक्षणाचे यश त्यांच्यासाठी स्वप्नापेक्षा कमी नाही. विश्वास बसेल नसेल ना? वाचा, येथील विद्यार्थी काय म्हणतायेत...
याठिकाणी नेटवर्कही नाही आणि विद्यार्थ्यांकडे स्मार्टफोनही नाही. इतकेच नव्हे तर मोबाईल फोनमध्ये रिचार्ज करण्यासाठी पैसेदेखील नाहीत. येथील परिस्थिती अशी आहे की, 3 जुलैला संपूर्ण विभागातून केवळ 17 विद्यार्थी ऑनलाईन शिक्षणासाठी हजर होती. यानंतर उर्वरित दिवसांमध्ये हा आकडा 30 च्या वरही ओलांडला नाही. इतकेच नाही तर ऑनलाईन शिक्षणासाठी नोंदणीची टक्केवारीही गाठली गेली नाही.
बस्तर विभागातील साक्षरता प्रमाण 51.5 टक्के आहे. सुकमा जिल्ह्यातील साक्षरता दर 44 टक्के आहे. जो फक्त राज्यातच नाही तर संपूर्ण देशात कमी आहे. तर दुसरीकडे कंकर जिल्ह्यातील साक्षरता दर 68 टक्के आहे. जो विभागातील सर्वात जास्त साक्षरता दर आहे. इतकेच नाही तर विभागात 7 हजार शिक्षकांची पदे रिक्त आहेत. ऑनलाईन शिक्षणाचा लाभ मिळत नाही आहे, अशी प्रतिक्रिया येथील विद्यार्थ्यांनी दिली. ज्या विद्यार्थ्यांकडे मोबाईल आहेत त्यांच्याकडे इंटरनेट सर्व्हिसच्या रिचार्जसाठी पैसेही नाहीत. तर काही ठिकाणी गरीब लोकांना दुसऱ्यांचा मोबाईल घेऊन अभ्सास करायला भाग पडत आहे.
हेही वाचा - ना फोन ना इंटरनेट... ऑनलाईन अभ्यास करायचा तरी कसा?
शिक्षकांना योग्य प्रशिक्षण मिळाले नाही, त्यामुळे ते विद्यार्थ्यांना योग्य प्रकारे शिकवत नाही, अशी तक्रारही पालकांनी केली आहे. या सर्व परिस्थितीत, ऑनलाईन शिक्षण ही केवळ प्रतिकात्मक कृती बनली आहे.
अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, बस्तर बराच मागासलेला आहे. येथील गरीब कुटुंबांकडे मोबाइल फोनही नसतात. बस्तर विभागात ऑनलाइन शिक्षण प्रभावी नाही, असेही तज्ज्ञांचे मत आहे. विद्यार्थ्यांचे शैक्षणिक नुकसान न व्हावे यासाठी राज्य सरकारने 8 एप्रिलला ऑनलाईन एज्युकेशन पोर्टलच्या माध्यमातून 'पढई तुंहर दुआर' म्हणजे शिक्षण तुमच्या द्वारी हा उपक्रम सुरू केला आहे.
तर काही सकारात्मक गोष्टीही समोर आल्या आहेत. नारायणपूर बेसिंग भागात 10 शिक्षकांचा एक गट आहे. यात शिक्षक देवशीष नाथ यांचाही समावेश आहे. हे शिक्षक पहिली ते आठवीच्या विद्यार्थ्यांना वेगवेगळ्या ठिकाणी जाऊन आलटून पालटून शिकवत आहेत. या शिक्षकांमार्फत विद्यार्थ्यांच्या नाष्ट्याची आणि जेवणाचीही सोय करण्यात आली आहे.
बस्तर जिल्ह्यातील भटपाल गावातही इंटरनेट आणि नेटवर्कसंबंधी अडचणी येत आहेत. याचा परिणाम म्हणून लाऊडस्पीकरच्या माध्यमातून वर्ग घेण्यात येत आहेत. जिल्हा प्रशासनाच्या मदतीने सरपंच आणि ग्रामस्थांनी गावात 7 वेगवेगळ्या ठिकाणी लाउडस्पीकर बसवले आहेत. गावातील सर्व मुले या लाऊडस्पीकरच्या मदतीने अभ्यास करतात.
