അഹമ്മദാബാദ്: മോര്‍ബിയില്‍ മച്ചു നദിക്ക് കുറുകെയുള്ള തൂക്കുപ്പാലം തകര്‍ന്ന് 142 ലധികം ജീവനുകള്‍ പൊലിഞ്ഞത് ഗുജറാത്തിനെ മാത്രമല്ല രാജ്യത്തെ ഒന്നാകെ നടുക്കിയാണ്. നവീകരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കായി പ്രവേശനം നിര്‍ത്തിവച്ച പാലം അറ്റകുറ്റപണികള്‍ പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം ഒക്‌ടോബർ 26 നാണ് ഏജന്‍സി പൊതുജനങ്ങള്‍ക്കായി തുറന്നുകൊടുത്തത്. നാല് ദിവസങ്ങള്‍ക്കിപ്പുറം ഒക്‌ടോബര്‍ 30 നാണ് ജീവനുകള്‍ അപഹരിച്ചുകൊണ്ട് പാലം തകര്‍ന്നുവീഴുന്നത്.
അപകടത്തെ തുടര്‍ന്ന് അറ്റകുറ്റപ്പണിയിലും പരിപാലനത്തിലും നടത്തിപ്പുകാരായ ഒറേവ ഗ്രൂപ്പിന് കുറ്റകരമായ അനാസ്ഥയുണ്ടായെന്ന് കാണിച്ച് മനഃപൂര്‍വമല്ലാത്ത നരഹത്യക്ക് പൊലീസ് എഫ്ഐആര്‍ രജിസ്‌റ്റര്‍ ചെയ്‌തിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ മോര്‍ബിയിലെ ദുരന്തം ബാക്കിവെക്കുന്ന ചില ചോദ്യങ്ങളുണ്ട്. തൂക്കുപാലം തകരാന്‍ കാരണം?, പാലം കൃത്യമായി സംരക്ഷിച്ചിരുന്നോ?, ആര്‍ക്കാണ് പാലത്തിന്‍റെ സംരക്ഷണ ചുമതല?, പാലത്തിന് അംഗീകാരമുണ്ടോ? തുടങ്ങി ഉയരുന്ന പ്രധാന ചോദ്യങ്ങളെയാണ് ഇടിവി ഭാരത് പരിശോധിക്കുന്നത്.
എന്താണ് സംഭവിച്ചത്: ഗാന്ധിനഗറിൽ നിന്ന് 300 കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള മോർബി നഗരത്തിലെ തൂക്കുപാലം കാണാന്‍ ഇന്നലെ (ഒക്‌ടോബര്‍ 30) പ്രദേശവാസികളുള്‍പ്പടെ 400 ലധികം ആളുകള്‍ എത്തുന്നു. വൈകുന്നേരം 6.30 ഓടെ പാലം തകരുന്നു. തകര്‍ച്ചയില്‍ കുട്ടികളടക്കം നിരവധി പേര്‍ മരിച്ചു.
മോര്‍ബി പാലം, ഒരു ചരിത്രം: 1922 വരെ മോർബി ഭരിച്ചിരുന്ന സർ വാഗ്‌ജി താക്കൂർ, കൊളോണിയൽ സ്വാധീനത്തിൽ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ട് ദർബർഗഡ് കൊട്ടാരത്തെ നസർബാഗ് കൊട്ടാരവുമായി (അന്നത്തെ രാജകുടുംബത്തിന്‍റെ വസതികൾ) ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതിനാണ് മോര്‍ബി പാലം നിര്‍മിച്ചത്. മുംബൈ ഗവർണറായിരുന്ന റിച്ചാർഡ് ടെംപിൾ യൂറോപ്പിൽ അക്കാലത്ത് ലഭ്യമായിരുന്ന ഏറ്റവും പുതിയ സാങ്കേതികവിദ്യ ഉപയോഗിച്ചാണ് 1.25 മീറ്റർ വീതിയും 233 മീറ്റർ നീളവുമുള്ള പാലം നിര്‍മിച്ചത്. അന്ന് ഏതാണ്ട് 3.5 ലക്ഷം രൂപ ചെലവാക്കി നിര്‍മാണമാരംഭിച്ച പാലം 1880-ൽ പൂർത്തിയായി. അതായത് 142 വർഷത്തെ പഴക്കമുണ്ട് ഈ തൂക്കുപാലത്തിന്.
പാലത്തിന്‍റെ നവീകരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കായി കഴിഞ്ഞ ആറ് മാസങ്ങളായി പാലം അടച്ചിട്ടിരിക്കുകയായിരുന്നു. ഒരു സംഘം എൻജിനീയർമാരും കരാറുകാരും വിദഗ്‌ദരായ ഫാബ്രിക്കേറ്ററുമാരും ചേർന്നാണ് പാലത്തിന്‍റെ അറ്റകുറ്റപ്പണി പൂർത്തിയാക്കിയത്. ഇതിന് രണ്ട് കോടി രൂപയായിരുന്നു ചെലവ് പ്രതീക്ഷിച്ചിരുന്നത്. പാലത്തിന്‍റെ നവീകരണത്തിനുള്ള ഭാരക്കുറവുള്ള പ്രത്യേക ഗുണനിലവാരമുള്ള അലുമിനിയം ഷീറ്റുള്‍പ്പടെ പ്രാഥമിക സാമഗ്രികള്‍ നിര്‍മിച്ചു നല്‍കിയത് ജിന്‍ഡാല്‍ കമ്പനിയാണ്.
ഫിറ്റ്നസ് ഇല്ലേ?: പാലം മോശം നിലയിലായതിനെ തുടര്‍ന്ന് കലക്‌ടറുടെ മേല്‍നോട്ടത്തില്‍ ചര്‍ച്ചകള്‍ നടന്നതിന് ശേഷമാണ് പുതുക്കി പണിയാനുള്ള തീരുമാനത്തിലെത്തുന്നത്. ഇതുപ്രകാരം 2022 മാര്‍ച്ച് ഏഴിന് ഒറേവ ഗ്രൂപ്പുമായി നവീകരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കുള്ള 15 വര്‍ഷത്തെ കരാറും ഒപ്പിട്ടു. എന്നാല്‍ കഴിഞ്ഞ ദിവസം നവീകരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ പൂര്‍ത്തായാക്കി പാലം ജനങ്ങള്‍ക്കായി തുറന്നും കൊടുത്തു.
എന്നാല്‍ അറ്റകുറ്റപണികള്‍ നിര്‍വഹിച്ച സ്ഥാപനം ഫിറ്റ്നസ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഇല്ലാതെയാണ് തൂക്കുപാലം ഉദ്‌ഘാടനം ചെയ്‌തതെന്ന ആരോപണവുമായി ആദ്യമായി രംഗത്തെത്തിയത് മോർബി മുനിസിപ്പാലിറ്റി ചീഫ് ഓഫിസർ സന്ദീപ്‌സിങ് ജാലയാണ്. പാലത്തിന്‍റെ ശേഷിയും ഉപയോഗിച്ച മെറ്റീരിയലിന്‍റെ തരവും മുനിസിപ്പാലിറ്റിയോട് വെളിപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല എന്നു വ്യക്തമാക്കിയാണ് അദ്ദേഹം രംഗത്തെത്തിയത്. എന്നാല്‍ അപ്പോഴും കരാറു കമ്പനി അറിയിച്ചത് 15 വര്‍ഷം വരെ കേടുപാടുകള്‍ സംഭവിക്കാതെ നിലനില്‍ക്കുമെന്നായിരുന്നു.
അഗ്നിശമന വിഭാഗം വിലയിരുത്തല്‍: ഒരു പാലം നിര്‍മിക്കുമ്പോള്‍ ആദ്യം വിലയിരുത്തേണ്ടത് അതിന്‍റെ ശേഷിയാണെന്ന് അഗ്നിശമന വിഭാഗം പറയുന്നു. ഇതില്‍ തന്നെ ഇനം തിരിച്ചുള്ള വിപുലമായ പരിശോധനയ്‌ക്കും വിലയിരുത്തലിനും ശേഷം മാത്രമെ ആളുകളുടെ ജീവന്‍ സുരക്ഷിതമാണെന്ന് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്ന ഫിറ്റ്നസ് സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് നല്‍കാറുള്ളു. ഇതില്‍ ഓരോ മുനിസിപ്പാലിറ്റിക്കും അവരുടേതായ മാനദണ്ഡങ്ങളുണ്ടാകാമെങ്കിലും പാലം നിര്‍മാണത്തില്‍ പൊതുവായുള്ള എല്ലാ വ്യവസ്ഥകളും പാലിച്ചിട്ടുണ്ടോ എന്ന പരിശോധനയുണ്ടാകും എന്നും ഇവര്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു.
പരിശോധന പാളിയോ?: ഒരു കെട്ടിടത്തിലോ പാലത്തിലോ അമ്യൂസ്‌മെന്‍റ് പാര്‍ക്കിലോ യാത്രക്ക് അനുമതി നല്‍കുന്നുണ്ടെങ്കില്‍ ഫിറ്റ്നസ് സർട്ടിഫിക്കേഷൻ നിർബന്ധമായും വാങ്ങണമെന്ന് നിബന്ധനയുണ്ടെന്ന് ഗുജറാത്ത് ഇൻസ്‌റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സിവിൽ എഞ്ചിനീയേഴ്‌സ് ആൻഡ് ആർക്കിടെക്‌ട്‌സ് അധ്യക്ഷന്‍ വത്സൽ പട്ടേൽ ഇടിവി ഭാരതിനോട് പ്രതികരിച്ചു. നിർമാണ പ്രവര്‍ത്തനത്തിന്‍റെ വിവിധ കോണുകളിൽ നിന്നുള്ള പരിശോധന അതത് മുനിസിപ്പല്‍ കോര്‍പറേഷനോ, മുനിസിപ്പാലിറ്റിയോ, ആര്‍ ആന്‍റ് ഡി വിഭാഗമോ നടത്തും. തുടര്‍ന്ന് മെറ്റീരിയലുകളുടെ പരിശോധന, രേഖകളുടെ പരിശോധന എന്നിവ നടത്തിയാകും ഫിറ്റ്നസ് സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തി നല്‍കുക.
ഇതില്‍ തന്നെ ഭാരം താങ്ങുന്ന ശേഷി നിര്‍മാണത്തിന്‍റെ ഡിസൈനിംഗ് ഘട്ടത്തില്‍ തന്നെ വ്യക്തമാക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇത് പരിഗണിച്ചാകും നിര്‍മാണത്തിന് ഉപയോഗിക്കുന്ന മെറ്റീരിയലുകളിലേക്കുള്ള സൂക്ഷ്‌മ പരിശോധനയിലേക്ക് നീങ്ങുക.
വെറും പാലമല്ല, തൂക്കുപാലം: മറ്റ് നിര്‍മിതികളെക്കാള്‍ തൂക്കുപാലങ്ങളുടെ ഭാരശേഷി തെളിയിക്കുക എന്നത് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒന്നാണ്. മാത്രമല്ല തൂക്കുപാലത്തില്‍ അതിന്‍റെ കേബിളിന്‍റെ ശേഷി പ്രത്യേകം പരിശോധിക്കാറുണ്ടെന്ന് അഹമ്മദാബാദിലെ എഐടി കോളജിലെ സിവിൽ എൻജിനീയറിങ് വിഭാഗത്തിലെ അസിസ്റ്റന്‍റ് പ്രൊഫസർ കിഷൻഭായ് പട്ടേൽ ഇടിവി ഭാരതിനോട് പറഞ്ഞു. ഭാരം താങ്ങാവുന്ന ശേഷി (ലോഡ് കപ്പാസിറ്റി), കേബിൾ ബ്രിഡ്‌ജിൽ കൊണ്ടുപോകാവുന്ന ഭാരത്തിന്‍റെ അളവ്, അനുവദിച്ച സന്ദർശകരുടെ എണ്ണം എന്നിവ പരിശോധിച്ച ശേഷം മാത്രമെ ഫിറ്റ്നസ് സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് നല്‍കാറുള്ളുവെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു.
അതായത് മോര്‍ബി തൂക്കുപാലത്തിന്‍റെ ശേഷി 100 പേരാണെന്നിരിക്കട്ടെ, അപകടദിവസം ഏതാണ്ട് 400 മുതൽ 500 വരെ ആളുകൾ പാലത്തിൽ എത്തിയത്. മറ്റ് കണക്കുകള്‍ കൂടി പരിഗണിച്ചാല്‍ പാലം തുറന്നുകൊടുത്ത് നാല് ദിവസത്തിനുള്ളിൽ 12,000 ആളുകൾ പാലം സന്ദർശിച്ചു.
കരാറിലേക്ക്: 2022 മാർച്ച് രണ്ടിനാണ് മുനിസിപ്പാലിറ്റി തൂക്കുപാലത്തിന്‍റെ നിര്‍മാണ ചുമതല ഒറേവ ഗ്രൂപ്പ് കമ്പനിയായ അജന്ത മാനുഫാക്‌ചറിങ് പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡിന് തത്വത്തില്‍ കൈമാറുന്നത്. തുടര്‍ന്ന് 15 വർഷത്തേക്ക് തൂക്കുപാലത്തിന്‍റെ സമ്പൂർണ നടത്തിപ്പിനുള്ള കരാർ ഒപ്പിട്ടു. ഈ കരാറിന്‍റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ടിക്കറ്റ് നിരക്ക് നിശ്ചയിച്ചതും രണ്ട് രൂപ വീതം വാർഷിക വർധനവ് നൽകാനും തീരുമാനിക്കുന്നത്. അതേസമയം പാലത്തിന്‍റെ ചെലവുകൾ വഹിക്കാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം കോർപ്പറേഷനായിരിക്കുമെന്ന് കരാറില്‍ പറയുന്നു.
'ഒറേവ' എത്തിയതെങ്ങനെ: സംസ്ഥാനത്തെ പ്രമുഖ ഡെസ്‌ക്‌ ക്ലോക്ക് നിർമാണ കമ്പനിയെന്ന നിലയിലും ഒരു എന്‍ജിഒ (നോണ്‍ ഗവണ്‍മെന്‍റല്‍ ഓര്‍ഗനൈസേഷന്‍) എന്ന പേരിലും പ്രസിദ്ധിയാര്‍ജ്ജിച്ച ഒറേവ കമ്പനിയെ പാലം നവീകരണ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കുള്ള ഒരു മികച്ച ഓപ്‌ഷനായി അധികാരികള്‍ കാണുന്നു. ഇതെത്തുടര്‍ന്ന് നഗരസഭ കരാറും ഒപ്പിടുന്നു. എന്നാല്‍ മുന്‍പ് ഒരിക്കല്‍ പോലും തൂക്കുപാല നിര്‍മാണത്തില്‍ പങ്കെടുക്കുകയോ വൈദഗ്‌ദ്യമില്ലാത്തതോ ആയ കമ്പനിയായാണ് ഒറേവ എത്തിയത്.
അതേസമയം 38 വര്‍ഷമായി (ടിക്കറ്റിന് 15 പൈസ എന്നിരിക്കെ മുതല്‍) പാലത്തിന്‍റെ അറ്റകുറ്റപണികള്‍ നോക്കുന്ന സ്ഥാപനം എന്ന നിലയില്‍ ഇതൊരു തടസമായില്ല.
പൊലീസ് ഭാഷ്യം: അപകടസംഭവത്തിൽ എഫ്‌ഐആർ ഫയൽ ചെയ്‌തിട്ടുണ്ടെന്നും കുറ്റക്കാർക്കെതിരെ ഗുരുതരമായ നടപടികൾ കൈക്കൊള്ളുമെന്നും മോർബി റേഞ്ച് ഐജി അശോക് യാദവ് പറഞ്ഞു. പ്രത്യേക അന്വേഷണ സംഘം അന്വേഷണം ആരംഭിച്ചതായും അദ്ദേഹം അറിയിച്ചു. കുറ്റവാളികളെ പരസ്യമാക്കില്ലെന്ന് പറഞ്ഞ അദ്ദേഹം ഇവര്‍ക്കെതിരെ കർശന നടപടി സ്വീകരിക്കാന്‍ സർക്കാർ ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടെന്നും വ്യക്തമാക്കി.
ഇനിയെന്ത്?: അപകടത്തെ കുറിച്ച് അന്വേഷിക്കാന്‍ ഗുജറാത്ത് സർക്കാർ അഞ്ചംഗ സമിതിയെയാണ് നിയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. മുനിസിപ്പൽ അഡ്‌മിനിസ്ട്രേഷൻ കമ്മിഷണർ രാജ്‌കുമാർ ബെനിവാൾ ഐഎഎസ്, ആർ ആന്‍റ് ഡി ഡിവിഷൻ ചീഫ് എഞ്ചിനീയർ ക്വാളിറ്റി കൺട്രോൾ കെ. പട്ടേൽ, എൽഡി എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളജ് സ്ട്രക്‌ചറൽ എൻജിനീയറിങ് വിഭാഗം മേധാവി ഡോ. ഗോപാൽ ടങ്ക്, റോഡ്‌സ്‌ ആൻഡ് ബിൽഡിംഗ്‌സ്‌ സെക്രട്ടറി സന്ദീപ് വാസവ, ക്രൈം സിഐഡി ഐജി സുഭാഷ് ത്രിവേദി എന്നിവരടങ്ങിയ സംഘത്തിനാണ് അന്വേഷണ ചുമതല.
