હૈદરાબાદ: સ્લીપ એપનિયા એ સ્લીપિંગ ડિસઓર્ડર (Sleep Apnea Sleeping Disorder) છે, તે ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિને ઊંઘ દરમિયાન શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે અને શ્વસન કાર્ય અમુક અવરોધનો ભોગ બને છે. ઘણા લોકો આ રોગ વિશે જાણતા નથી અને લાંબા સમય સુધી આ રોગની પીડા સહન કરે છે. આવા દર્દીઓ ક્યારેક ઊંઘ દરમિયાન શ્વાસ લેવાનું બંધ કરી દે છે, જે ક્યારેક જીવલેણ બની જાય છે. સામાન્ય રીતે આવું ત્યારે થાય છે જ્યારે સ્લીપ એપનિયાના દર્દીના મગજ અને શરીરને ઊંઘ દરમિયાન પૂરતો ઓક્સિજન મળતો (Sleep Apnea Symptoms) નથી.
સ્લીપ એપનિયાના પ્રકાર: 1. અવરોધક સ્લીપ એપનિયા આ સ્લીપ એપનિયાના દર્દીના શ્વાસના માર્ગમાં અવરોધને કારણે થાય છે. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે દર્દીના ગળાની પાછળની બાજુની સોફ્ટ પેશી ઊંઘ દરમિયાન તૂટી જાય છે. 2. સેન્ટ્રલ સ્લીપ એપનિયા આ સ્લીપ એપનિયાનો વધુ ગંભીર પ્રકાર છે, જ્યાં વાયુમાર્ગ અવરોધિત નથી, પરંતુ દર્દીનું મગજ શ્વસન સ્નાયુઓને શ્વાસ લેવા માટે સંકેત આપવામાં નિષ્ફળ જાય છે. આ રોગથી પીડિત દર્દીના શ્વસન નિયંત્રણમાં અસ્થિરતાને કારણે આવું થાય છે.
સ્લીપ એપનિયાના પ્રારંભિક લક્ષણો: સ્લીપ એપનિયા એ એક એવી સ્થિતિ છે, જેમાં અચાનક શ્વાસ લેવાનો અને શ્વાસ લેવામાં વિરામ આવવાને ઊંઘની વિક્ષેપ સાથે સાંકળવામાં આવે છે. ઊંઘ દરમિયાન અયોગ્ય રીતે શ્વાસ લેવાને કારણે ન તો મગજને સંપૂર્ણ ઓક્સિજન મળે છે અને ન તો ઓક્સિજન શરીરના અન્ય ભાગોમાં પહોંચાડવામાં આવે છે. જોરથી નસકોરા, સુકુ ગળું, સવારે માથાનો દુખાવો, જાગતા ગૂંગળામણની લાગણી અથવા જાગવાનું કારણ, અયોગ્ય ઊંઘના ચક્રને કારણે મૂડમાં ખલેલ, દિવસ દરમિયાન ઊંઘની લાગણી, બળતરા, બેદરકારી, જાગવાની સ્થિતિમાં એકાગ્રતાની સ્થિતિ, જાતીય સમસ્યાઓ (ઇરેક્ટાઇલ ડિસફંક્શન), પેશાબની તાકીદની વધેલી આવર્તન વગેરે સ્લી એપનિયાના પ્રારંભિક લક્ષણો.
ડોકટરોની ટીમ તૈનાત: કિંગ જ્યોર્જ મેડિકલ યુનિવર્સિટીમાં સુવિધા એટલા માટે લખનૌની કિંગ જ્યોર્જ મેડિકલ યુનિવર્સિટી (KGMU)એ ઊંઘની વિકૃતિઓથી પીડાતા દર્દીઓની સારવાર માટે શ્વસન ક્રિટિકલ કેર વિભાગમાં એક વ્યાપક સ્લીપ એપનિયા સેન્ટર શરૂ કર્યું છે. આ કેન્દ્ર એક જ છત નીચે ઊંઘની તમામ વિકૃતિઓ માટે ઉકેલ પ્રદાન કરશે. ડેન્ટલ ફેકલ્ટી અને ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ રેસ્પિરેટરી ક્રિટિકલ કેરના ડોકટરોની ટીમ તૈનાત કરવામાં આવી છે. જ્યારે વિભાગમાં 5 પોલિસોમનોગ્રાફી સિસ્ટમ્સ પણ ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવી છે. દર્દીઓને રાહત આપવા માટે કેન્દ્રમાં નિઓલોજી, ફિઝિયોલોજી, ડેન્ટલ, ઇએનટી અને અન્ય વિભાગોના નિષ્ણાતો પણ હશે.
કાર્ડિયાક સમસ્યા: કેજીએમયુના રેસ્પિરેટરી ક્રિટિકલ કેર વિભાગના વડા પ્રો. વેદ પ્રકાશે જણાવ્યું હતું કે, ''ઊંઘની ઉણપ અને ઊંઘમાં મુશ્કેલી 3 મેટાબોલિક સ્થિતિઓ તરફ દોરી જાય છે. હાયપરટેન્શન, ડાયાબિટીસ અને સ્થૂળતા જેના પરિણામે શ્વસન અને કાર્ડિયાક સમસ્યાઓ થાય છે.''
"લગભગ 30 ટકા લોકો કોઈને કોઈ ઊંઘની સમસ્યાથી પીડાય છે અને બેઠાડુ જીવનશૈલી અને ઊંઘના સમયના વધારાને કારણે પુખ્ત વયના લોકોમાં તે ઝડપથી વધી રહ્યું છે. તેથી આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે અમે આ કેન્દ્રની સ્થાપના કરી છે, જ્યાં માત્ર દર્દીઓ જ નહીં. સારવાર કરવામાં આવશે પરંતુ સંશોધન કાર્ય પણ કરવામાં આવશે. તે અવરોધક સ્લીપ એપનિયા સહિત તમામ પ્રકારની સ્લીપ ડિસઓર્ડર માટેનું એક વ્યાપક કેન્દ્ર છે. દેશમાં ઘણા સ્લીપ સેન્ટર છે. પરંતુ તેઓ માત્ર ચોક્કસ પ્રકારના સ્લીપ ડિસઓર્ડર પર જ કામ કરી રહ્યા છે. તમામ પ્રકારની વિકૃતિઓ માટે ઉકેલ પ્રદાન કરશે."
“તે અવરોધક સ્લીપ એપનિયા સહિત તમામ પ્રકારની સ્લીપ ડિસઓર્ડર માટેનું એક વ્યાપક કેન્દ્ર છે. દેશમાં ઘણા સ્લીપ સેન્ટર છે પરંતુ તેઓ માત્ર ચોક્કસ પ્રકારના સ્લીપ ડિસઓર્ડર પર જ કામ કરી રહ્યા છે. તમામ પ્રકારની વિકૃતિઓ માટે ઉકેલ પ્રદાન કરશે."
"પેટર્નનો અભ્યાસ કર્યા પછી, તે નક્કી કરવામાં આવશે કે દર્દીઓને મૌખિક ઉપકરણોની જરૂર છે કે શ્વસન તબીબી હસ્તક્ષેપની. જો દર્દીને મૌખિક ઉપકરણોની જરૂર હોય, તો ડેન્ટલ ડૉક્ટર તેમની સારવાર કરશે અન્યથા શ્વાસોચ્છવાસના ગંભીર સારવારના કેસને હેન્ડલ કરશે."
"જો ડ્રાઇવરો, મિકેનિક્સ અથવા ભારે મશીનરી ચલાવનારાઓને ઊંઘની વિકૃતિઓ હોય, તો ધ્યાનની અછત, ચક્કર અને આળસને કારણે અકસ્માત થવાની પ્રબળ સંભાવના છે,"-- વેદ પ્રકાશે
વિશ્લેષણ: આ કેન્દ્ર ઊંઘની પેટર્ન, ઓક્સિજનનું સ્તર, શ્વાસ લેવાના દર, હવાના પ્રવાહ, તેમજ હૃદયના ધબકારા અને અન્ય મહત્વપૂર્ણ બાબતોનું નિરીક્ષણ કરવા માટે પોલિસોમનોગ્રાફી સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરશે. આ પછી આ તમામ પરિબળોનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવશે.
