ETV Bharat / sukhibhava

સંશોધકો લાંબા ગાળે બમણા મૃત્યુ દર સાથે સંકળાયેલ માથાની ઈજાને જાહેર કરે છે

તાજેતરના અભ્યાસમાં જણાવાયું છે કે, જે લોકોને માથામાં (head injury) કોઈ પણ પ્રકારની ઈજા થઈ હતી તેઓનો મૃત્યુદર લાંબા ગાળામાં ન હોય તેવા લોકો કરતા બમણો હતો. અભ્યાસના તારણો જામા ન્યુરોલોજીમાં પ્રકાશિત થયા હતા.

સંશોધકો લાંબા ગાળે બમણા મૃત્યુ દર સાથે સંકળાયેલ માથાની ઈજાને જાહેર કરે છે
સંશોધકો લાંબા ગાળે બમણા મૃત્યુ દર સાથે સંકળાયેલ માથાની ઈજાને જાહેર કરે છે
author img

By

Published : Jan 24, 2023, 8:46 PM IST

યુએસ : નવા સંશોધન મુજબ, 30-વર્ષના અભ્યાસના સમયગાળા દરમિયાન જે પુખ્ત વયના લોકોને માથામાં કોઈ પણ પ્રકારની ઈજા થઈ હતી તેઓમાં મૃત્યુદરનો દર જેઓ થયો ન હતો તેના કરતાં બમણો હતો અને મધ્યમ અથવા ગંભીર માથાની ઈજાઓ ધરાવતા લોકોમાં મૃત્યુદર લગભગ ત્રણ ગણો વધારે હતો. અભ્યાસના તારણો જામા ન્યુરોલોજીમાં પ્રકાશિત થયા હતા.

ડિમેન્શિયા અને સ્ટ્રોક : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 23 મિલિયનથી વધુ પુખ્ત વયના 40 અથવા તેથી વધુ વયના લોકો ચેતનાના નુકશાન સાથે માથામાં ઇજાના ઇતિહાસની જાણ કરે છે. મોટર વ્હીકલ ક્રેશ, અજાણતાં પડી જવાથી અથવા રમતગમતની ઇજાઓથી માંડીને માથાની ઇજાને અનેક કારણો જવાબદાર ગણી શકાય. વધુ શું છે, માથાની ઇજાને ઘણા લાંબા ગાળાની સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓ સાથે જોડવામાં આવી છે, જેમાં અપંગતા, મોડેથી શરૂ થયેલ એપીલેપ્સી, ડિમેન્શિયા અને સ્ટ્રોકનો સમાવેશ થાય છે.

માથામાં ઈજા અને મૃત્યુ વચ્ચેનો સરેરાશ સમયગાળો : અભ્યાસોએ અગાઉ મુખ્યત્વે હોસ્પિટલમાં દાખલ દર્દીઓમાં માથાની ઇજાઓ સાથે સંકળાયેલ ટૂંકા ગાળાના મૃત્યુદરમાં વધારો દર્શાવ્યો છે. આ રેખાંશ અભ્યાસમાં 13,000 થી વધુ સમુદાય-નિવાસ સહભાગીઓ (જેઓ હોસ્પિટલમાં દાખલ નથી અથવા નર્સિંગ હોમ સુવિધાઓમાં રહેતા નથી) માંથી 30 વર્ષના ડેટાનું મૂલ્યાંકન કરે છે તે નક્કી કરવા માટે કે શું માથાની ઇજાથી પુખ્ત વયના લોકોમાં લાંબા ગાળે મૃત્યુદર પર અસર પડે છે. તપાસકર્તાઓએ શોધી કાઢ્યું હતું કે, અભ્યાસના સમયગાળા દરમિયાન 18.4 ટકા સહભાગીઓએ એક અથવા વધુ માથાની ઇજાઓ નોંધાવી હતી, અને જેઓને માથામાં ઇજા થઈ હતી તેમાંથી 12.4 ટકાને મધ્યમ અથવા ગંભીર તરીકે નોંધવામાં આવ્યા હતા. માથામાં ઈજા અને મૃત્યુ વચ્ચેનો સરેરાશ સમયગાળો 4.7 વર્ષ હતો.

આ પણ વાંચો : covid update: કોરોના વાયરસથી બચવાનો સૌથી અસરકારક ઉપાય આ સંશોધનમાં આવ્યો બહાર

માથાની ઇજા : તમામ કારણોથી મૃત્યુ તે વ્યક્તિઓમાંથી 64.6 ટકામાં નોંધાયું હતું જેમને માથામાં ઈજા થઈ હતી, અને 54.6 ટકા લોકોમાં કોઈ માથામાં ઈજા ન હતી. સહભાગીઓની લાક્ષણિકતાઓ માટે એકાઉન્ટિંગ, તપાસકર્તાઓએ શોધી કાઢ્યું હતું કે માથાની ઇજા સાથેના સહભાગીઓમાં મૃત્યુ દર 2.21 ગણો માથામાં ઇજા ન હોય તેવા લોકોમાં મૃત્યુ દર કરતા 2.21 ગણો હતો. વધુમાં, માથામાં વધુ ગંભીર ઇજાઓ ધરાવતા લોકોમાં મૃત્યુદર માથામાં ઇજા ન હોય તેવા લોકોમાં મૃત્યુદર કરતાં 2.87 ગણો હતો.

માથાની ઇજાઓને રોકવા માટે હેલ્મેટ અને સીટબેલ્ટ પહેરવા : "અમારા ડેટા દર્શાવે છે કે માથાની ઇજા લાંબા ગાળાના મૃત્યુદરમાં પણ વધારો સાથે સંકળાયેલી છે. આ ખાસ કરીને બહુવિધ અથવા ગંભીર માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે કેસ છે." અભ્યાસના મુખ્ય લેખક, હોલી એલ્સર, MD, PhD, MPH એ ન્યુરોલોજી નિવાસી સમજાવે છે. "આ માથાની ઇજાઓને રોકવા માટે હેલ્મેટ અને સીટબેલ્ટ પહેરવા જેવા સલામતીનાં પગલાંનાં મહત્વને દર્શાવે છે."

રક્તવાહિની રોગ અને ન્યુરોલોજીકલ વિકૃતિઓ : તપાસકર્તાઓએ તમામ સહભાગીઓમાં મૃત્યુના ચોક્કસ કારણો માટેના ડેટાનું પણ મૂલ્યાંકન કર્યું. એકંદરે, મૃત્યુના સૌથી સામાન્ય કારણોમાં કેન્સર, રક્તવાહિની રોગ અને ન્યુરોલોજીકલ વિકૃતિઓ (જેમાં ઉન્માદ, વાઈ અને સ્ટ્રોકનો સમાવેશ થાય છે) હતા. માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં, ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર અને અજાણતાં ઇજા અથવા ઇજા (જેમ કે પડવું)ને કારણે મૃત્યુ વધુ વારંવાર થાય છે.

આ પણ વાંચો : dark circles and eye bags : ડાર્ક સર્કલ અને આઇબેગ્સથી છુટકારો મેળવવા માટે આ ઘરેલું ઉપચાર અજમાવો

અલ્ઝાઈમર અને પાર્કિન્સન રોગ : જ્યારે તપાસકર્તાઓએ માથાની ઈજાવાળા સહભાગીઓમાં મૃત્યુના ચોક્કસ ન્યુરોલોજીકલ કારણોનું મૂલ્યાંકન કર્યું, ત્યારે તેઓએ જોયું કે મૃત્યુના લગભગ બે તૃતીયાંશ ન્યુરોલોજિક કારણો અલ્ઝાઈમર અને પાર્કિન્સન રોગ જેવા ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગોને આભારી છે. આ રોગોમાં માથાની ઇજા (14.2 ટકા) વાળા વ્યક્તિઓ (6.6 ટકા) વિરુદ્ધ એકંદર મૃત્યુનું પ્રમાણ વધારે છે.

ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગો : એન્ડ્રીયા એલ.સી.એ જણાવ્યું હતું કે, "અભ્યાસના ડેટા સમજાવતા નથી કે શા માટે માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં મૃત્યુનું કારણ ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગોની શક્યતા વધારે છે, જે આ વિકૃતિઓ, માથાની ઇજા અને મૃત્યુ વચ્ચેના સંબંધમાં વધુ સંશોધનની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે." સ્નેડર, MD, PhD, પેન ખાતે ન્યુરોલોજીના સહાયક પ્રોફેસર.

યુએસ : નવા સંશોધન મુજબ, 30-વર્ષના અભ્યાસના સમયગાળા દરમિયાન જે પુખ્ત વયના લોકોને માથામાં કોઈ પણ પ્રકારની ઈજા થઈ હતી તેઓમાં મૃત્યુદરનો દર જેઓ થયો ન હતો તેના કરતાં બમણો હતો અને મધ્યમ અથવા ગંભીર માથાની ઈજાઓ ધરાવતા લોકોમાં મૃત્યુદર લગભગ ત્રણ ગણો વધારે હતો. અભ્યાસના તારણો જામા ન્યુરોલોજીમાં પ્રકાશિત થયા હતા.

ડિમેન્શિયા અને સ્ટ્રોક : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 23 મિલિયનથી વધુ પુખ્ત વયના 40 અથવા તેથી વધુ વયના લોકો ચેતનાના નુકશાન સાથે માથામાં ઇજાના ઇતિહાસની જાણ કરે છે. મોટર વ્હીકલ ક્રેશ, અજાણતાં પડી જવાથી અથવા રમતગમતની ઇજાઓથી માંડીને માથાની ઇજાને અનેક કારણો જવાબદાર ગણી શકાય. વધુ શું છે, માથાની ઇજાને ઘણા લાંબા ગાળાની સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓ સાથે જોડવામાં આવી છે, જેમાં અપંગતા, મોડેથી શરૂ થયેલ એપીલેપ્સી, ડિમેન્શિયા અને સ્ટ્રોકનો સમાવેશ થાય છે.

માથામાં ઈજા અને મૃત્યુ વચ્ચેનો સરેરાશ સમયગાળો : અભ્યાસોએ અગાઉ મુખ્યત્વે હોસ્પિટલમાં દાખલ દર્દીઓમાં માથાની ઇજાઓ સાથે સંકળાયેલ ટૂંકા ગાળાના મૃત્યુદરમાં વધારો દર્શાવ્યો છે. આ રેખાંશ અભ્યાસમાં 13,000 થી વધુ સમુદાય-નિવાસ સહભાગીઓ (જેઓ હોસ્પિટલમાં દાખલ નથી અથવા નર્સિંગ હોમ સુવિધાઓમાં રહેતા નથી) માંથી 30 વર્ષના ડેટાનું મૂલ્યાંકન કરે છે તે નક્કી કરવા માટે કે શું માથાની ઇજાથી પુખ્ત વયના લોકોમાં લાંબા ગાળે મૃત્યુદર પર અસર પડે છે. તપાસકર્તાઓએ શોધી કાઢ્યું હતું કે, અભ્યાસના સમયગાળા દરમિયાન 18.4 ટકા સહભાગીઓએ એક અથવા વધુ માથાની ઇજાઓ નોંધાવી હતી, અને જેઓને માથામાં ઇજા થઈ હતી તેમાંથી 12.4 ટકાને મધ્યમ અથવા ગંભીર તરીકે નોંધવામાં આવ્યા હતા. માથામાં ઈજા અને મૃત્યુ વચ્ચેનો સરેરાશ સમયગાળો 4.7 વર્ષ હતો.

આ પણ વાંચો : covid update: કોરોના વાયરસથી બચવાનો સૌથી અસરકારક ઉપાય આ સંશોધનમાં આવ્યો બહાર

માથાની ઇજા : તમામ કારણોથી મૃત્યુ તે વ્યક્તિઓમાંથી 64.6 ટકામાં નોંધાયું હતું જેમને માથામાં ઈજા થઈ હતી, અને 54.6 ટકા લોકોમાં કોઈ માથામાં ઈજા ન હતી. સહભાગીઓની લાક્ષણિકતાઓ માટે એકાઉન્ટિંગ, તપાસકર્તાઓએ શોધી કાઢ્યું હતું કે માથાની ઇજા સાથેના સહભાગીઓમાં મૃત્યુ દર 2.21 ગણો માથામાં ઇજા ન હોય તેવા લોકોમાં મૃત્યુ દર કરતા 2.21 ગણો હતો. વધુમાં, માથામાં વધુ ગંભીર ઇજાઓ ધરાવતા લોકોમાં મૃત્યુદર માથામાં ઇજા ન હોય તેવા લોકોમાં મૃત્યુદર કરતાં 2.87 ગણો હતો.

માથાની ઇજાઓને રોકવા માટે હેલ્મેટ અને સીટબેલ્ટ પહેરવા : "અમારા ડેટા દર્શાવે છે કે માથાની ઇજા લાંબા ગાળાના મૃત્યુદરમાં પણ વધારો સાથે સંકળાયેલી છે. આ ખાસ કરીને બહુવિધ અથવા ગંભીર માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે કેસ છે." અભ્યાસના મુખ્ય લેખક, હોલી એલ્સર, MD, PhD, MPH એ ન્યુરોલોજી નિવાસી સમજાવે છે. "આ માથાની ઇજાઓને રોકવા માટે હેલ્મેટ અને સીટબેલ્ટ પહેરવા જેવા સલામતીનાં પગલાંનાં મહત્વને દર્શાવે છે."

રક્તવાહિની રોગ અને ન્યુરોલોજીકલ વિકૃતિઓ : તપાસકર્તાઓએ તમામ સહભાગીઓમાં મૃત્યુના ચોક્કસ કારણો માટેના ડેટાનું પણ મૂલ્યાંકન કર્યું. એકંદરે, મૃત્યુના સૌથી સામાન્ય કારણોમાં કેન્સર, રક્તવાહિની રોગ અને ન્યુરોલોજીકલ વિકૃતિઓ (જેમાં ઉન્માદ, વાઈ અને સ્ટ્રોકનો સમાવેશ થાય છે) હતા. માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં, ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર અને અજાણતાં ઇજા અથવા ઇજા (જેમ કે પડવું)ને કારણે મૃત્યુ વધુ વારંવાર થાય છે.

આ પણ વાંચો : dark circles and eye bags : ડાર્ક સર્કલ અને આઇબેગ્સથી છુટકારો મેળવવા માટે આ ઘરેલું ઉપચાર અજમાવો

અલ્ઝાઈમર અને પાર્કિન્સન રોગ : જ્યારે તપાસકર્તાઓએ માથાની ઈજાવાળા સહભાગીઓમાં મૃત્યુના ચોક્કસ ન્યુરોલોજીકલ કારણોનું મૂલ્યાંકન કર્યું, ત્યારે તેઓએ જોયું કે મૃત્યુના લગભગ બે તૃતીયાંશ ન્યુરોલોજિક કારણો અલ્ઝાઈમર અને પાર્કિન્સન રોગ જેવા ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગોને આભારી છે. આ રોગોમાં માથાની ઇજા (14.2 ટકા) વાળા વ્યક્તિઓ (6.6 ટકા) વિરુદ્ધ એકંદર મૃત્યુનું પ્રમાણ વધારે છે.

ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગો : એન્ડ્રીયા એલ.સી.એ જણાવ્યું હતું કે, "અભ્યાસના ડેટા સમજાવતા નથી કે શા માટે માથાની ઇજાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં મૃત્યુનું કારણ ન્યુરોડિજનરેટિવ રોગોની શક્યતા વધારે છે, જે આ વિકૃતિઓ, માથાની ઇજા અને મૃત્યુ વચ્ચેના સંબંધમાં વધુ સંશોધનની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે." સ્નેડર, MD, PhD, પેન ખાતે ન્યુરોલોજીના સહાયક પ્રોફેસર.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.