જાણો શા માટે થાય છે પીઠનો દુખાવો અને શું છે તેના ઉપાયો..

પીઠનો દુખાવો (back pain) આજે લોકો દ્વારા સામનો કરવામાં આવતી સૌથી સામાન્ય સમસ્યા તરીકે ઉભરી આવે છે, આ સમસ્યા થવા પાછળનું કારણ શું છે અને તેનાથી રાહત મેળવવાની કઈ રીતો છે તે જાણવું જરુરી છે.

ન્યુઝ ડેસ્ક: પીઠનો દુખાવો (back pain) એ આજના વિશ્વમાં સૌથી સામાન્ય સમસ્યાઓમાંની એક બની ગઈ છે અને આ સમસ્યા માત્ર મોટી વયના લોકો સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ યુવાનો પણ તેની ફરિયાદ કરતા જોવા મળે છે. દર ત્રીજા પુખ્ત વયના, યુવાન કે વૃદ્ધમાંથી એક તેનાથી પીડાય છે. જો કે અગાઉ પીઠનો દુખાવો વૃદ્ધત્વ, નબળાઇ અને આરોગ્યની કેટલીક પરિસ્થિતિઓ સાથે સંકળાયેલો હતો, પરંતુ સમકાલીન સમયમાં, જીવનશૈલી મોટે ભાગે આ સ્થિતિ માટે જવાબદાર માનવામાં આવે છે. તદુપરાંત, સમસ્યાના કારણોમાં નબળી શારીરિક મુદ્રા, બેઠાડુ અથવા નિષ્ક્રિય જીવનશૈલી, બિનઆરોગ્યપ્રદ આહારની (Unhealthy diet) આદતો અને શરીરમાં પોષણની અભાવને દોષી ઠેરવી શકાય છે.

આ પણ વાંચો: પોટેશિયમથી ભરપૂર આહાર બ્લડ પ્રેશર ઘટાડવામાં કરી શકે છે મદદ...

નિષ્ણાતો અને ડોકટરોનું માનવું છે કે, જો વ્યક્તિ તંદુરસ્ત જીવનશૈલી ધરાવે છે, તો કમરના દુખાવાની સમસ્યાથી ઘણી હદ સુધી રાહત મેળવી શકાય છે. જો કે, જો સમસ્યા ચાલુ રહે છે, તો ફિઝિયોથેરાપી લઈ શકાય છે. વિવિધ આયુર્વેદિક ઉપાયો (Ayurvedic remedies) પણ ખૂબ મદદરૂપ થઈ શકે છે. હવે, તેના વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરતા પહેલા, દિલ્હી સ્થિત ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ અને યોગ પ્રશિક્ષક ડૉ. સુષ્મિતા ગુપ્તા મુખર્જી પીઠના દુખાવાનું કારણ શું છે તે વિશે થોડી માહિતી આપી છે તે જોઈએ.

પીઠના દુખાવાનું કારણ શું છે?

સ્નાયુઓ અથવા પેશીઓ નબળા પડી જાય: ડૉ. સુષ્મિતાએ ઉલ્લેખ કર્યો છે કે, છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં, હાઈસ્કૂલમાં ભણતા બાળકો સહિત પીઠના દુખાવાની સમસ્યા અંગે ફરિયાદ કરનારા લોકોના કેસોમાં અચાનક વધારો થયો છે. કારણો વિશે વાત કરતાં તે સમજાવે છે કે, આપણા શરીરના તમામ હાડકાં પેશીઓ અને સ્નાયુઓની (tissues and muscles) મદદથી એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. આ પેશીઓ અને સ્નાયુઓ માત્ર હાડકાંને એકસાથે અને સ્થાને રાખતા નથી, પરંતુ તેની હલનચલનને સરળ બનાવવામાં પણ મદદ કરે છે. જો કે, જો કોઈ કારણોસર, હાડકાની સ્થિતિમાં થોડો ફેરફાર થાય અથવા જો સ્નાયુઓ અથવા પેશીઓ નબળા પડી જાય, તો તે તમામ કરોડરજ્જુને અસર કરી શકે છે અને કરોડરજ્જુ (spinal cord) એ આપણા શરીરના હાડકાના બંધારણનો આધાર હોવાથી તે ગરદન, પીઠ અને પીઠના નીચેના ભાગમાં દુખાવો કરી શકે છે.

શરીરમાં પોષણ અને પાણીની અછત: કેટલીકવાર, એક જગ્યાએ લાંબા કલાકો સુધી બેસીને અથવા ઉભા રહેવાની અને ખોટી સ્થિતિમાં સૂતી વખતે નબળી મુદ્રા, વધુ પડતી રમતગમત અથવા કસરત, ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવી, અથવા ઇજા અને આવા અન્ય કારણો કરોડરજ્જુને અસર કરી શકે છે અથવા કરોડરજ્જુની ઇજાઓનું કારણ બની શકે છે. આ બદલામાં તેની સાથે જોડાયેલ સ્નાયુઓમાં તણાવ અથવા દબાણ બનાવે છે. ખાસ કરીને મુદ્રાની વાત કરીએ તો, જો કોઈ વ્યક્તિ પીઠ સીધી ન હોય અને ખભા ઢોળાવવાળી રીતે બેસે અથવા ઊભા રહે તો પીઠના નીચેના ભાગમાં સ્નાયુઓ પર દબાણ વધી શકે છે. આનાથી પીઠનો દુખાવો (back pain) થઈ શકે છે અને શારીરિક પ્રવૃત્તિ અથવા કસરતનો અભાવ સ્નાયુઓમાં વધુ જડતા લાવી શકે છે. ક્યારેક હાડકાંમાં નબળાઈ અથવા અમુક રોગોને કારણે પણ કમરના દુખાવાની સમસ્યા (Back pain problem) શરૂ થઈ શકે છે. શરીરમાં પોષણ અને પાણીની અછત તેમજ તણાવ અને હતાશાના કિસ્સામાં પણ સ્થિતિ બગડી શકે છે.

આ પણ વાંચો: રસીકરણ પછી પણ હાઈ બ્લડપ્રેશરથી થઈ શકે છે કોવિડ...

તંદુરસ્ત જીવનશૈલી પસંદ કરો: ડો.સુષ્મિતા કહે છે કે, હાડકાં અને સ્નાયુઓને સ્વસ્થ રાખવા માટે પોષણયુક્ત આહાર લેવો, રોજેરોજ કસરત કરવી અને કોઈપણ રમત રમતી વખતે, સામાન ઉંચકતી વખતે અને આવા અન્ય કાર્યો કરતી વખતે યોગ્ય સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે. તેણી એ હકીકત પર ભાર મૂકે છે કે, જો આપણું શરીર સ્વસ્થ અને ફિટ છે, તો માત્ર પીઠનો દુખાવો (Back pain problem) જ નહીં પરંતુ અન્ય ઘણી બિમારીઓ અને આરોગ્યની સ્થિતિઓને અટકાવી શકાય છે.

ફિઝીયોથેરાપીના ફાયદા: અમારા નિષ્ણાત જણાવે છે કે, નિયમિત યોગાસન અને અન્ય પ્રકારની કસરતો પીઠના દુખાવાને દૂર રાખી શકે છે. જો કે, જો કોઈ પીઠના દુખાવાથી પીડાય છે, તો તેની પાછળનું કારણ જાણવું અને તેની સારવાર કરવી મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. જ્યારે આપણે ઉપચાર વિશે વાત કરીએ છીએ, ત્યારે ફિઝિયોથેરાપી સમસ્યામાંથી ઘણી રાહત આપી શકે છે. ફિઝિયોથેરાપીમાં સ્ટ્રેચિંગ અને મજબુત કસરતોનો સમાવેશ થાય છે જે સ્નાયુ તણાવ, કરોડરજ્જુ સંબંધિત સમસ્યાઓ અને પીડાને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ સિવાય હાડકા, સ્નાયુ અથવા અસ્થિબંધનની ઈજા જેવી સ્થિતિમાં પણ ફિઝિયોથેરાપી ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. જો કે, આજે વિવિધ પ્રકારની થેરાપીઓ ઉપલબ્ધ છે, જે આવી સમસ્યાઓમાંથી મોટી રાહત આપવાનો દાવો કરે છે. ડૉ. સુષ્મિતા જોકે કહે છે કે, આવી કોઈ પણ થેરાપી પસંદ કરતાં પહેલાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી અને તેમની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

શું આયુર્વેદ પણ ફાયદાકારક છે?: મુંબઈ સ્થિત આયુર્વેદિક ચિકિત્સક ડૉ મનીષા કાલે કહે છે કે, પીઠના દુખાવાના કિસ્સામાં પણ આયુર્વેદિક દવા (Ayurvedic medicine) ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આયુર્વેદમાં ઉલ્લેખિત પંચકર્મ અને તેનાથી સંબંધિત અન્ય સારવારો હેઠળ દવાયુક્ત તેલથી માલિશ કરવાની, હર્બલ પાણીના ગરમ કોમ્પ્રેસનો ઉપયોગ કરીને અને અન્ય પ્રક્રિયાઓની ભલામણ કરવામાં આવે છે. જો કે, તે મહત્વનું છે કે આવી સારવાર ફક્ત નિષ્ણાતની દેખરેખ હેઠળ અને પ્રમાણિત ડોકટરો દ્વારા કરવામાં આવે છે.