રાંચી: આપણા દેશમાં હવે ફળ અને શાકભાજીને રેફ્રિજરેટરમાં રાખ્યા વગર 8 દિવસ તાજા રાખવાની ટેક્નોલોજી વિકસાવવામાં આવી (New Technology Developed in India) છે. રાંચીમાં સ્થિત દેશની પ્રખ્યાત રાષ્ટ્રીય કૃષિ માધ્યમિક સંસ્થાએ આ તકનીક વિકસાવી છે. આ ટેકનીકથી શાકભાજી અને ફળ પર લેકર આધારિત લેયર લગાવવામાં આવે (Lacquer Based Fruit Coating) છે, જેના કારણે તે લગભગ 1 અઠવાડિયા સુધી ફળ સુરક્ષિત અને તાજા રહે છે. આ લેકર બેઝ લેયરની ખાસ વાત એ છે કે, આ લેયરને ખાદ્ય કહેવામાં આવે છે. મતલબ કે, આ સ્તર ખાવા યોગ્ય છે અને સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક પણ નથી.
લેકર શું છે: લેકર એક પ્રકારનું સખત અને સામાન્ય રીતે ચળકતી કોટિંગ અથવા પૂર્ણાહુતિ છે જે લાકડા અથવા ધાતુ જેવી સામગ્રી પર લાગાવવામાં આવે છે. તે મોટાભાગે વૃક્ષો અને મીણમાંથી કાઢવામાં આવેલા રેઝિનમાંથી બનાવવામાં આવે છે અને પ્રાચીનકાળથી તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
ફાયદાકારક ટેકનીક: સંસ્થાના વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું કે ટામેટા, કેપ્સિકમ, રીંગણ અને પરવાલ પર લેકર આધારિત ફળના કોટિંગનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે. આ કોટિંગ તમામ પ્રકારના પરીક્ષણોમાં સફળ જોવા મળ્યું છે. આનો ઉપયોગ કરવાથી ફળો અને શાકભાજીની શેલ્ફ લાઇફ વધશે અને ખેડૂતો તેમના પાકનું વધુ સારું માર્કેટિંગ કરી શકશે. તેના ટેકનિકલ પાસાઓ પર કામ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. એક અંદાજ મુજબ લગભગ 40 ટકા ફળ અને શાકભાજી ખેતરોમાંથી ગ્રાહકો સુધી પહોંચતા વચ્ચે સડી જાય છે. આ ટેકનીક બગાડને પણ અટકાવશે.
લેકરની વધતી જતી માંગ: ઝારખંડ આખા દેશમાં લેકરનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે. લેકર બાયો ડીગ્રેડેબલ, બિન ઝેરી અને પર્યાવરણને અનુકૂળ છે. તેનો ઉપયોગ ગોળીઓ, કેપ્સ્યુલ્સ અને દવાઓની ટોચ પર કોટિંગ કરવા માટે થાય છે. ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓ તેનો ઉપયોગ કેપ્સ્યુલ્સની અંદર નિષ્ક્રિય સામગ્રી તરીકે કરે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે લેકરની વધતી જતી માંગને ધ્યાનમાં રાખીને રાજ્યના 12 જિલ્લાઓમાં તેની ખેતી મોટા પાયે કરવામાં આવી રહી છે અને લગભગ 4 લાખ પરિવાર આ ખેતી સાથે સંકળાયેલા છે.
લેકરનુ ઉત્પાદન: રાંચીમાં નામકુમ ખાતે સ્થિત રાષ્ટ્રીય માધ્યમિક કૃષિ સંસ્થાનએ લેકરના ઉત્પાદન અને ઉપયોગ પર સંશોધનમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. વર્ષ 1924માં સ્થપાયેલ આ રાષ્ટ્રીય સંસ્થા પહેલા ઈન્ડિયન લેક રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યુટ સંસ્થા તરીકે અને પછી તાજેતરમાં સુધી ભારતીય પ્રાકૃતિક રાલ અને ગોંદ સંસ્થા તરીકે ઓળખાતી હતી. ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ (ICAR) એ આ વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં રાષ્ટ્રીય કૃષિ માધ્યમિક સંસ્થા તરીકે તેનું નામ મંજૂર કર્યું છે. હવે લેકર ઉપરાંત આ સંસ્થા અનેક પ્રકારની કૃષિ પેદાશોની ઉપજ અને તેના વિવિધ ઉપયોગો પર સંશોધન પણ કરશે.
