અમદાવાદ: ગ્લુકોમા અથવા કાળા મોતિયા એ આંખનો ગંભીર રોગ છે, જેની યોગ્ય સમયે સારવાર ન કરવામાં આવે તો પીડિત વ્યક્તિમાં દ્રષ્ટિની ક્ષતિ અથવા દ્રષ્ટિ ગુમાવવાનું જોખમ રહેલું છે. ગ્લુકોમા વિશે વૈશ્વિક સ્તરે લોકોમાં જાગૃતિ વધારવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે વિશ્વ ગ્લુકોમા એસોસિએશન અને વર્લ્ડ ગ્લુકોમા પેશન્ટ નેટવર્ક સંસ્થાઓના સંયુક્ત ઉપક્રમે દર વર્ષે 12 માર્ચે વિશ્વ ગ્લુકોમા દિવસનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ સાથે 12 માર્ચથી વિશ્વ ગ્લુકોમા સપ્તાહનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આ વર્ષે, 12 થી 18 માર્ચ દરમિયાન ચાલતું વિશ્વ ગ્લુકોમા સપ્તાહ “ધ વર્લ્ડ ઈઝ બ્રાઈટ, પ્રોટેક્ટ યોર વિઝન” થીમ પર ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે.
ગ્લુકોમા શું છે: ગ્લુકોમા સામાન્ય રીતે કાળા મોતિયા તરીકે ઓળખાય છે. પરંતુ ગ્લુકોમાને માત્ર કાળો મોતિયો જ કહેવાય નહીં. આંખોના ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન સંબંધિત કેટલીક સમસ્યાઓને ગ્લુકોમાની શ્રેણીમાં રાખવામાં આવે છે. એટલે કે, ગ્લુકોમાને એક કરતાં વધુ રોગો અથવા સમસ્યાઓના જૂથ કહેવામાં આવે છે જે ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન સાથે સંકળાયેલ છે. જો સમયસર તપાસ કે સારવાર ન કરવામાં આવે તો ઘણી વખત આ સમસ્યાઓથી દ્રષ્ટિની ખામી અથવા દ્રષ્ટિ ગુમાવવી પણ પડી શકે છે. ઓપન-એંગલ ગ્લુકોમા, એંગલ-ક્લોઝર ગ્લુકોમા અને નોર્મલ-ટેન્શન ગ્લુકોમા એમ ગ્લુકોમાના ત્રણ પ્રકારના હોય છે.
આ પણ વાંચો: World Kidney Day : સ્વસ્થ શરીર માટે સ્વસ્થ કિડની ખૂબ જ જરૂરી છે
વૃદ્ધાવસ્થામાં વધારે જોવા મળે છે આ બિમારી: 60 વર્ષથી વધુની ઉંમરના લોકોમાં સામાન્ય રીતે ગ્લુકોમા માટે જવાબદાર માનવામાં આવે છે. પરંતુ આનો અર્થ એ નથી કે, તે યુવાન લોકોમાં થઈ શકતું નથી. જો કે, યુવાનોમાં તેના કેસ પ્રમાણમાં ઓછી સંખ્યામાં જોવા મળે છે. માત્ર વૃદ્ધાવસ્થા જ નહીં, અન્ય ઘણા કારણો પણ ઝામર માટે જવાબદાર હોઈ શકે છે, જેમ કે ડાયાબિટીસ અને હાઈ બ્લડ પ્રેશરનો ભોગ બનેલા લોકોમાં ગ્લુકોમાનું જોખમ ખૂબ જ વધી જાય છે. આ સિવાય પરિવારમાં આનુવંશિકતા કે ગ્લુકોમાનો ઈતિહાસ, આંખમાં ઈજા કે કોઈ સમસ્યા, લાંબા સમય સુધી સ્ટેરોઈડ કે અન્ય દવાઓનો ઉપયોગ પણ ગ્લુકોમાનું જોખમ વધારે છે.
ગ્લુકોમાના આંકડા: વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન મુજબ, ગ્લુકોમા વિશ્વભરમાં અંધત્વનું બીજું સૌથી મોટું કારણ છે. સંસ્થાના આંકડા મુજબ ભારતમાં લગભગ 12 મિલિયન લોકો આ રોગથી પીડિત છે. તે જ સમયે, વૈશ્વિક સ્તરે 4.5 મિલિયન લોકો આ રોગને કારણે અંધત્વનો શિકાર બન્યા છે. ભારતમાં આ આંકડો 1.2 મિલિયન લોકોનો છે.
આ પણ વાંચો: No Smoking Day 2023: જાણો કોણે સરકારને રાષ્ટ્રીય ધૂમ્રપાન દિન નિમિત્તે સ્મોકિંગ ઝોન દૂર કરવા વિનંતી કરી
છેલ્લા 10 વર્ષમાં ગ્લુકોમાના કેસોમાં સતત વધારો: તે ચિંતાની વાત છે કે, ગ્લુકોમાથી પીડિત લગભગ 50% લોકો તેના અસ્તિત્વ વિશે પણ જાણતા નથી જ્યાં સુધી આ સમસ્યા તેમને વધુ અસર કરવાનું શરૂ ન કરે. જેના કારણે તેમને યોગ્ય સમયે સારવાર મળતી નથી અને તેઓ ધીરે ધીરે તેમની આંખોની રોશની ગુમાવે છે. ડોકટરોના જણાવ્યા અનુસાર, છેલ્લા 10 વર્ષમાં ગ્લુકોમાના કેસોમાં સતત વધારો થયો છે, જેનું એક મુખ્ય કારણ ડાયાબિટીસ અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર જેવા જીવનશૈલીના રોગોના દર્દીઓની સંખ્યામાં વધારો છે. જે ગ્લુકોમા માટે સૌથી જોખમી પરિબળોમાંનું એક માનવામાં આવે છે. આ સિવાય મોબાઈલ, ટીવી અને લેપટોપ પર દરેક ઉંમરના લોકોનો વધતો સ્ક્રીન ટાઈમ પણ ગ્લુકોમાના કેસમાં વધારો થવાનું એક મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે.
ગ્લુકોમા સપ્તાહની ઉજવણી: સામાન્ય લોકોમાં ગ્લુકોમા વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે વિશ્વ ગ્લુકોમા દિવસથી એક સપ્તાહ માટે વિશ્વ ગ્લુકોમા સપ્તાહનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. 12 માર્ચથી 18 માર્ચ સુધી ચાલનારા વિશ્વ ગ્લુકોમા સપ્તાહ દરમિયાન, વિવિધ સરકારી, બિન-સરકારી અને સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ અને હોસ્પિટલો આખા સપ્તાહ દરમિયાન વિવિધ તપાસ અને સારવાર આરોગ્ય શિબિરો, જાગૃતિ કાર્યક્રમો અને ઝુંબેશ, રેલી અને સેમિનારનું આયોજન કરે છે. આ વર્ષે આ સપ્તાહ “ધ વર્લ્ડ ઈઝ બ્રાઈટ, પ્રોટેક્ટ યોર વિઝન” થીમ પર ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે.
કેવી રીતે બચાવી શકાય: મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, સમસ્યાના પ્રારંભિક તબક્કામાં ગ્લુકોમાના લક્ષણો શોધી શકાતા નથી, આવી સ્થિતિમાં, મોટી સંખ્યામાં લોકોમાં સારવારમાં વિલંબ થાય છે. ડૉક્ટરો અને નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે જે લોકોના પરિવારમાં આ સમસ્યાનો ઈતિહાસ હોય તેમણે નિયમિત સમયાંતરે તેમની આંખોની તપાસ કરાવવી જોઈએ. બીજી તરફ, જે લોકોને ડાયાબિટીસ, હાઈ બીપી અથવા ગ્લુકોમાનું જોખમ વધે તેવી સમસ્યાઓ હોય તેઓએ પણ નિયમિત ચેક-અપ કરાવવું જોઈએ. આ સિવાય કેટલીક અન્ય સાવચેતીઓ પણ છે, જેને અપનાવવાથી ગ્લુકોમાની શક્યતા ઓછી કરી શકાય છે.
- જીવનશૈલી અને આહારનું ધ્યાન રાખો. ખોરાકમાં વધુ ને વધુ લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજીનો સમાવેશ કરો.
- કોમ્પ્યુટર, મોબાઈલ કે ટીવી સામે લાંબો સમય બેસવાનું ટાળો.
- 40 વર્ષની ઉંમર પછી, દર 2 વર્ષમાં એકવાર આંખની તપાસ કરો.
- નિયમિત કસરત કરો અને વજન નિયંત્રણમાં રાખો.
- આંખની સુરક્ષાનું ધ્યાન રાખો જેમ કે તડકામાં બહાર જતી વખતે સારા સનગ્લાસનો ઉપયોગ કરો.
- આંખોની સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખો, દરરોજ ચોખ્ખા પાણીથી આંખો ધોવા જ જોઈએ.
- આંખોમાં બળતરા અથવા દુખાવો અથવા સતત માથાનો દુખાવોની ફરિયાદના કિસ્સામાં ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
