કોલકાતા: ગઈકાલે ભારત ચીનને પછાડીને સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ બન્યો છે. તેની સાથે જ ભારતની વસ્તીને લઈને અલગ-અલગ અભિપ્રાયો સામે આવવા લાગ્યા છે. એ સારી વાત છે કે આ વર્તમાન સમયમાં દેશમાં યુવાનોની સંખ્યા વધુ છે, પરંતુ જો તેઓ વૃદ્ધ થાય છે, તો આ સમસ્યા બની શકે છે. હવે આપણે સુવિધાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશે. ખાસ કરીને રોજગારીનું સર્જન એક પડકાર છે.
ફાયદા અને ગેરફાયદા: વિશ્વમાં સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ હોવાને કારણે ભારતને અનેક પડકારો તેમજ તકોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. વસ્તી વધે છે પરંતુ જમીન વિસ્તાર વધતો નથી. સંસાધનો મર્યાદિત છે ભારત વસ્તીની દ્રષ્ટિએ ટોચ પર આવી ગયું છે. જો કે તે એક યુવા દેશ તરીકે ઉભરી આવ્યો છે, પરંતુ તેને 2050 પછી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડશે તેવી અપેક્ષા છે. કારણ કે આજના યુવાનો 2050 સુધીમાં વૃદ્ધાવસ્થામાં પહોંચી જશે.
ભારતે ચીનને પાછળ છોડી બન્યું નંબર વન: ચીનની જેમ ભારત હંમેશા સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ રહ્યો છે. 1947માં આઝાદી મળી ત્યારે દેશની વસ્તી 35 કરોડ હતી. 1997 સુધીમાં તે 100 કરોડ સુધી પહોંચી ગયું હતું. ચીન જેવા આપણા દેશમાં વસ્તી નિયંત્રણના પગલાં લેવામાં આવે તો કોઈ વાંધો નથી. પરિણામે જન્મદરમાં ઘટાડો થયો છે.
તકો:
- આર્થિક રીતે વૃદ્ધિ કરવાની પૂરતી તકો છે.
- ચીન જેવા દેશમાં વૃદ્ધ વસ્તી છે, ઘણી કંપનીઓ ભારત તરફ ધ્યાન આપશે.
- રોજગારીની તકો વધશે.
- રોજગારમાં માનવ સંસાધનો પુષ્કળ પ્રમાણમાં ઉપલબ્ધ છે.
પડકારો:
- વધતી વસ્તી સાથે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ અને તબીબી સુવિધાઓની પહોંચ મુશ્કેલ બનશે.
- યુવાનોને રોજગારીની તકો પૂરી પાડવા માટે તાલીમ આપવી જોઈએ. નહિંતર, તે યુવાનો નબળા પડી જશે.
- બેરોજગારી ઘટાડવા માટે લાંબા ગાળાના પગલાં લેવા જોઈએ.
- વૃદ્ધ વસ્તીની પૃષ્ઠભૂમિ સામે, આપણે સુખાકારી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે.
- ગ્રામીણ અને શહેરી સુવિધાઓમાં અસંતુલન છે.
- પાણીની સમસ્યા હશે. જંગલોને અસર થશે.
- પર્યાવરણીય સમસ્યાઓ ઊભી થાય છે.
8 દેશોની સ્થિતિ: સમગ્ર વિશ્વમાં વસ્તી વધી રહી છે પરંતુ જન્મ દર ઘટી રહ્યો છે. 2050 પછી વસ્તીના વલણો કંઈક અંશે સ્થિર થશે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રનો અંદાજ છે કે 2080 સુધીમાં વિશ્વની વસ્તી 1,043 કરોડ સુધી પહોંચી જશે. અડધી વસ્તી 8 દેશોમાં છે (ભારત, પાકિસ્તાન, ઇથોપિયા, કોંગો, ઇજિપ્ત, નાઇજીરિયા, ફિલિપાઇન્સ અને તાંઝાનિયા). હાલમાં 10% વસ્તી 65 થી વધુ છે અને 2050 સુધીમાં આ વધીને 16% થશે.
ચીનમાં વસ્તી નિયંત્રણની નીતિ: શરૂઆતથી જ ચીન વસ્તીની દ્રષ્ટિએ વિશ્વનો સૌથી મોટો દેશ હતો. 1949માં જ્યારે પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચીનની સ્થાપના થઈ ત્યારે દેશની વસ્તી 54 કરોડ હતી. 1980 સુધીમાં, તે 96.9 કરોડ સુધી પહોંચી ગયું હતું.વધુ વસ્તીને કાબૂમાં લેવા માટે, ચીનની સામ્યવાદી સરકારે 1980માં એક-પરિવાર-એક-બાળક નીતિ રજૂ કરી હતી. આર્થિક પ્રતિબંધો, બળજબરીથી ગર્ભપાત અને કઠોર સજાઓ. પરિણામે જન્મો ઓછો થયો. 2015 થી, વસ્તી ધીમી પડી છે.તે પછી ચીને તેને 2016 માં બે બાળકોની મંજૂરી આપી.
આ પણ વાંચો India Tops In Population: ભારત ચીનને પછાડી વિશ્વનો સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ બન્યો
ચીનની વસ્તીમાં 8.5%નો ઘટાડો: ભારતનો જન્મ દર 2.05 છે અને યુએસનો જન્મ દર 1.64 છે. નોંધનીય છે કે, આ દર ચીન કરતાં જાપાનમાં વધારે છે (1.34). જો કોવિડના બે વર્ષ દરમિયાન જન્મ દર ઘટી રહ્યો છે. અમવત જન્મ દર કરતા વધારે છે. પરિણામે, 2021ની સરખામણીમાં 2022માં ચીનની વસ્તીમાં 8.5%નો ઘટાડો થશે. અર્થશાસ્ત્રીઓનું અનુમાન છે કે વધતી જતી આયુષ્ય અને ઘટતી જતી વસ્તી ચીન માટે મુશ્કેલીરૂપ સાબિત થઈ શકે છે.
