ન્યુઝ ડેસ્ક: ભાઈબીજ દિવસે મથુરાના વિશ્રામ ઘાટ પર ભાઈઓ અને બહેનો હાથ પકડીને સ્નાન કરે છે. યમની બહેન યમુના છે અને એવું માનવામાં આવે છે કે, જે ભાઈ-બહેન આ દિવસે યમુનામાં સ્નાન કરે છે, યમ તેમની તમામ પરેશાનીઓનો અંત લાવે છે. આ દિવસે ભાઈઓ અને બહેનો સવારે સ્નાન કરે છે અને નવા વસ્ત્રો પહેરે છે. બહેનો આસન પર ચોખાના દાણાથી ચોક બનાવે છે. આ ચોક પર બેસીને બહેનો પોતાના ભાઈના હાથની પૂજા (Bhai Beej 2022) કરે છે અને રોલીની રસી પણ પોતાના ભાઈને લગાવે છે.
ચંદ્રદર્શનની પરંપરા: આ દિવસે સવારે ચંદ્રદર્શનની પરંપરા છે અને સાંજે ઘરની બહાર ચાર દીવો પ્રગટાવીને દીવો દાન કરવાનો પણ નિયમ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, આમ કરવાથી સમૃદ્ધિ આવે છે. સાંજે યમરાજને દીવો અર્પિત કરતી વખતે ગરુડને આકાશમાં ઉડતું જોવું શુભ માનવામાં આવે છે. જે બહેનો પોતાના ભાઈઓના લાંબા આયુષ્યની ઈચ્છા રાખે છે, તેઓ જઈને તે સંદેશ યમરાજને સંભળાવે છે.
કેવી રીતે કરવી ઉજવણી: યમુનાની જેમ બહેનો પણ આ દિવસે પોતાના ભાઈની પૂજા (how to celebrate of Bhai beej) કરે છે. પૂજામાં બહેનો ભાઈની હથેળી પર ચોખાનું દ્રાવણ લગાવે છે. તેના પર સિંદૂર ચઢાવો, કોળાના ફૂલ, સોપારી, સોપારી વગેરે હાથ પર લગાવો અને ભાઈને પ્રણામ કરો. ક્યાંક આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈના માથા પર તિલક લગાવે છે અને તેમની આરતી કરે છે અને પછી હથેળીમાં કાલવો બાંધે છે. ભાઈનું મોં મીઠુ કરવા તે માખણ મિશ્રીને ખવડાવે છે. ભાઈએ પણ બહેનને સોનું, વસ્ત્રો, આભૂષણો અને પૈસા આપીને ખુશ કરવા જોઈએ. બહેનના ચરણ સ્પર્શ કરીને આશીર્વાદ લો. બહેન ઉંમરમાં નાની હોય કે મોટી, તેના ચરણ અવશ્ય સ્પર્શ કરો. સાંજે બહેનો યમરાજના નામનો ચારમુખી દીવો પ્રગટાવે છે અને તેને ઘરની બહાર રાખે છે.
યમ દ્વિતિયાનું મહત્વ: જે વ્યક્તિ યમ દ્વિતિયા પર બહેનના હાથનું ભોજન કરે છે તેને ધન, આયુષ્ય, ધર્મ, અર્થ અને અમર્યાદિત સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ દિવસે દેવી યમુના અને ધર્મરાજ યમની પૂજા કરવાથી જાણ્યે-અજાણ્યે કરેલા પાપોનો નાશ થાય છે. બહેન યમુનાના કારણે આ દિવસે યમરાજની પૂજા કરવાથી કષ્ટો દૂર થાય છે અને અકાળ મૃત્યુનો ભય રહેતો નથી. પરેશાન લોકોએ આ દિવસે યમરાજની વિશેષ પ્રાર્થના કરવી જોઈએ. આ દિવસે યમરાજની કૃપાથી દરેક પ્રકારની સમસ્યાઓનો અંત આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભાઈ દૂજના દિવસે બહેન અને ભાઈનો પ્રેમ જોઈને ધર્મરાજા યમ પ્રસન્ન થાય છે.
ભાઈ દૂજ સંબંધિત પૌરાણિક કથાઓ
હિંદુ ધર્મના તમામ તહેવારો અને તહેવારોની સાથે કેટલીક પૌરાણિક માન્યતાઓ અને વાર્તાઓ (Mythology related to Bhai Dooj) જોડાયેલી છે. તેવી જ રીતે કેટલીક પૌરાણિક કથાઓ પણ ભાઈ દૂજ સાથે જોડાયેલી છે. આ પ્રાચીન કથાઓ આ તહેવારના મહત્વને વધારે છે.
યમ અને યામીની વાર્તા
પ્રાચીન માન્યતાઓ (story behind Bhai beej) અનુસાર, ભાઈ દૂજના દિવસે યમરાજ પોતાની બહેન યમુનાના ઘરે ગયા હતા. ત્યારથી ભાઈ દૂજ અથવા યમ દ્વિતિયાની પરંપરા શરૂ થઈ. સૂર્યના પુત્રો યમ અને યમી ભાઈ-બહેન હતા. એક દિવસ યમરાજ યમુનાને ઘણી વાર બોલાવ્યા પછી યમુનાના ઘરે પહોંચ્યા. આ અવસરે યમુનાએ યમરાજને ભોજન કરાવ્યું અને તિલક કરીને સુખી જીવનની કામના કરી. આ પછી જ્યારે યમરાજે બહેન યમુનાને વરદાન માંગવા કહ્યું ત્યારે યમુનાએ કહ્યું કે તમે દર વર્ષે આ દિવસે મારા ઘરે આવજો અને જે બહેન આ દિવસે પોતાના ભાઈને તિલક કરશે તે તમારાથી ડરશે નહીં. બહેન યમુનાની વાત સાંભળીને યમરાજ ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા અને તેમને આશીર્વાદ આપ્યા. આ દિવસથી ભાઈ દૂજ પર્વની શરૂઆત થઈ. આ દિવસે યમુના નદીમાં સ્નાન કરવાનું ખૂબ મહત્વ છે કારણ કે કહેવાય છે કે ભાઈ-દૂજના અવસરે જે ભાઈ-બહેનો યમુના નદીમાં સ્નાન કરે છે, તેમને પુણ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.
ભગવાન કૃષ્ણ અને સુભદ્રાની વાર્તા
અન્ય દંતકથા અનુસાર, ભાઈ દૂજના દિવસે, ભગવાન કૃષ્ણ રાક્ષસ નરકાસુરનો વધ કરીને દ્વારકા પાછા ફર્યા. આ દિવસે ભગવાન કૃષ્ણની બહેન સુભદ્રાએ ફળો, ફૂલો, મીઠાઈઓ અને ઘણા દીવાઓ પ્રગટાવીને તેમનું સ્વાગત કર્યું હતું. સુભદ્રાએ તેમના માથા પર તિલક લગાવીને ભગવાન કૃષ્ણના લાંબા આયુષ્યની પ્રાર્થના કરી હતી. આ દિવસથી ભાઈ દૂજના અવસરે બહેનો ભાઈઓના કપાળ પર તિલક કરે છે અને બદલામાં ભાઈઓ તેમને ભેટ આપે છે.
