નવી દિલ્હીઃ ડેટા પ્રોટેક્શન બિલને લઈને ફરી એકવાર ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. કેબિનેટે બુધવારે ડિજિટલ પર્સનલ પ્રોટેક્શન બિલ 2022ને મંજૂરી આપી દીધી છે. કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું હતું કે તે ટૂંક સમયમાં ડેટા પ્રોટેક્શન બિલનો ડ્રાફ્ટ બહાર પાડશે, જેથી લોકો પાસેથી જે પણ માહિતી માંગવામાં આવે, તે ડેટા સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત અને સુરક્ષિત હોય. આ બિલ સંસદના ચોમાસુ સત્રમાં રજૂ કરવામાં આવશે. ચાલો એક નજર કરીએ આ બિલનો અર્થ શું છે અને આપણો ડેટા કેટલો વધુ સુરક્ષિત રહેશે.
બિલની જરૂર કેમ છે: આ દિવસોમાં જે પણ કામ થઈ રહ્યું છે તે ડિજિટલ માધ્યમથી થઈ રહ્યું છે. તમે ઘરે બેઠા પણ બેંક ખાતું ખોલાવી શકો છો. જો તમારે માર્કેટમાં રોકાણ કરવું હોય તો તમારે ક્યાંય જવાની જરૂર નથી, તમામ કામ ઓનલાઈન થઈ જશે. શાળાની ફી ભરવાની હોય, વીજળીના બિલ ભરવાની હોય કે પછી દુકાનદારની ચૂકવણી કરવી, તમે બધું જ ડિજિટલ માધ્યમથી કરો છો. તમારું અલગ-અલગ સોશિયલ મીડિયા પર એકાઉન્ટ છે. ત્યાં પણ તમે તમારી માહિતી શેર કરો છો. જ્યારે તમે ઑપરેશન માટે ડૉક્ટર પાસે જાઓ છો ત્યારે ત્યાં પણ તમારું આધાર કાર્ડ પૂછવામાં આવે છે.
બિલનો મુખ્ય હેતુ: આ બિલનો મુખ્ય હેતુ તમારા વ્યક્તિગત ડેટાને સુરક્ષિત કરવાનો અને ડેટાની છેતરપિંડી અટકાવવાનો છે. તમે એમ પણ કહી શકો છો કે અમારી પાસે ડેટા ગવર્નન્સ ફ્રેમવર્ક હશે. જો તમને લાગે છે કે કોઈએ તમારા ડેટાનો દુરુપયોગ કર્યો છે, તો તમે તેની સામે કાયદાકીય કાર્યવાહી કરી શકો છો.
આ બિલ કોણે તૈયાર કર્યું: આ બિલ 2018માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. સરકારે જસ્ટિસ બીએન શ્રીકૃષ્ણની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરી હતી. આ સમિતિએ બિલનો મુસદ્દો તૈયાર કર્યો હતો. 2019 માં, આ બિલ સંસદમાં મૂકવામાં આવ્યું હતું. આ બિલ સંયુક્ત સંસદીય સમિતિ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. મામલો આગળ વધે તે પહેલા જ સરકારે આ બિલ પાછું ખેંચી લીધું હતું. ત્યારે સરકારે કારણો આપ્યા ન હતા. તેને ડિસેમ્બર 2021માં પાછી ખેંચી લેવામાં આવી હતી. સરકાર ફરીથી આ બિલ લાવી રહી છે.
જો બિલ પસાર થશે તો શું બદલાશે: સરકારી અથવા ખાનગી સંસ્થા, જે પણ અમારો અને તમારો ડેટા એકત્રિત કરે છે, તેણે વપરાશકર્તાઓની સંમતિ લેવી પડશે. અગાઉ આવેલા ડ્રાફ્ટમાં કેટલીક સરકારી સંસ્થાઓને છૂટ આપવામાં આવી હતી, આ અંગે ટીકા થઈ હતી. જો કે કેન્દ્રએ નવા ડ્રાફ્ટમાં પણ થોડી છૂટછાટ આપી છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ રોગચાળાની પરિસ્થિતિ હોય, અથવા જો કોઈ સંસ્થાને કાયદો અને વ્યવસ્થાનું સંચાલન કરવા માટે કેટલાક ડેટાની જરૂર હોય, તો તેને મુક્તિ આપવામાં આવશે. સરકારે એમ પણ કહ્યું છે કે કોઈપણ સંસ્થાને સંપૂર્ણપણે મુક્તિ આપવામાં આવી નથી.
સરકાર ડેટા પ્રોટેક્શન બોર્ડ બનાવશે: બિલ પાસ થયા બાદ સરકાર ડેટા પ્રોટેક્શન બોર્ડની સ્થાપના કરશે. આ બોર્ડ ગોપનીયતા સંબંધિત સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે કામ કરશે. બોર્ડમાં નિયુક્તિનો અધિકાર કેન્દ્ર સરકાર પાસે રહેશે. તેનું નેતૃત્વ ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ કરશે. જો કોઈ કંપની માને છે કે તેણે ડેટા જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે, તો તે બોર્ડને જાણ કરશે. બોર્ડ તપાસ બાદ યોગ્ય પગલાં લેવા માટે સ્વતંત્ર છે. બોર્ડ કંપની પર દંડ લાદી શકે છે અથવા તેની સામે કાનૂની કાર્યવાહીનો આદેશ પણ આપી શકે છે. દંડની રકમ પણ બોર્ડ દ્વારા જ નક્કી કરવામાં આવશે. જો એક સાથે વધુ લોકોને અસર થશે તો બોર્ડ તેની ગંભીરતા અને દંડ અંગે વિચારશે. સિવિલ કોર્ટનો સંપર્ક કરી શકાય છે.
અન્યત્ર શું છે જોગવાઈઓ: યુરોપિયન યુનિયને ડેટા પ્રોટેક્શનને લઈને કાયદો બનાવ્યો છે. તેનું નામ જર્નલ ડેટા પ્રોટેક્શન રેગ્યુલેશન છે. જો કોઈપણ યુઝરને લાગે છે કે તેનો અંગત ડેટા ચોરાઈ ગયો છે, અથવા તેનો દુરુપયોગ થઈ રહ્યો છે, તો તે તેની ફરિયાદ કરી શકે છે.
