હૈદરાબાદ: દેવશયની એકાદશી એટલે કે ભગવાન વિષ્ણુ ઊંઘે તે દિવસ. આ દિવસથી ભગવાન વિષ્ણુ ચાર મહિના સુધી નિદ્રામાં મગ્ન રહે છે. આ એકાદશી અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષમાં આવે છે. આ દિવસથી ચાતુર્માસ શરૂ થાય છે, જે દરમિયાન કોઈપણ શુભ કાર્ય કરવા પર પ્રતિબંધ છે. જોકે ચાતુર્માસમાં પૂજા, ધ્યાન અને દાન વગેરે કરી શકાય છે.
ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા: દેવશયની એકાદશી 29 જૂને સૂર્યોદયથી રાત્રિના 2:42 સુધી રહેશે. ત્યારપછી દ્વાદશી તિથિ શરૂ થશે. તેથી જ 29મી જૂને જ એકાદશી વ્રત રાખવામાં આવશે. દેવશયની એકાદશ વિષ્ણુ ભગવાન શેષનાગની પથારી પર વિશ્રામ કરે છે અને 4 મહિનાની સમાપ્તિ પછી દેવોત્થાન એકાદશીથી ફરીથી સૃષ્ટિનું સંચાલન કરે છે.
પૂજા પદ્ધતિઃ આ દિવસે વ્યક્તિએ સવારે વહેલા ઊઠીને ગંગાજળવાળા પાણીથી સ્નાન કરવું જોઈએ. મંદિરની સફાઈ કર્યા પછી, ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિને પંચામૃતથી સ્નાન કરાવો અને નવા અથવા સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. આ પછી ફૂલ અને તુલસીના પાન ચઢાવો અને ફળ અને મીઠાઈઓ ચઢાવો અને દીવો પ્રગટાવી ભગવાન વિષ્ણુની આરતી કરો.
દેવશયની એકાદશીનો શુભ સમય: એકાદશી તિથિ 29 જૂન, ગુરુવારે સવારે 3.18 કલાકે શરૂ થશે.એકાદશી તિથિ 30 જૂન, શુક્રવારે સવારે 2.42 કલાકે સમાપ્ત થશે. ગુરુવાર, 29 જૂન 2023 ના રોજ દેવશયની એકાદશી વ્રત રાખવામાં આવશે.
પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છેઃ એવું માનવામાં આવે છે કે એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વ્યક્તિને માત્ર પુણ્ય જ નહીં મળે. બલ્કે તેના પાપોનો પણ નાશ થાય છે. ભગવાન વિષ્ણુ વ્યક્તિ દ્વારા જાણતા-અજાણતા કરેલા પાપોમાંથી મુક્તિ આપે છે.
આ મંત્રોનો જાપ કરોઃ એકાદશીના દિવસે વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામ, ગોપાલ સહસ્ત્રનામ, રામરક્ષાસ્તોત્રમ વગેરેનો પાઠ કરવાથી ભગવાન શ્રી હરિ ખૂબ પ્રસન્ન થાય છે.
ધ્યાનમાં રાખો આ બાબતો
- સાત્વિક આહાર લેવો. જો તમે ઉપવાસ કરતા હોવ તો ફળો ખાઓ.
- તામસિક ખોરાક ન ખાવો.
- બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરો.
- ગુસ્સો ન કરો.
- ભૂલથી પણ ચોખાનું સેવન ન કરો.
દેવશયની એકાદશીની કથા: જૂના સમયની વાત છે કે સૂર્યવંશમાં માંધાતા નામના રાજાનું શાસન હતું. પ્રામાણિક, શાંતિપ્રેમી, ન્યાયપ્રેમી હોવાની સાથે સાથે તેઓ એક બહાદુર અને કુશળ યોદ્ધા પણ હતા. રાજા હંમેશા તેની પ્રજાની દરેક જરૂરિયાતનું ધ્યાન રાખતો હતો. રાજ્ય હંમેશા સુખ-સમૃદ્ધિથી ભરપૂર રહેવાના પ્રયાસમાં વ્યસ્ત રહેતું. માંધાતાના રાજ્યમાં દૈવી કૃપાથી બધું બરાબર ચાલી રહ્યું હતું. પરંતુ અચાનક વખત વળાંક આવ્યો અને તેના રાજ્યમાં ભયંકર દુકાળ પડ્યો. લોકો ભૂખ અને નિરાશા સાથે સંઘર્ષ કરવા લાગ્યા.
- આ અણધારી ઘટનાથી રાજા માંધાતા ખૂબ જ આશ્ચર્યચકિત થયા, કારણ કે તેમના રાજ્યમાં આવી કોઈ દુર્ઘટના ક્યારેય બની ન હતી. પછી રાજાએ દુષ્કાળને દૂર કરવા માટે ઉપાય શોધવાનું નક્કી કર્યું. આવી સ્થિતિમાં, રાજા ભગવાન બ્રહ્માના પુત્ર અંગિરાના સંન્યાસમાં ગયા અને તેમના રાજ્યની વ્યથા સંભળાવી. રાજાએ ઋષિને પ્રાર્થના કરી અને મદદ માંગી. આના પર અંગિરાએ રાજાને દેવશયની એકાદશીનું વ્રત કરવાનું સૂચન કર્યું. રાજાએ તેની દરેક વાત માની અને તે પ્રમાણે ઉપવાસ કરવા લાગ્યા. થોડી જ વારમાં, રાજા માંધાતાના રાજ્યને દુકાળ અને દુષ્કાળથી મુક્તિ મળી, જેના કારણે તેમના રાજ્યમાં ફરી એકવાર શાંતિ અને સમૃદ્ધિ આવી. ત્યારથી આ વ્રતનું મહત્વ વધી ગયું છે.
- આ કથા પછી સર્વશક્તિમાન ભગવાન વિષ્ણુના આશીર્વાદ મેળવવા માટે આરતી અને પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. અંતે, ભક્તોને પ્રસાદનું વિતરણ કરવામાં આવે છે. આ સાથે કેટલાક લોકોને ઘરે બનાવેલ પરંપરાગત સાત્વિક ભોજન પણ આપવું જોઈએ.
આ પણ વાંચો:
