- ભારતે અફઘાનિસ્તાનમાં આશરે 3 અબજ ડોલરનું રોકાણ કર્યું
- ભારતની વેઇટ એન્ડ વોચની નીતિ સાથે વાર્તાલાભ જાળવવો જરૂરી
- દ્વિપક્ષીય વેપાર બંધ થતા ભારતની અર્થવ્યવસ્થા પર સામાન્ય અસર
નવી દિલ્હી: અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનના કબજા બાદ બદલાયેલી રાજકીય પરિસ્થિતિને કારણે ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર બંધ થઈ ગયો છે, જ્યારે બન્ને દેશો વચ્ચે દર વર્ષે આશરે 14 લાખ ડોલરનો વેપાર કરવામાં આવે છે. વર્તમાન પરિસ્થિતિને જોતા, તાલિબાન સાથે વાર્તાલાભ જાળવી રાખવા માટે ભારતને શું જરૂર છે ? તમારા 300 કરોડના રોકાણને જાળવી રાખવા અને વેપારની સંભાવના જાળવવા માટે વાર્તાલાભ જરૂરી છે કે નહીં? આ અંગે અર્થશાસ્ત્રી આકાશ જિંદાલ કહે છે કે, પાકિસ્તાને તાલિબાનને સીધું ચીન દ્વારા અને પરોક્ષ રીતે સમર્થન આપ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત માટે વેઇટ એન્ડ વોચ સાથે વાર્તાલાભ જાળવવો ખૂબ જ જરૂરી છે. તાલિબાન શાસિત અફઘાનિસ્તાને તેની અર્થવ્યવસ્થા જાળવવા માટે ભારત સાથે વેપાર કરવાની જરૂર છે. દ્વિપક્ષીય વેપાર બંધ થવાને કારણે એક -બે મહિનામાં ભારતની અર્થવ્યવસ્થા પર કોઈ ખાસ અસર થશે નહીં.
આ પણ વાંચો: અમેરિકાની સેનાને અફઘાનિસ્તાનમાં રોકવાના સમર્થનમાં બ્રિટેન સહિત કેટલાક દેશ, પરંતુ તાલિબાન આપી રહ્યું છે ધમકી
ભારત અફઘાન વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર
અર્થશાસ્ત્રી આકાશ જિંદાલે કહ્યું હતું કે, બદલાયેલી રાજકીય પરિસ્થિતિઓને કારણે અફઘાનિસ્તાન સાથે વેપાર સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગયો છે, પરંતુ ભારત જેવા મોટા દેશનું અર્થતંત્ર જે અરબો ડોલરની ઇકોનોમીની આસપાસ છે. દ્વિપક્ષીય વેપાર બંધ થવાથી તેના પર વધારે અસર થવાની નથી. જો કે, ભારત અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે એક કે બે મહિના માટે દ્વિપક્ષીય વેપાર બંધ થવાને કારણે, અર્થતંત્ર પર 1-2 ટકાની અસર પડી શકે છે, જે ખૂબ જ નાની હશે. વેપાર બંધ થવાને કારણે ભારતમાં ડ્રાય ફ્રુટ્સના દર વધશે, પરંતુ તે જોતા ભારત સરકારે અન્ય દેશોનો સંપર્ક કરવો પડશે, જેથી તે દેશોમાંથી ડ્રાય ફ્રુટ આયાત કરી શકાય.
સૂકા ફળોને કારણે અફઘાનિસ્તાનને મળે છે આવક
ઉત્તર ભારતમાં ઓક્ટોબર મહિનાથી શિયાળાના અંત સુધી મોટા પ્રમાણમાં સૂકા ફળોનો વપરાશ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં ડ્રાય ફ્રુટ્સની કિંમતને કારણે બજાર પર ચોક્કસપણે અસર થશે અને ગ્રાહકોને વધુ પૈસા ચૂકવવા પડશે. આકાશ જિંદાલે જણાવ્યું હતું કે, દ્વિપક્ષીય વેપારના અભાવે અફઘાનિસ્તાનને ભારત કરતા વધારે નુકસાન થશે. અફઘાનિસ્તાન માત્ર ભારતને મોટી સંખ્યામાં ડ્રાય ફ્રુટ્સની નિકાસ કરતું નથી, પરંતુ તેની જરૂરિયાતની ઘણી વસ્તુઓ આયાત કરે છે. ભારત સાથે વેપાર કરવાથી અફઘાનિસ્તાનને પણ ઘણી આવક મળે છે. આના પર અફઘાનિસ્તાનનું અર્થતંત્ર પણ અમુક અંશે નિર્ભર છે. અફઘાનિસ્તાનમાં ડ્રાયફ્રુટની સિઝન શરૂ થઈ ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં, અફઘાનિસ્તાન ભારત અને તે વચ્ચે વહેલામાં વહેલી તકે વેપાર શરૂ કરવા માંગે છે, જેથી અફઘાનિસ્તાન તેના સૂકા ફળો ભારતને વેચીને આવક મેળવી શકે અને તેની એક અર્થવ્યવસ્થાને બચાવી શકે.
આ પણ વાંચો: Kabul Airport પર હુમલાખોરો અને અફઘાન સૈનિકો વચ્ચે અથડામણ, 1 અફઘાની સૈનિકનું મોત
ભારત સાથે વેપાર નહીં કરે તો અર્થવ્યવસ્થાને નુકસાન
જો અફઘાનિસ્તાન લાંબા સમય સુધી ભારત સાથે વેપાર નહીં કરે તો તેની અર્થવ્યવસ્થાને જ નુકસાન થશે, પરંતુ અફઘાનિસ્તાનમાં ડ્રાયફ્રુટનું મોટા પાયે ઉત્પાદન થયું છે. તે પણ અફઘાનિસ્તાનને મોટા પાયે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. પાકિસ્તાન અને ચીન ખોટી રીતે અફઘાનિસ્તાનનો ગેરકાયદેસર લાભ લેવાનો પ્રયાસ પણ કરી શકે છે. ભારતને તેનાથી સૌથી વધુ નુકસાન થશે.
તાલિબાન સાથે વાતચીત જાળવવાની જરૂર
આવી સ્થિતિમાં, ભારતે તેની વેઇટ એન્ડ વોચની નીતિની સાથે અફઘાનિસ્તાનમાં રાજકીય ઉથલપાથલ વચ્ચે કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં તાલિબાન સાથે વાતચીત જાળવવાની પણ જરૂર છે. વૈશ્વિક સ્તરે ભારત ચીન અને પાકિસ્તાનને અફઘાનિસ્તાનનો ગેરકાયદેસર લાભ લેવાની મંજૂરી આપી શકે નહીં. ભારતે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં અફઘાનિસ્તાનમાં આશરે 3 અબજ ડોલરનું રોકાણ કર્યું છે. તેમાં મોટા પાયે માત્ર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જ નથી, પરંતુ હાઇવે પણ બનાવવામાં આવ્યા છે. અફઘાનિસ્તાન થઈને ઈરાન જવાનો એક રસ્તો પણ છે, જે વેપારનો મુખ્ય માર્ગ છે. ઈરાન ભારતનો ખૂબ જ સારો મિત્ર છે અને ભારત ઈરાન વતી મોટી સંખ્યામાં વેપાર કરે છે.
