નવી દિલ્હી: દેશના અવકાશ ક્ષેત્રને ખાનગી કંપનીઓ માટે ખોલવા સાથે, ભારત આગામી પચીસ વર્ષમાં સ્પેસ કોમર્સમાં તેનો બજાર હિસ્સો વધારીને વૈશ્વિક કોમર્શિયલ સ્પેસ માર્કેટના એક ચતુર્થાંશ જેટલો કરી શકે છે. આ વાત સ્પેસ એન્ડ સેટેલાઇટ ઈન્ડસ્ટ્રી બોડી ઈન્ડિયન સ્પેસ એસોસિયેશન (ISPA)ના ચેરમેન જયંત પાટીલ (ISpA ચેરમેન જયંત પાટીલ) દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
આ પણ વાંચો: Darul Uloom Deoband: તમામ વિદ્યાર્થીઓ માટે દાઢી ફરજિયાત, દાઢી કઢાવનાર વિદ્યાર્થીઓને મળશે સજા
સંસદના કાયદાની સમર્થિત નીતિઓની જરૂર: ETV ભારત સાથેની વિશિષ્ટ વાતચીતમાં, સંરક્ષણ અને એરોસ્પેસ ઉદ્યોગના દિગ્ગજ વ્યક્તિએ જણાવ્યું હતું કે, દેશને અવકાશ અને સેટેલાઇટ ઉદ્યોગની સાચી સંભાવનાને સાકાર કરવા સંસદના કાયદા દ્વારા સમર્થિત નીતિઓની જરૂર છે. કોમર્શિયલ સ્પેસ સેક્ટર વિશે વાત કરતા, પાટીલે જણાવ્યું હતું કે સ્પેસ કોમર્સનું એકંદર મૂલ્ય 7 બિલિયન ડોલર હોવાનો અંદાજ છે, જે વૈશ્વિક બજારના માત્ર 2 ટકા છે કારણ કે, આ ક્ષેત્ર સરકાર દ્વારા નિયંત્રિત હતું. પાટીલે જણાવ્યું હતું કે, આજે જ્યારે આપણે જોઈએ છીએ કે હાલના 2ટકાના બજાર હિસ્સામાંથી આપણે આપણી જાતને ક્યાં લઈ જઈ શકીએ છીએ, ત્યારે ઘણું બધું નીતિ માળખા પર આધારિત છે.
કાનૂની સમર્થન પણ મળવું જોઈએ: પાટીલે ETV ભારતને જણાવ્યું કે, અમે ISpA માં વિશ્લેષણ કર્યું છે. જો આપણે 2047 માટે વ્યૂહાત્મક યોજના બનાવીએ તો ભારત વૈશ્વિક અવકાશ વાણિજ્યનો 25 ટકા હિસ્સો લાવી શકે છે. જો કે, એ લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે આપણે ઘણું કામ કરવું પડશે. આ માટે, અમારે અમારા સ્ટાર્ટઅપ્સને ટેકો આપવાની જરૂર છે, જેમાં ક્રેઝી આઈડિયાવાળા સ્ટાર્ટઅપ્સનો સમાવેશ થાય છે. આ માટે સક્ષમ વાતાવરણ અને સક્ષમ નીતિઓ જરૂરી છે. જયંત પાટીલ લાર્સન એન્ડ ટુબ્રોના હોલ ટાઈમ ડિરેક્ટર અને સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ પણ છે. તેમનું કહેવું છે કે, સ્પેસ પોલિસીએ સ્પેસ સેક્ટરના વિવિધ ક્ષેત્રોને પૂરી કરવી જોઈએ અને તેને સંસદના કાયદા દ્વારા કાનૂની સમર્થન પણ મળવું જોઈએ.
કેબિનેટની મંજૂરીની રાહ: પાટીલના જણાવ્યા મુજબ, આ અંગેની નીતિ લગભગ છ મહિના પહેલા અપેક્ષિત હતી, પરંતુ અવકાશ ઉદ્યોગને લાગે છે કે માર્ચ સુધીમાં નીતિની જાહેરાત થઈ શકે છે. તેમણે કહ્યું કે, હિતધારકો સાથે પરામર્શ કર્યા બાદ તૈયાર કરાયેલી અવકાશ નીતિ સરકારની વિચારણા હેઠળ છે અને તે કેબિનેટની મંજૂરીની રાહ જોઈ રહી છે. ઇન્ડિયન સ્પેસ એસોસિએશન (ISpA)ના અધ્યક્ષે કહ્યું, "મને આશા છે કે સ્પેસ પોલિસી માર્ચ સુધીમાં આવી જશે, જ્યારે સંસદના કાયદા માટે થોડો વધુ સમય લાગશે." અમે આશા રાખીએ છીએ કે ચોમાસુ સત્ર સુધીમાં એક સક્ષમ કાયદો લાવવામાં આવશે. પાટીલે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે સક્ષમ કાયદો હજુ પણ મુસદ્દાના તબક્કામાં છે. ડ્રાફ્ટ સ્પેસ સેક્ટર પોલિસીમાં સામેલ હિતધારકો સાથે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી ત્યારે તેને પબ્લિક ડોમેનમાં મૂકવામાં આવ્યું નથી. તેમણે કહ્યું કે 'આ તમામ બાબતો પાઇપલાઇનમાં છે. તે 2021 માં પૂર્ણ થવાનું હતું, કોઈપણ સંજોગોમાં 2022 ના મધ્ય સુધીમાં, પરંતુ તે હજી પણ પાઇપલાઇનમાં છે.
આ પણ વાંચો: Meta Paid Subscription: ટ્વિટરના જેમ હવે ફેસબુક અને ઇન્સ્ટાગ્રામ વાપરવા માટે પૈસા ચૂકવવા પડશે
અવકાશ ક્ષેત્રને 3 ભાગોમાં વિભાજિત કરાશે: પાટીલે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે અવકાશ નીતિ પર ચર્ચા કરવામાં આવી રહી હતી, ત્યારે સરકારે નક્કી કર્યું હતું કે અવકાશ ક્ષેત્રનું વિભાજન કરવામાં આવશે અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને પ્રગતિ ISRO દ્વારા કરવામાં આવશે, જ્યારે અવકાશ પ્રક્ષેપણ જાહેર જનતામાં હશે. આ સાહસ ન્યુ સ્પેસ ઈન્ડિયા (NSIL) દ્વારા કરવામાં આવશે. અવકાશ ઉદ્યોગને ખાનગી ક્ષેત્ર માટે ખોલવાના સમયે, ISpA ની રચના ખાનગી ક્ષેત્ર અને અવકાશ ક્ષેત્રમાં સ્ટાર્ટઅપ્સની સુવિધા માટે કરવામાં આવી હતી. ઝડપથી વિકસતા સ્પેસ સ્ટાર્ટઅપ્સઃ જયંત પાટીલ કહે છે કે સ્પેસ ઈન્ડસ્ટ્રીને પ્રાઈવેટ સેક્ટર માટે ખોલવા સાથે સ્પેસ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં ઘણા બધા સ્ટાર્ટઅપ્સ આવી રહ્યા છે. પાટીલે કહ્યું કે 'ચાર-પાંચ વર્ષ પહેલાં સ્પેસ સેક્ટરમાં માત્ર 4-5 સ્ટાર્ટઅપ હતા, પરંતુ સ્પેસ સેક્ટરને ખાનગી ખેલાડીઓ માટે ખોલવાથી આજે સ્પેસ સેક્ટરમાં 105 સ્ટાર્ટઅપ્સ છે.'
સ્ટાર્ટઅપ્સ અવકાશ ક્ષેત્રમાં નવા વિચારોનો સંચાર કરશે: જોકે, તેમણે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે સ્પેસ સેક્ટરમાં ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સ તેમની બાલ્યાવસ્થામાં છે. તેણે કહ્યું, 'અમે લોન્ચ સેગમેન્ટમાં ફક્ત નવા લોકોને જ જોઈએ છીએ. જો કે, જ્યારે આપણે પેલોડ સેગમેન્ટને જોઈએ છીએ, ત્યારે એક સ્ટાર્ટઅપ હાયપરસ્પેક્ટ્રલ પેલોડ્સને વિઝ્યુઅલાઈઝ કરવામાં સક્ષમ હતું, જેના વિશે ઈસરો પણ વિચારી ન શકે. આ નવીનતાઓ ભવિષ્યમાં મોટા ફેરફારો લાવશે. પાટીલ કહે છે કે, દેશની ટોચની અવકાશ સંશોધન સંસ્થા ISRO કેટલાક દાયકાઓથી ઉપગ્રહો લોન્ચ કરી રહી છે, પરંતુ તે માત્ર સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરે છે. ISpAના અધ્યક્ષે ખુલાસો કર્યો, 'તેઓ (ISRO) આનાથી આગળ નહોતા ગયા. હવે એક સ્ટાર્ટઅપે એક એવું ઉપકરણ બનાવ્યું છે જે એક પેલોડ પર 160 ફ્રીક્વન્સી પર સ્કેન કરી શકે છે. તમે સમાન છબીનું 160 અલગ અલગ રીતે વિશ્લેષણ કરી શકો છો. અમે 160 વિવિધ ફ્રીક્વન્સીઝમાં સમાન છબી જોઈ રહ્યા છીએ.
અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે પ્રતિબંધોનો સામનો: તેમણે કહ્યું કે, આજે આપણે 100 મેગાપિક્સલ ઈમેજમાંથી 1 ગીગાપિક્સલ ઈમેજ બનાવી શકીએ છીએ, આ વસ્તુઓ સ્ટાર્ટઅપ્સને કારણે થઈ રહી છે. આ ત્રણેય ક્ષેત્રો આ જગ્યાઓ દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવશે. પાટીલ કહે છે કે, દેશને અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે હંમેશા પ્રતિબંધોનો સામનો કરવો પડ્યો છે. આ જ કારણ છે કે, તે ઘણી હદ સુધી આત્મનિર્ભર બની ગયું છે અને અવકાશ ક્ષેત્રમાં ઘણા વૈશ્વિક ધોરણો ભારતના છે. તેમણે કહ્યું કે દેશ પાસે અવકાશ ક્ષેત્રમાં ઘણી સિદ્ધિઓ છે જેમ કે દેશે સૌથી વધુ સંખ્યામાં ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યા છે અને સૌથી સસ્તો ચંદ્ર અને મંગળ મિશન પ્રોગ્રામ પણ છે. પાટીલે કહ્યું કે 'હવે પડકાર એ છે કે ISROની સત્તા ખાનગી ક્ષેત્રને કેવી રીતે ટ્રાન્સફર કરવી. અમે આ જગ્યાઓ દ્વારા સ્ટાર્ટઅપ્સને સપોર્ટ કરીએ છીએ. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ સ્ટાર્ટઅપને ચોક્કસ માહિતીની જરૂર હોય, તો અમે તે નિવૃત્ત ISRO કર્મચારીઓ અથવા નિષ્ણાતોને આપી શકીએ છીએ.
