નવી દિલ્હી: હંગર ઇન્ડેક્સ (GHI) એ વૈશ્વિક, પ્રાદેશિક અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે ભૂખને વ્યાપકપણે માપવા અને ટ્રેક કરવા માટેનું એક સ્કેલ છે. હંગર ઇન્ડેક્સ સ્કોર ચાર ઘટક સૂચકાંકોના મૂલ્યો પર આધારિત છે.
- કુપોષણ
- બાળકોમાં વધારો
- બાળકો પાતળું થવું
- બાળ મૃત્યુદર.
GHI સ્કોર 100-પોઇન્ટ સ્કેલ પર ગણવામાં આવે છે. જે ભૂખની ગંભીરતા દર્શાવે છે, જ્યાં શૂન્ય શ્રેષ્ઠ સ્કોર છે અને 100 સૌથી ખરાબ છે.(India ranks 107 out of 121 countries) ભારતનો 29.1 સ્કોર તેને 'ગંભીર' શ્રેણીમાં મૂકે છે.
ભારત કરતાં ખરાબ રેન્ક: ભારત શ્રીલંકા (GHI રેન્ક 64), નેપાળ (GHI રેન્ક 81), બાંગ્લાદેશ (GHI રેન્ક 84) અને પાકિસ્તાન (GHI રેન્ક 99)થી પણ નીચે છે. દક્ષિણ એશિયામાં અફઘાનિસ્તાન (GHI રેન્ક 109) એકમાત્ર એવો દેશ છે જે ઈન્ડેક્સમાં ભારત કરતાં ખરાબ રેન્ક ધરાવે છે. ભારતમાં ઓછા વજનવાળા બાળકોનો દર, 19.3% છે, જે 2014 (15.1%) અને 2000 (17.15%) માં નોંધાયેલા સ્તર કરતાં પણ ખરાબ છે. આ વિશ્વના કોઈપણ દેશ માટે સૌથી વધુ છે. આનું એક કારણ ભારતની વિશાળ વસ્તીને કારણે સરેરાશ પણ હોઈ શકે છે.
224.3 મિલિયન લોકો કુપોષિત: કુપોષણનો વ્યાપ, જે આહાર ઊર્જાના સેવનની ખોટનો અનુભવ કરતી વસ્તીના પ્રમાણનું માપ છે, તે દેશમાં 2018-2020માં 14.6% થી વધીને 2019-2021માં 16.3% થઈ ગયું છે. GHI અનુસાર, ભારતમાં 224.3 મિલિયન લોકો કુપોષિત છે, જ્યારે વિશ્વભરમાં 828 મિલિયન લોકો આ શ્રેણીમાં આવે છે. ભારતે અન્ય બે સૂચકાંકોમાં સુધારો દર્શાવ્યો છે, 2014 અને 2022 ની વચ્ચે બાળ સ્ટંટિંગ 38.7% થી ઘટીને 35.5% થઈ ગયું છે, અને બાળ મૃત્યુદર પણ સમાન સમયગાળામાં 4.6% થી ઘટીને 3.3% થયો છે.
થોડો સુધારો: એકંદરે, ભારતનો પોતાનો GHI સ્કોર 2014 માં 28.2 થી વધીને 2022 માં 29.1 થયો છે, જે સારો માનવામાં આવતો નથી. GHI વાર્ષિક અહેવાલ હોવા છતાં, જુદા જુદા વર્ષોમાં રેન્કિંગ તુલનાત્મક નથી. 2022 ના GHI સ્કોરની સરખામણી ફક્ત 2000, 2007 અને 2014 ના સ્કોર સાથે કરી શકાય છે. વૈશ્વિક સ્તરે, તાજેતરના વર્ષોમાં ભૂખ સામેની પ્રગતિ મોટાભાગે અટકી ગઈ છે. 2022 નો GHI સ્કોર વિશ્વ માટે 'મધ્યમ' ગણાય છે, પરંતુ 2022 માં 18.2 એ 2014 માં 19.1 થી માત્ર થોડો સુધારો છે.
ઓવરલેપિંગ કટોકટી: આ સંઘર્ષ, આબોહવા પરિવર્તન, COVID-19 રોગચાળાના આર્થિક પતન જેવા ઓવરલેપિંગ કટોકટીને કારણે છે. તેમજ યુક્રેન યુદ્ધ, જેણે વૈશ્વિક ખોરાક, બળતણ અને ખાતરના ભાવમાં વધારો કર્યો છે અને 2023 અને તેનાથી આગળ ભૂખમરો વધવાની અપેક્ષા છે. રિપોર્ટ અનુસાર, 44 દેશો એવા છે કે જ્યાં, ભૂખનું 'ગંભીર' અથવા 'આલાર્મિંગ' સ્તર છે.
ડેટાનો ઉપયોગ: લૌરા રેનરે, સિનિયર પોલિસી ઓફિસર ગ્લોબલ હંગર ઇન્ડેક્સ, મીડિયાને જણાવ્યું હતુ કે, શા માટે GHI સ્કોર્સની ગયા વર્ષના સ્કોર્સ સાથે સરખામણી કરી શકાતી નથી. તેમણે કહ્યું હતુ કે, GHI સ્કોર્સનો દરેક સેટ 5 વર્ષના સમયગાળામાં ડેટાનો ઉપયોગ કરે છે. 2022 GHI સ્કોર 2017 થી 2021 સુધીના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને ગણવામાં આવે છે; 2014 GHI સ્કોર 2012 થી 2016 સુધીના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને ગણવામાં આવે છે; 2007 GHI સ્કોર 2005 થી 2009 સુધીના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને ગણવામાં આવે છે, અને 2000 સ્કોરની ગણતરી 1998 થી 2002 સુધીના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવે છે.
