નવી દિલ્હીઃ માર્ચ 2017માં લો કમિશનએ પોતાના રિપોર્ટમાં નફરતભર્યા ભાષણ અંગે ગંભીર ટિપ્પણી કરી હતી. કમિશને કહ્યું હતું કે, અત્યાર સુધી કોઈ કાયદામાં નફરતના ભાષણની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી નથી. જો કે, અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા સાથે, કેટલીક જોગવાઈઓ છે જેના આધારે તાર્કિક નિયંત્રણો લાદવામાં આવ્યા છે. કોર્ટ તરફથી પણ આવા ઘણા નિર્ણયો આવ્યા છે, જ્યાં વાજબી નિયંત્રણો સમજાવવામાં આવ્યા છે.
હેટ સ્પિચ આપનારા નેતાઓને મળે છે ટિકિટ : જો તમે આ આદેશો પર નજર નાખો, તો સામાન્ય રીતે કોઈપણ જાતિ, ધર્મ, રહેઠાણ અથવા જન્મસ્થળ વિરુદ્ધ અપમાનજનક, ધમકી આપતી, ઉત્પીડન કરતી અથવા કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓને અપ્રિય ભાષણ ગણવામાં આવે છે. અથવા આવા ભાષણ કે જે હિંસા અથવા નફરત અથવા ભેદભાવને પ્રોત્સાહન આપે છે તેને અપ્રિય ભાષણ કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે આવા ઉમેદવારોને ટિકિટ ન મળવી જોઈએ. તેમને ટિકિટ આપવી એ અપ્રિય ભાષણને પ્રોત્સાહન આપવા જેવું છે. આમ છતાં લગભગ તમામ રાજકીય પક્ષો આવા ઉમેદવારોને ટિકિટ આપી રહ્યા છે.
રિપોર્ટમાં થયો ચોંકવનારો ખુલાસો : ADRએ પોતાના રિપોર્ટમાં આનો અભ્યાસ કર્યો છે. ધારાસભ્યો અને સાંસદોના સોગંદનામાનું વિશ્લેષણ કર્યા બાદ ADRએ એક રિપોર્ટ તૈયાર કર્યો છે. આ રિપોર્ટ જોશો તો તમને નવાઈ લાગશે. વર્તમાન સંસદમાં 33 સાંસદો વિરુદ્ધ દ્વેષપૂર્ણ ભાષણ અંગે કેસ નોંધાયેલા છે. જેમાંથી સાત સાંસદો યુપીના, ચાર સાંસદો તમિલનાડુના, ત્રણ-ત્રણ સાંસદ બિહાર, કર્ણાટક અને તેલંગાણાના, બે-બે સાંસદ આસામ, ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અને પશ્ચિમ બંગાળના અને એક-એક સાંસદ ઝારખંડ, મધ્યપ્રદેશ, કેરળ, ઓડિશા અને પંજાબનો છે.
આ સાંસદો પર થઇ ચુક્યો છે કેસ : પાર્ટીના આધારે વાત કરીએ તો સૌથી વધુ કેસ ભાજપના સાંસદો સામે નોંધાય છે. બીજેપીના 22 સાંસદો વિરુદ્ધ નફરતભર્યા ભાષણના કેસ નોંધાયેલા છે. આ પછી કોંગ્રેસના બે સાંસદો સામે કેસ નોંધવામાં આવ્યા છે. આમ આદમી પાર્ટી, AIMIM, DMK, AIUDF, DMK, PMK, શિવસેના U, VCK અને એક સ્વતંત્ર સાંસદ વિરુદ્ધ કેસ નોંધવામાં આવ્યા છે.
74 ધારાસભ્યો પણ ભોગ બન્યા : જ્યાં સુધી ધારાસભ્યોની વાત છે ત્યાં સુધી 74 ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ દ્વેષપૂર્ણ ભાષણના કેસ નોંધાયેલા છે. જેમાં બિહાર અને યુપીના નવ-નવ ધારાસભ્યો, આંધ્રપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને તેલંગાણાના છ-છ ધારાસભ્યો, આસામ અને તામિલનાડુના પાંચ-પાંચ ધારાસભ્યો, દિલ્હી, ગુજરાત અને પશ્ચિમ બંગાળ, ઝારખંડ, ઉત્તરાખંડમાંથી ચાર-ચાર ધારાસભ્યો અને ત્રણ-ત્રણ ધારાસભ્યો છે. કર્ણાટકમાંથી, કર્ણાટક, પંજાબ, રાજસ્થાન અને ત્રિપુરાના બે-બે ધારાસભ્યો અને મધ્યપ્રદેશ અને ઓડિશાના એક-એક ધારાસભ્યનો સમાવેશ થાય છે.
પાર્ટી પ્રમાણે કેસની યાદી : ભાજપના 20 ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ દ્વેષપૂર્ણ ભાષણના સૌથી વધુ કેસ નોંધાયા છે. 13 ધારાસભ્યો કોંગ્રેસના, છ AAPના, પાંચ એસપીના, પાંચ YSRCPના, ચાર-ચાર DMK અને RJDના છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં માન્યતાપ્રાપ્ત પાર્ટીઓએ 480 ઉમેદવારોને ટિકિટ આપી છે જેમની સામે દ્વેષપૂર્ણ ભાષણના કેસ નોંધાયા હતા.
સુપ્રિમ કોર્ટ કરી ટિપ્પણી : સુપ્રીમ કોર્ટે 28 એપ્રિલે નફરત ફેલાવતા ભાષણને લઈને મહત્વપૂર્ણ ટિપ્પણી કરી હતી. કોર્ટે કહ્યું હતું કે, કેન્દ્ર સરકાર હોય કે રાજ્ય સરકારો, તેમણે અપ્રિય ભાષણના કોઈપણ કિસ્સામાં કેસ નોંધવો જોઈએ. કોઈએ ફરિયાદ કરી હોય કે ન કરી હોય, આવા કેસમાં કોઈ ફરક નહીં પડે, પ્રશાસને કેસ નોંધવો પડશે. જસ્ટિસ કેએમ જોસેફ અને જસ્ટિસ બીવી નાગરથનાએ આવા અપરાધને ગંભીર અને દેશના ધાર્મિક તાણાવાણાને તોડનાર ગણાવ્યો હતો. સામાન્ય રીતે, અપ્રિય ભાષણ સંબંધિત કેસ IPCની કલમ 153A, 153B, 295A અને 505 હેઠળ નોંધવામાં આવે છે. અપ્રિય ભાષણના કિસ્સામાં પોલીસ ત્યારે જ ધરપકડ કરી શકે છે જો તે કાયદામાં ત્રણ વર્ષથી વધુની સજાની જોગવાઈ હોય.
