અમદાવાદ : આજે, 18 માર્ચ, શનિવારે પાપમોચની એકાદશી છે. એક વર્ષમાં કુલ ચોવીસ એકાદશીઓ આવે છે અને પાપમોચની તેમાંથી એક છે જે ભગવાન વિષ્ણુના માનમાં ઉજવવામાં આવે છે. શાબ્દિક અર્થમાં, પાપમોચની બે શબ્દોથી બનેલી છે એટલે કે 'પાપ' અર્થ 'પાપ' અને 'મોચની' અર્થ 'દૂર કરવી' અને એકસાથે તે દર્શાવે છે કે જે પાપમોચની એકાદશીનું પાલન કરે છે તે ભૂતકાળના અને વર્તમાન તમામ પાપોથી મુક્ત થઈ જાય છે. થી પાપમોચની એકાદશીના આ શુભ અને ભાગ્યશાળી દિવસે, ભક્તો ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા અને પ્રાર્થના કરે છે.
શું છે પાપમોચની એકાદશીનું મહત્વ : એવું માનવામાં આવે છે કે પાપમોચની એકાદશી ખૂબ જ શુભ છે અને જે વ્યક્તિ આ દિવસે ઉપવાસ કરે છે તેના પાપોની મુક્તિ થાય છે અને આગળ શાંતિપૂર્ણ અને સુખી જીવન જીવે છે. એકાદશીનું વ્રત કરવાથી ભક્તોને માત્ર દ્રષ્ટિ અને વિચારોની સ્પષ્ટતા જ નથી મળતી, પરંતુ તેમને તમામ દુ:ખ અને માનસિક તકલીફોથી પણ મુક્તિ મળે છે. પપમોચની એકાદશીનું વ્રત કરવાથી ભક્તોને અપાર સુખ અને સમૃદ્ધિ મળે છે.
પાપમોચની એકાદશી વ્રતની વિધિઓ શું છે? : પાપમોચની એકાદશીના વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓ અને તહેવારો દશમીના દિવસે શરૂ થાય છે જે એકાદશીના એક દિવસ પહેલા છે. બધા ભક્તો સખત ઉપવાસ કરે છે અને ખોરાક અને પાણીના વપરાશથી દૂર રહે છે. દેવતાને પ્રસન્ન કરવા માટે ભગવાન વિષ્ણુના વિવિધ મંત્રો અને સત્યનારાયણ કથાનો જાપ કરવામાં આવે છે. પાપમોચની એકાદશી વ્રત રાખવાની પદ્ધતિ અન્ય એકાદશી વ્રત જેવી જ છે અને તેનું હરિવસરમાં સ્પષ્ટ વર્ણન છે. ભક્તો વહેલા જાગે છે અને નજીકના કોઈપણ તળાવ અથવા નદીમાં પવિત્ર સ્નાન કરે છે.
એકાદશી પારણ : સ્નાન કર્યા પછી, ભક્તો ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરે છે જ્યાં તેઓ દેવતાને પવિત્ર ખોરાક (પ્રસાદ), ધૂપ લાકડીઓ, ચંદન અને ફૂલો અર્પણ કરે છે. પાપમોચની એકાદશીના દિવસે ભક્તો આખો દિવસ ઉપવાસ રાખે છે. ઉપવાસમાં ભક્તો પાણી અને ફળોનું સેવન કરી શકે છે. તેઓ ભગવાન વિષ્ણુની પ્રાર્થના કરે છે, મંત્રોચ્ચાર કરે છે અને સ્તોત્રો ગાય છે. વિવિધ મંદિરોમાં વિશેષ પૂજાઓ કરવામાં આવે છે જ્યાં ભગવદ ગીતા પર પ્રવચનો યોજવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જપ અને ઉપવાસ એકસાથે ભક્તના શરીરની આસપાસ રક્ષણાત્મક કવચ બનાવે છે. એકાદશી પારણ (પારાણ એટલે ઉપવાસ તોડવું) બીજા દિવસે દ્વાદશીની સવારે કરવામાં આવે છે.
પાપમોચની એકાદશીના દિવસે ત્રણ શુભ યોગ છે
- દ્વિપુષ્કર યોગ: 18 માર્ચ 12:29 મધ્યરાત્રિથી 19 માર્ચ સવારે 6:27 સુધી.
- સર્વાર્થ સિદ્ધિ યોગ: 18 માર્ચે સવારે 6:28 થી 19 માર્ચના રોજ સવારે 12:29.
- શિવ યોગ: 17 માર્ચે બપોરે 3.33 થી 18 માર્ચ રાત્રે 11.54 વાગ્યા સુધી.
પાપમોચની એકાદશી પર શું કરવું અને શું ન કરવું : પાપમોચની એકાદશીના દિવસે અને અન્ય તમામ એકાદશીના દિવસે તામસિક વસ્તુઓનો બાહ્ય અને ભોજનમાં ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. એકાદશીના દિવસે સુગંધિત વસ્તુઓનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ કારણ કે તેનાથી મનની એકાગ્રતામાં ખલેલ પહોંચે છે. આ દિવસે લસણ, ડુંગળી, માંસ-દારૂ વગેરેનું સેવન ન કરવું જોઈએ. આ દિવસે મસૂર, ગાજર, સલગમ વગેરેનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. એકાદશીના દિવસે ભોજનમાં ભાતનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે. આ દિવસે નખ, વાળ વગેરે ન કાપવા જોઈએ.પાપમોચની એકાદશીના દિવસે દાન અને દાનનું વિશેષ મહત્વ છે. પાપમોચની એકાદશીના દિવસે વ્રત કરવાથી વ્યક્તિને તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે.એવું માનવામાં આવે છે કે આ પાપમોચની એકાદશીનું વ્રત કરનારને ગાયનું દાન કરવા જેટલું પુણ્ય મળે છે.
