ETV Bharat / bharat

જાણો રાવણ કેવી રીતે બન્યો દશાનન, શું છે તેનો ઈતિહાસ - history of Ravan

આપણે અસત્ય પર સત્ય, અનિષ્ટ પર સત્યના પ્રતીક તરીકે દશેરાનો (dussehra 2022) તહેવાર ઉજવીએ છીએ. આ દિવસે દેશભરમાં રાવણ દહનનું આયોજન કરવામાં આવે છે. રાવણ, કુંભકર્ણ અને મેઘનાદના પૂતળા બાળવામાં આવે છે.

જાણો રાવણ કેવી રીતે બન્યો દશાનન, શું છે તેનો ઈતિહાસ
જાણો રાવણ કેવી રીતે બન્યો દશાનન, શું છે તેનો ઈતિહાસ
author img

By

Published : Oct 5, 2022, 7:04 AM IST

ન્યુઝ ડેસ્ક: લંકાના રાજા રાવણને આપણે દુષ્ટતાનું પ્રતીક માનીએ છીએ, તેના જીવન સાથે જોડાયેલી ઘણી એવી બાબતો છે, જેના વિશે જાણવું ખૂબ જ રસપ્રદ છે. એવું કહેવાય છે કે, રાવણના 10 માથા હતા, દરેકના અલગ અલગ અર્થ હતા. દશેરાના અવસર પર આપણે જાણીએ રાવણ સાથે જોડાયેલી આવી જ બાબતો વિશે..

કેવી રીતે બન્યો: દશાનન એટલે કે જેને 10 માથા હોય. કહેવાય છે કે, રાવણે ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે વર્ષો સુધી કઠોર તપસ્યા કરી હતી, પરંતુ ભગવાન શિવ પ્રસન્ન ન થયા. આ પછી રાવણે ભગવાન શિવને પોતાનું માથું અર્પણ કરવાનું નક્કી કર્યું. ભગવાન શિવની ભક્તિમાં લીન રાવણે પોતાનું માથું કાપીને ભોલેનાથને અર્પણ કર્યું, પરંતુ તે મૃત્યુ પામ્યો નહીં. તેની જગ્યાએ બીજું માથું આવ્યું. એક પછી એક રાવણે પોતાના નવ મસ્તક ભગવાન શિવને અર્પણ કર્યા. ભગવાન શિવ જ્યારે 10મી વખત ભગવાનને માથું અર્પણ કરવા માંગતા હતા ત્યારે ત્યાં પ્રગટ થયા. તે રાવણની ભક્તિથી ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા. તેથી જ રાવણને ભગવાન શિવનો પરમ ભક્ત કહેવામાં (How Ravana became Dashanan) આવે છે.

દુષ્ટતાના પ્રતિક છે: રાવણના 10 માથાના 10 અર્થ છે અથવા એમ કહીએ તો તેને 10 દુષ્ટતાના પ્રતીક (10 symbols of evil) માનવામાં આવે છે. પ્રથમ વાસના, બીજો ક્રોધ, ત્રીજો લોભ, ચોથો આસક્તિ, પાંચમો અભિમાન, છઠ્ઠી ઈર્ષ્યા, સાતમું મન, આઠમું જ્ઞાન, નવમું મન અને દસમો અહંકાર.

10 માથા ન હતા: કેટલાક લોકો માને છે કે, રાવણને 10 માથા ન હતા. તે 10 માથા હોવાનો ભ્રમ કરતો હતો, તેથી તેને દશાનન કહેવામાં આવતું હતું. જૈન શાસ્ત્રો અનુસાર, રાવણના ગળામાં 9 મણકાની માળા હતી, તે માળાઓમાં તેનું માથું દેખાતું હતું, જે અન્ય લોકોને 10 માથા હોવાનો ભ્રમ આપે છે. કેટલાક લોકો એવું પણ માને છે કે, રાવણ ખૂબ જ વિદ્વાન હતો, તેણે 6 દર્શન કર્યા હતા અને 4 વેદ કંઠસ્થ હતા, તેથી તેનું નામ દસકાંઠી પડ્યું એ પછી લોકોએ દસકાંઠીને દસ માથા તરીકે સ્વીકારી.

રાવણનો વધ: રામચરિતમાનસમાં પણ દશાનનની ચર્ચા કરવામાં આવી છે. એવું કહેવાય છે કે તેઓ અશ્વિન મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અમાવાસ્યાના દિવસે ભગવાન રામ સાથે યુદ્ધ કરવા નીકળ્યા હતા, દરરોજ તેમનું માથું કાપી નાખવામાં આવ્યું હતું. તેમની હત્યા 10મી તારીખે એટલે કે અશ્વિન માસના શુક્લ પક્ષની દશમી તારીખે થઈ હતી. જેના કારણે દશમીના દિવસે રાવણનું દહન કરવામાં આવે છે અને દશેરાની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

રાવણના 'દસ મુખ': રાવણને 'દસ મુખ' અથવા 10 માથાવાળા પણ કહેવામાં આવે છે અને આ જ કારણ છે કે, તેને 'દશાનન' કહેવામાં આવે છે. સાહિત્યિક પુસ્તકો અને રામાયણમાં તેમને 10 માથા અને 20 હાથ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. રાવણ મુનિ વિશ્વેશ્વર અને કૈકસીના ચાર સંતાનોમાં સૌથી મોટો પુત્ર હતો. તેમને છ શાસ્ત્રો અને ચાર વેદોનું પણ જ્ઞાન હતું. તેથી એવું માનવામાં આવે છે કે, તેઓ તેમના સમયના સૌથી વિદ્વાન હતા.

ન્યુઝ ડેસ્ક: લંકાના રાજા રાવણને આપણે દુષ્ટતાનું પ્રતીક માનીએ છીએ, તેના જીવન સાથે જોડાયેલી ઘણી એવી બાબતો છે, જેના વિશે જાણવું ખૂબ જ રસપ્રદ છે. એવું કહેવાય છે કે, રાવણના 10 માથા હતા, દરેકના અલગ અલગ અર્થ હતા. દશેરાના અવસર પર આપણે જાણીએ રાવણ સાથે જોડાયેલી આવી જ બાબતો વિશે..

કેવી રીતે બન્યો: દશાનન એટલે કે જેને 10 માથા હોય. કહેવાય છે કે, રાવણે ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે વર્ષો સુધી કઠોર તપસ્યા કરી હતી, પરંતુ ભગવાન શિવ પ્રસન્ન ન થયા. આ પછી રાવણે ભગવાન શિવને પોતાનું માથું અર્પણ કરવાનું નક્કી કર્યું. ભગવાન શિવની ભક્તિમાં લીન રાવણે પોતાનું માથું કાપીને ભોલેનાથને અર્પણ કર્યું, પરંતુ તે મૃત્યુ પામ્યો નહીં. તેની જગ્યાએ બીજું માથું આવ્યું. એક પછી એક રાવણે પોતાના નવ મસ્તક ભગવાન શિવને અર્પણ કર્યા. ભગવાન શિવ જ્યારે 10મી વખત ભગવાનને માથું અર્પણ કરવા માંગતા હતા ત્યારે ત્યાં પ્રગટ થયા. તે રાવણની ભક્તિથી ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા. તેથી જ રાવણને ભગવાન શિવનો પરમ ભક્ત કહેવામાં (How Ravana became Dashanan) આવે છે.

દુષ્ટતાના પ્રતિક છે: રાવણના 10 માથાના 10 અર્થ છે અથવા એમ કહીએ તો તેને 10 દુષ્ટતાના પ્રતીક (10 symbols of evil) માનવામાં આવે છે. પ્રથમ વાસના, બીજો ક્રોધ, ત્રીજો લોભ, ચોથો આસક્તિ, પાંચમો અભિમાન, છઠ્ઠી ઈર્ષ્યા, સાતમું મન, આઠમું જ્ઞાન, નવમું મન અને દસમો અહંકાર.

10 માથા ન હતા: કેટલાક લોકો માને છે કે, રાવણને 10 માથા ન હતા. તે 10 માથા હોવાનો ભ્રમ કરતો હતો, તેથી તેને દશાનન કહેવામાં આવતું હતું. જૈન શાસ્ત્રો અનુસાર, રાવણના ગળામાં 9 મણકાની માળા હતી, તે માળાઓમાં તેનું માથું દેખાતું હતું, જે અન્ય લોકોને 10 માથા હોવાનો ભ્રમ આપે છે. કેટલાક લોકો એવું પણ માને છે કે, રાવણ ખૂબ જ વિદ્વાન હતો, તેણે 6 દર્શન કર્યા હતા અને 4 વેદ કંઠસ્થ હતા, તેથી તેનું નામ દસકાંઠી પડ્યું એ પછી લોકોએ દસકાંઠીને દસ માથા તરીકે સ્વીકારી.

રાવણનો વધ: રામચરિતમાનસમાં પણ દશાનનની ચર્ચા કરવામાં આવી છે. એવું કહેવાય છે કે તેઓ અશ્વિન મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અમાવાસ્યાના દિવસે ભગવાન રામ સાથે યુદ્ધ કરવા નીકળ્યા હતા, દરરોજ તેમનું માથું કાપી નાખવામાં આવ્યું હતું. તેમની હત્યા 10મી તારીખે એટલે કે અશ્વિન માસના શુક્લ પક્ષની દશમી તારીખે થઈ હતી. જેના કારણે દશમીના દિવસે રાવણનું દહન કરવામાં આવે છે અને દશેરાની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

રાવણના 'દસ મુખ': રાવણને 'દસ મુખ' અથવા 10 માથાવાળા પણ કહેવામાં આવે છે અને આ જ કારણ છે કે, તેને 'દશાનન' કહેવામાં આવે છે. સાહિત્યિક પુસ્તકો અને રામાયણમાં તેમને 10 માથા અને 20 હાથ તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. રાવણ મુનિ વિશ્વેશ્વર અને કૈકસીના ચાર સંતાનોમાં સૌથી મોટો પુત્ર હતો. તેમને છ શાસ્ત્રો અને ચાર વેદોનું પણ જ્ઞાન હતું. તેથી એવું માનવામાં આવે છે કે, તેઓ તેમના સમયના સૌથી વિદ્વાન હતા.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.