ન્યુઝ ડેસ્ક: હિંદુ ધર્મમાં કારતક માસની શુક્લ પક્ષ તિથિની એકાદશીએ દિવાળી પછી દેવ ઉઠની એકાદશી (Dev Uthani Ekadashi) ઉજવવામાં આવે છે. કારતક માસમાં દેવ ઉઠની એકાદશીનું વિશેષ મહત્વ (Significance of Dev Guthni Ekadashi) છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ યોગ નિદ્રાથી જાગે છે. તેને દેવ ઉઠની એકાદશી અને પ્રબોધિની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે.
દેવ ઉઠની એકાદશીનો શુભ સમય: આ વર્ષે દેવુથની એકાદશી 4 નવેમ્બર, શુક્રવારના રોજ આવી રહી છે. 3જી નવેમ્બરે સાંજે 7.30 વાગ્યાથી એકાદશી તિથિ શરૂ થઈ રહી છે. તે જ સમયે, તે 4 નવેમ્બરના રોજ સાંજે 6 વાગ્યે સમાપ્ત થાય છે અને પારણાનો સમય 5 નવેમ્બરના રોજ સવારે 6.36 થી 8.47 સુધીનો (Dev Uthani Ekadashi shubh mahurat) માનવામાં આવે છે.
કેવી રીતે કરવી પૂજા: દેવ ઉઠની એકાદશીના દિવસે રાત્રે આવતા શુભ મુહૂર્તથી પૂજાની શરૂઆત કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે આંગણામાં રંગોળી બનાવવામાં આવે છે. આ રંગોળી ચૂનો અને ગેરુમાંથી બનાવવામાં આવે છે અને તેની ઉપર શેરડીનો મંડપ બાંધવામાં આવે છે. આ એકાદશી પર ભગવાન વિષ્ણુના શાલિગ્રામ સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. શાલિગ્રામ મૂર્તિને નવા વસ્ત્રો અર્પણ કરવામાં આવે છે અને 'ઉત્તિષ્ઠ ગોવિંદા ત્યાજ નિદ્રામ જગપતયે, ત્વયિ સુપ્તે જગન્નાથ જગત સુપ્તમ ભવેદિડમ'. મંત્રનો જાપ, માન્યતા અનુસાર, આ દિવસે 11 દીવા પણ પ્રગટાવવામાં આવે છે.
દેવ ઉઠની એકાદશીનું મહત્વ: શાસ્ત્રો અનુસાર અષાઢ મહિનામાં આવતી દેવશયની એકાદશીના દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ આગામી ચાર મહિના માટે યોગ નિદ્રામાં જાય છે, જેને ચાતુર્માસ (Significance of Dev Guthni Ekadashi) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ સાથે કારતક માસના શુક્લ પક્ષમાં આવતી એકાદશીના દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ જાગે છે. વર્ષમાં આવતી તમામ એકાદશીઓમાંથી દેવ ઉઠની એકાદશીનું ઘણું મહત્વ છે. દેવુથની એકાદશીથી માંગલિક કાર્યની શરૂઆત થાય છે. આ સાથે જ દ્વાદશી તિથિએ તુલસી વિવાહ કરાવવો શુભ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે શાલિગ્રામના લગ્ન તુલસીના છોડ સાથે કરવામાં આવે છે.
દેવ ઉઠની એકાદશી પૂજાવિધિ: દેવુથની એકાદશી પર, શ્રીહરિની પૂજા રાત્રિના શુભ (worship of Dev uthani Ekadashi) સમયે કરવામાં આવે છે. આંગણામાં ચૂના અને ગેરુમાંથી રંગોળી બનાવવામાં આવે છે, જેના પર શેરડીના મંડપ બનાવવામાં આવે છે. જેમાં ભગવાન વિષ્ણુના શાલિગ્રામ સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. શાલિગ્રામ જીને નવા વસ્ત્રો અને દોરો અર્પણ કર્યા પછી, ઉત્તિષ્ઠ ગોવિંદ ત્યાજ નિદ્રામ જગતપતયે, ત્વયી સુપ્તે જગન્નાથ જગત સુપ્તમ ભવેદીદમ્. ઊંચા અવાજે આ મંત્રનો જાપ કરતાં શ્રીહરિ જાગૃત થાય છે. આ દિવસે દેવી-દેવતાઓ માટે 11 દીવા પ્રગટાવવામાં આવે છે.
દેવ ઉઠની એકાદશીનો ઉપવાસ: માન્યતા અનુસાર, દેવુથની એકાદશીનું વ્રત મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા માટે કરવામાં આવે છે અને આ વ્રત દ્વારા ભગવાન વિષ્ણુ પાસે પોતાના તમામ ખરાબ કાર્યોની ક્ષમા માંગવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે, આ વ્રતની વિશેષતા પૌરાણિક કથાઓમાં પણ જણાવવામાં આવી છે. જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુ 4 મહિનાની ઊંઘ પછી જાગે છે, તો તેની સાથે બધા શુભ કાર્યો પણ શરૂ થાય છે. આ કારણે આ એકાદશીનું વિશેષ મહત્વ છે.
