- આજે 11 ડિસેમ્બર એટલે કે યુનિસેફ દિવસ
- યુનિસેફની સ્થાપનાને આજે 74 વર્ષ પૂર્ણ થયા
- સંયુક્ત રાષ્ટ્રનું યુનિસેફ બાળકો માટે કામ કરે છે
- બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં બાળકોને મદદ કરવાનો હતો ઉદ્દેશ
ન્યૂઝ ડેસ્કઃ યુનાઈટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ 11 ડિસેમ્બર, 1946ના રોજ યુનિસેફની રચના સંયુક્ત રાષ્ટ્રના આંતરરાષ્ટ્રીય ચિલ્ડ્રન્સ ઈમરજન્સી ફંડ તરીકે કરી હતી. યુનાઈટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ (યુનિસેફ)એ 11 ડિસેમ્બર, 2020ના રોજ તેની સ્થાપનાના 74 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે. યુ.એન.રિલીફ રીહેબિલિટેશન એડમિનિસ્ટ્રેશન દ્વારા બીજા વિશ્વયુદ્ધથી અસરગ્રસ્ત બાળકોને મદદ કરવા સૌ પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય ચિલ્ડ્રન્સ ઇમરજન્સી ફંડ (આઈસીઈએફ) તરીકે બનાવવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ પછીથી જનરલ એસેમ્બલીએ યુનિસેફને અસ્તિત્વમાં લાવવા ઠરાવના સ્વીકાર કર્યો હતો.
યુનિસેફ દિવસ 2020ઃ યુનિવર્સલ ચિલ્ડ્રન્સ ડે
- યુએન દ્વારા આ કાર્યક્રમ 1950ના બીજા વિશ્વયુદ્ધના કારણે તબાહ થયેલા બાળકોના આરોગ્ય, પોષણ, શિક્ષણ અને સામાન્ય કલ્યાણમાં સુધારણા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. વર્ષ 1953માં યુનિસેફના હેતુને આગળ વધારવામાં આવ્યો અને તે તેના ધ્યેયને કારણે સંયુક્ત રાષ્ટ્રની પ્રણાલીનો કાયમી હિસ્સો બની ગયો.
- યુનિસેફએ સંયુક્ત રાષ્ટ્રના આંતરરાષ્ટ્રીય ચિલ્ડ્રન્સ ઇમર્જન્સી ફંડ નામનું ટૂંકું નામ છે. જેની સ્થાપના 1946માં કરવામાં આવી હતી. 1953માં સંસ્થાએ તેનું નામ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ચિલ્ડ્રન્સ ફંડમાં બદલ્યું હક અને તેના વ્યાપક ધ્યેયને રજૂ કર્યું હતું, પરંતુ તેણે મૂળ ટૂંકાક્ષરમાં જાળવી રાખ્યું છે.
- 20 નવેમ્બર 1959ના રોજ યુ.એન જનરલ એસેમ્બલીએ ચાઈલ્ડ રાઇટ્સ ડિક્લેરેશનને સ્વીકાર્યુ હતું અને 20 નવેમ્બર,1989ના રોજ સંમેલનમાં બાળ અધિકારને સ્વીકાર્યા. ત્યારથી 20મી નવેમ્બરના રોજ યુનિવર્સલ ચિલ્ડ્રન્સ ડે તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
- યુનિવર્સલ ચિલ્ડ્રન્સ ડે વિશ્વવ્યાપી બાળકોમાં આંતરરાષ્ટ્રીય એકતા અને જાગૃતતાને પ્રોત્સાહન આપવા યુનિસેફ ( યુનાઇટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી કામગીરીનો એક ભાગ છે. યુનિસેફના સ્થાપના દિવસે, અહીં કેટલાક લોકપ્રિય અવતરણો આપ્યા છે, જે તમે જાણવા માગો છો.
- તે પછીના વર્ષે યુનિસેફને તેનું પ્રથમ ખાનગી યોગદાન મળ્યુ અને યુનિસેફની રાષ્ટ્રીય સમિતિની સ્થાપના યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં સ્વતંત્ર ચેરિટિઝના સહાયક નેટવર્ક તરીકે સ્થાપના થઈ. વર્ષ 1953માં તે યુ.એનની કાયમી એજન્સી બની. બાદમાં સત્તાવાર નામ પરથી આંતરરાષ્ટ્રીય અને ઈમરજન્સી શબ્દને હટાવી દેવાયા. જો કે, યુનિસેફનું ટૂંકુ નામ જાળવી રાખ્યું છે. 6 વર્ષ પછી, યુએન જનરલ એસેમ્બલીએ બાળકોના અધિકારોના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો પર આંતરરાષ્ટ્રીય સંમતિને ચિહ્નિત કરવા માટે બાળકોના હક મુળભુત સિધ્ધાંતોને અપનાવ્યા.
યુનિસેફ દિવસ: ઈતિહાસ અને મહત્ત્વ
- યુનિસેફ 190 દેશો અને પ્રદેશોમાં કાર્યરત છે. જેનો ઉદ્દેશ બાળકોના જીવને બચાવવા, તેમના હકોની રક્ષા કરવા અને કિશોરાવસ્થાથી પ્રારંભિક અવસ્થામાં તેમની શક્યતાઓને પૂર્ણ કરવામાં સહાયતા કરે છે.
- યુનિ.સી.આર.સી. અથવા સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘએ યુનિસેફના કાર્યનો આધાર છે. અધિવેશનમાં 54 લેખનો સમાવેશ થાય છે. જેમાં બાળકના જીવનના તમામ પાસાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા છે અને નાગરિક, રાજકીય, આર્થિક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક હક નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. જે તમામ બાળકોને હકદાર છે. આર્ટિકલ તે પણ સમજાવે છે કે, પુખ્ત વયના લોકો અને સરકારોએ સાથે મળીને કેવી રીતે કાર્ય કરવું. બધા બાળકો તેમના તમામ હકનો લાભ લઇ શકે.
- આ સંસ્થા બાળકોના કિશોર વયના વિકાસ, વિમુખ થયેલા બાળકો, સંદેશાવ્યવહાર, લિંગ સમાનતા, બાળ સુરક્ષા, અપંગ બાળકોની સુરક્ષા, પર્યાવરણ અને આબોહવા પરિવર્તન અને સામાજીકતાથી વંચિત બાળકો માટેના ક્ષેત્રમાં કાર્ય કરે છે.
- બીજા વિશ્વ યુદ્ધ પછી બાળકોની સુરક્ષા માટે વર્ષ 1946માં સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ યુરોપ, ચીન અને મીડલ ઇસ્ટમાં યુદ્ધગ્રસ્ત વિસ્તારોના ભૂખે મરનારા અને માંદા બાળકોને મદદ કરવાનો હતો.
- યુનિસેફનો ધ્વજ વાદળી રંગનો છે અને તેમાં યુએન ધ્વજમાંથી ગ્લોબ અને ઓલિવ પાંદડાનો સમાવેશ કરાયો છે. તે વિશ્વના વર્તુળમાં માતા અને બાળકને પણ દર્શાવે છે.
- આ સંસ્થાનું મૂળ નામ યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશનલ ચિલ્ડ્રન્સ ઈમરજન્સી ફંડ રાખવામાં આવ્યું હતું. 1953માં, ‘આંતરરાષ્ટ્રીય’ અને ‘ઇમર્જન્સી’ એમ બે શબ્દો છોડી દેવાયા પણ ટૂંકું નામ ચાલુ રાખ્યું.
- યુનિસેફનું મુખ્ય લક્ષ્ય એ છે કે ‘દરેક બાળકને તંદુરસ્ત, સુખી અને સલામત બનવાની તક’ આપવી.
- સંગઠને ભારતમાં 1949માં 3 કર્મચારી સભ્યો સાથે પોતાનું કાર્ય શરૂ કર્યું અને 3 વર્ષ પછી દિલ્હીમાં એક ઓફિસની સ્થાપના કરી. હાલમાં તે 16 રાજ્યોમાં ભારતના બાળકોના અધિકારોની તરફેણ કરે છે.
- વર્ષ 2018ના અહેવાલ મુજબ યુનિસેફે 27 મિલિયન બાળકો માટે આરોગ્ય સુવિધાઓમાં આપી હતી. 65.5 મિલિયન બાળકો માટે પેન્ટાવેલેન્ટ રસીના 3 ડોઝ, 12 મિલિયન બાળકો માટે શિક્ષણ અને ગંભીર કુપોષણવાળા 4 મિલિયન બાળકો માટે સારવાર પણ કરવામાં આવી.
- યુનિસેફનો સપ્લાય વિભાગ ડેનમાર્કના કોપનહેગન સ્થિત છે. તે એચઆઈવીવાળા બાળકો અને માતાઓ માટે રસી, એન્ટિરેટ્રોવાયરલ દવાઓ, ન્યુટ્રિશનલ સપ્લિમેન્ટ્સ, ઇમરજન્સી આશ્રયસ્થાનો, કૌટુંબિક પુન શિક્ષણ જોડાણ અને શૈક્ષણિક પુરવઠા જેવી આવશ્યક વસ્તુઓના વિતરણ માટે કામ કરે છે.
યુનિસેફની સિદ્ધિઓ
- વર્ષ 2019માં, બાળકોના અધિકાર, યુનિસેફના સંમેલનની 30મી વર્ષગાંઠમાં ભાગીદારોએ બાળકો અને યુવાનો સાથે મળીને કામ કર્યું. જેમાં અવરોધોને દૂર કરવા માટે કામગીરી કરવામાં આવી હતી. 2019ના અંત સુધીમાં, યુનિસેફની 2018–2021 વ્યૂહાત્મક યોજનાના મધ્ય-અવધિના નિર્ધારિત લક્ષ્યોમાંના 74 ટકા પહેલાથી જ પ્રાપ્ત થઈ ગયા છે.
- 2019માં યુનિસેફની સિદ્ધિઓ કુપોષણ અટકાવવા માટેની સેવાઓ સાથે 5 વર્ષથી ઓછી વયના 307 મિલિયન બાળકો સુધી પહોંચવા સહિત 17 મિલિયન શાળા-બહારના બાળકો શિક્ષણ સાથે યુનિસેફે વર્ષ 2019માં સિદ્ધિઓ મેળવી હતી. જેમાં 5 વર્ષથી ઓછી વયના 307 મિલિયન બાળક માટે અને શાળા બહારના 17 મિલિયન બાળકોને કુપોષણ અટકાવ્યા હતા.
- કુશળતા વિકાસવાળા 4 મિલિયન જેટલા બાળકો અને યુવાનને, સલામત પીવાના પાણીની પહોંચ સાથે 18.3 મિલિયન લોકોને મૂળભૂત સ્વચ્છતા સેવાઓ સાથે મિલિયન જેટલા લોકોને અને 96 દેશોમાં 281 કટોકટીઓમાં માનવતાવાદી સહાયતા કરવાનું મહત્ત્વપૂર્ણ કામ યુનિસેફ દ્વારા મહત્ત્વપૂર્ણ કાર્ય કરવામાં આવ્યું હતું.
- 2019માં, યુનિસેફને 137 સરકારી ભાગીદારો, આંતર સરકારી સંસ્થાઓ અને આંતરીક સંસ્થાઓ દ્વારા 4.7 યુ.એસ ડોલર અબજનું દાન આપ્યું હતું.
યુનિસેફનો 2019ના વાર્ષિક અહેવાલના મુખ્યઅંશ
- 2019ના અંત સુધીમાં, યુનિસેફની વર્ષ 2018–2021 વ્યૂહાત્મક યોજનાનું મધ્ય-અવધિમાં નિર્ધારિત લક્ષ્યોમાંના 74 ટકા પહેલાથી જ પ્રાપ્ત થઈ ગયા છે.
- આ અહેવાલમાં યુનિસેફની વર્ષ 2019માં મેળવેલી ઉપલબ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. જેમાં કુપોષણ અટકાવવા માટેની સેવાઓમાં 5 વર્ષથી ઓછી વયના 307 મિલિયન બાળકો સુધી પહોંચવાની ઉપલબ્ધીનો સમાવેશ થાય છે.
- 17 મિલિયન શાળા-બહારના બાળકોને શિક્ષણ સાથે આપ્યું.
- કુશળતા ધરાવતા 4 મિલિયન બાળકો અને યુવાન લોકોને રોજગારી આપી
- 18.3 મિલિયન લોકોને શુધ્ધ સલામત પાણીની વ્યવસ્થા કરી
- 96 દેશોના 281 જેટલા વિસ્તારોમાં 5.5 મિલિયન લોકોને પ્રાથમિક શૌચાલયની સેવાઓ આપી.
- 2019માં, યુનિસેફને 137 સરકારી ભાગીદારો, આંતર સરકારી સંસ્થાઓ અને આંતર-સંસ્થાઓ દ્વારા 4.7 અબજ યુ.એસ ડોલરનું યોગદાન મળ્યું.
- ખાનગી ક્ષેત્ર સાથે 1.5 મિલિયન યુ.એસ ડોલરનું યોગદાન મળતા મહત્વ વધ્યું છે. કોવિડ-19 રોગચાળા સહિતની કટોકટીઓમાં ફરી એકવાર ગંભીર સ્થિતિ બની હતી.
યુનિસેફની ટીકા
- યુનિસેફની એક ટીકા એ છે કે, બાળકોના અસ્તિત્વ માટેની તાત્કાલિક જરૂરિયાતોના ખર્ચ માટે સંસ્થા બાળકોના સાર્વત્રિક હકો પર ભાર મૂકે છે. આ ઉપરાંત, વિવેચકો આંતરરાષ્ટ્રીય દત્તક લેવા અંગે યુનિસેફની પદ્ધતિ સાથે અસંમત છે, તેઓ એવી દલીલ કરે છે કે સંસ્કૃતિ દ્વારા સાંસ્કૃતિકરૂપે પરિચિત વાતાવરણમાં ઉછેરવાના મહત્ત્વ પર આગ્રહ, તેમજ શોષણશીલ દત્તક પ્રથાઓને ધ્યાનમાં નથી લેતા અને તે નુકસાનકારક છે.
