નવી દિલ્હી: ભારત-જાપાન 2+2 વાટાઘાટોનો ત્રીજો રાઉન્ડ અહીં 20 ઓગસ્ટના રોજ યોજાનાર છે, જેમાં સંરક્ષણ સહયોગ, ખાસ કરીને બંને દેશોની નૌકાદળ વચ્ચે, એજન્ડામાં ટોચ પર રહેવાની અપેક્ષા છે. આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં તેમની નિયમિત મીડિયા બ્રીફિંગ દરમિયાન, વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા રણધીર જયસ્વાલે જણાવ્યું હતું કે, ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ વિદેશ પ્રધાન એસ જયશંકર અને સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ કરશે, જ્યારે જાપાની પક્ષનું પ્રતિનિધિત્વ વિદેશ પ્રધાન યોકો કામિકાવા અને સંરક્ષણ પ્રધાન મિનોરુ કિહારા કરશે.
આ સંવાદનો પ્રથમ અને બીજો રાઉન્ડ અનુક્રમે 2019માં નવી દિલ્હીમાં અને 2022માં ટોક્યોમાં યોજાયો હતો. જયસ્વાલે કહ્યું કે "બંને દેશોના વિદેશ મંત્રીઓ અને સંરક્ષણ મંત્રીઓને એક જ મંચ પર લાવવાથી અમારા સંબંધોના તમામ પાસાઓને પ્રોત્સાહન મળશે, જેમાં રાજકીય, સંરક્ષણ, સુરક્ષા અને મજબૂત આર્થિક સંબંધો અને જાપાન સાથેના અમારા અન્ય સંબંધોનો સમાવેશ થાય છે."
ભારત-જાપાનના સંબંધો 2000માં 'વૈશ્વિક ભાગીદારી', 2006માં 'વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારી' અને 2014માં 'વિશેષ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારી'ના સ્તરે ઉન્નત થયા હતા. જાપાન એ બે દેશોમાંથી એક છે જેની સાથે ભારત વાર્ષિક દ્વિપક્ષીય સમિટ યોજે છે, બીજો રશિયા છે.
મીડિયા અહેવાલો સૂચવે છે કે વિદેશ અને સંરક્ષણ પ્રધાનોની આગામી 2+2 બેઠક દરમિયાન સંરક્ષણ સાધનો અને ટેકનોલોજીમાં સહકાર વધારવો એ ટોચની પ્રાથમિકતા હશે. નૌકાદળના સહયોગ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવશે. નિક્કી એશિયાના રિપોર્ટ અનુસાર, જાપાન ભારતને નોરા-50 નેવલ શિપ કોમ્યુનિકેશન એન્ટેના ઓફર કરી શકે છે.
ભારત અને જાપાન બંને ક્વાડનો ભાગ છે, જેમાં યુએસ અને ઑસ્ટ્રેલિયાનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે જાપાનના પૂર્વ કિનારેથી પૂર્વ કિનારે વિસ્તરેલા પ્રદેશમાં ચીનના આધિપત્યની સામે એક મુક્ત અને ખુલ્લા ઈન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશની ખાતરી કરવા માંગે છે.
તો, નોરા-50 નેવલ શિપ કમ્યુનિકેશન એન્ટેના શું છે?
NORA-50 એ એક અત્યાધુનિક નેવલ શિપ કોમ્યુનિકેશન એન્ટેના સિસ્ટમ છે, જે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઉત્પાદક NEC અને યોકોહામા રબર સહિત જાપાનીઝ કંપનીઓના જૂથ દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. એન્ટેના સિસ્ટમ પડકારરૂપ દરિયાઈ વાતાવરણમાં અદ્યતન સંચાર ક્ષમતાઓ પૂરી પાડતા નૌકાદળના જહાજો પર ઉપયોગ કરવા માટે બનાવવામાં આવી છે.
NORA-50 આધુનિક નૌકા જહાજો પર સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય સંદેશાવ્યવહારની વધતી જતી માંગને પહોંચી વળવા માટે વિકસાવવામાં આવ્યું હતું. દરિયાઈ કામગીરી વધુ જટિલ બની ગઈ હોવાથી જહાજો, એરક્રાફ્ટ અને જમીન દળો વચ્ચે વધુ સારા સંકલનની જરૂર છે. NORA-50 એ ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધ દરમિયાન સહિત વિવિધ સંજોગોમાં અવિરત સંચાર સુનિશ્ચિત કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું.
NORA-50 સિસ્ટમ હાલમાં જાપાનીઝ મેરીટાઇમ સેલ્ફ-ડિફેન્સ ફોર્સ (JMSDF) ના મોગામી-ક્લાસ ફ્રિગેટ્સ પર સ્થાપિત કરવામાં આવી રહી છે. વધુમાં, એવી શક્યતા છે કે તેઓને જાપાનના નેક્સ્ટ જનરેશન ઓફશોર પેટ્રોલ વેસલ (OPV) પ્રોગ્રામમાં સામેલ કરવા માટે વિચારણા કરવામાં આવશે.
NORA-50 સિસ્ટમ આટલી ખાસ કેમ છે?: NORA-50 એકીકરણ માસ્ટ, જેને 'યુનિકોર્ન' (યુનાઈટેડ કમ્બાઈન્ડ રેડિયો એન્ટેના) કહેવાય છે, તેમાં બાર આકારનો ડોમ છે જેમાં ટેક્ટિકલ ડેટા લિંક, ટેક્ટિકલ એર નેવિગેશન સિસ્ટમ (TACAN) અને સંચાર માટે એન્ટેના છે. જાપાનના સંરક્ષણ મંત્રાલયની એક્વિઝિશન, ટેક્નોલોજી અને લોજિસ્ટિક્સ એજન્સી (એટીએલએ) અનુસાર, યુનિકોર્નનો આકાર રડાર ક્રોસ સેક્શન (આરસીએસ) ઘટાડવા માટે બનાવવામાં આવ્યો છે, જે તેને ચોરીછૂપીથી બનાવે છે.
NORA-50 વિશાળ આવર્તન શ્રેણીને આવરી લે છે, જે તેને બહુવિધ સંચાર બેન્ડ્સને સમર્થન આપવા માટે પરવાનગી આપે છે. આ લવચીકતા નૌકાદળની કામગીરી માટે મહત્વપૂર્ણ છે જેને ટૂંકા અને લાંબા અંતર બંને પર સંચારની જરૂર હોય છે. એન્ટેના સિસ્ટમમાં સર્વદિશા વિકિરણ પેટર્ન હોય છે, જેનો અર્થ છે કે તે તમામ દિશામાં સંકેતો પ્રસારિત અને પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
આ ખાસ કરીને એવા જહાજો માટે મહત્વપૂર્ણ છે કે જેને એન્ટેનાને સતત રી-ડાયરેક્ટ કર્યા વિના અન્ય જહાજો, એરક્રાફ્ટ અને ઉપગ્રહો સહિત બહુવિધ સ્ટેશનો સાથે સંચાર જાળવવાની જરૂર હોય છે. NORA-50 જૂના મોડલ કરતાં કોમ્પેક્ટ અને હળવા છે, જે નૌકાદળના જહાજો માટે નોંધપાત્ર ફાયદો છે, જ્યાં જગ્યા અને વજન પ્રીમિયમ છે. તેના કોમ્પેક્ટ કદ હોવા છતાં, એન્ટેના ઉચ્ચ પ્રદર્શન અને ટકાઉપણું પ્રદાન કરે છે.
એન્ટેના અદ્યતન સંયુક્ત સામગ્રીથી બનેલી છે, જે કાટનો પ્રતિકાર કરે છે અને કઠોર દરિયાઈ વાતાવરણનો સામનો કરે છે. NORA-50 ની અન્ય વિશેષતાઓમાં સ્વચાલિત ટ્યુનિંગ ક્ષમતાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે તેને જરૂરિયાત મુજબ વિવિધ ફ્રીક્વન્સીઝમાં ઝડપથી એડજસ્ટ થવા દે છે. આ ખાસ કરીને ગતિશીલ ઓપરેટિંગ વાતાવરણમાં ઉપયોગી છે, જ્યાં સંચાર જરૂરિયાતો ઝડપથી બદલાઈ શકે છે.
એન્ટેના સિસ્ટમમાં દખલગીરી ઘટાડવા અને સ્પષ્ટ સિગ્નલ ટ્રાન્સમિશનની ખાતરી કરવા માટે અદ્યતન ફિલ્ટરિંગ તકનીકોનો સમાવેશ થાય છે. ભીડવાળા ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક વાતાવરણમાં આ મહત્વપૂર્ણ છે, જેમ કે સંયુક્ત લશ્કરી કવાયત અથવા લડાઇ કામગીરી દરમિયાન. આધુનિક નૌકા યુદ્ધમાં, સંદેશાવ્યવહાર પ્રણાલીઓ ઘણીવાર ઇલેક્ટ્રોનિક જામિંગ દ્વારા નિશાન બનાવવામાં આવે છે. NORA-50 એ એન્ટિ-જામિંગ સુવિધાઓ સાથે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધના જોખમોની હાજરીમાં પણ સંદેશાવ્યવહાર સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય રહે.
શા માટે જાપાન દ્વારા ભારતને NORA-50નો પુરવઠો બંને પક્ષો વચ્ચે સંરક્ષણ સહયોગને વધુ વેગ આપશે?
ભારત-જાપાન સંરક્ષણ અને સુરક્ષા ભાગીદારી દ્વિપક્ષીય સંબંધોનો અભિન્ન આધારસ્તંભ છે. ભારત-જાપાન સંરક્ષણ આદાન-પ્રદાન તાજેતરના વર્ષોમાં વ્યૂહાત્મક બાબતો પર વધતા સંકલન અને ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં શાંતિ, સુરક્ષા અને સ્થિરતાના મુદ્દાઓ પરના સહિયારા અભિગમ દ્વારા મજબૂત બન્યા છે.
ભારત અને જાપાન વચ્ચે સંયુક્ત ઘોષણા ઓન સિક્યોરિટી કોઓપરેશન (JDSC) પર 2008માં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. 2014માં સંરક્ષણ સહયોગ અને વિનિમયના મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. સંરક્ષણ સાધનો અને ટેક્નોલોજી સહકારના ટ્રાન્સફર અંગેના કરાર અને વર્ગીકૃત સૈન્ય માહિતીના સંરક્ષણ માટેના સલામતી પરના કરાર પર 2015માં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા અને ભારતીય નૌકાદળ અને JMSDF વચ્ચે સઘન સહકાર માટેની અમલીકરણ વ્યવસ્થા પર 2018માં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
જાપાન સ્વ-રક્ષણ દળો અને ભારતીય સશસ્ત્ર દળો વચ્ચે પુરવઠા અને સેવાઓની પારસ્પરિક જોગવાઈ (RPSS) પરના કરાર પર 9 સપ્ટેમ્બર, 2020ના રોજ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. નૌકાદળ સહયોગ વિશે વાત કરતાં, ભારતીય નૌકાદળ અને JMSDF દર વર્ષે JIMAX (જાપાન-ભારત મેરીટાઇમ એક્સરસાઇઝ) દરમિયાન દ્વિપક્ષીય રીતે સંપર્ક કરે છે. આ સિવાય તેઓ મલબાર અને મિલાન એક્સરસાઇઝ જેવા બહુપક્ષીય કાર્યક્રમોમાં પણ મળે છે. આ તમામ બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને, જો નોરા-50 ડીલ થાય છે, તો તે ભારત-જાપાન સંરક્ષણ સહયોગને ખૂબ પ્રોત્સાહન આપશે.
